Αρθρογράφος - Επιμέλεια Σοφία Ντρέκου
(Sophia Drekou, BSc in Psychology)
Η εκτέλεση αμάχων, οι καταστροφές ολόκληρων χωριών, και κάθε είδους εγκλήματα ήταν η απάντηση των γερμανών κατακτητών στο ασκλάβωτο πνεύμα των Κρητών Αγωνιστών που δεν σταμάτησαν στιγμή να μάχονται για την λευτεριά του τόπου...!!!
Το Κοντομαρί ή Κοντομάρι είναι χωριό του δήμου Πλατανιά, της περιφερειακής ενότητα Χανίων της Κρήτης. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 285 κατοίκους. Απέχει 17,5 χιλιόμετρα από τα Χανιά και είναι κτισμένο σε υψόμετρο 85 μ., σε μικρή απόσταση από το Μάλεμε. Το χωριό έχει χαρακτηριστεί μαρτυρικό.
Ως «Μαρτυρικά Χωριά και Πόλεις» χαρακτηρίζονται στην Ελλάδα χωριά ή πόλεις τα οποία έχουν υποστεί μεγάλες καταστροφές από ξένους εισβολείς ή κατακτητές σε περιόδους πολεμικών συγκρούσεων. Ο χαρακτηρισμός αυτός γίνεται επίσημα με προεδρικό διάταγμα. Αφορά συχνότερα οικισμούς που έχουν υποστεί μαζικές εκτελέσεις κατοίκων και καταστροφές την περίοδο της Κατοχής (1941-1944), όπως και το Μαρτυρικό χωριό Καταρράκτης των Τζουμέρκων στην Ήπειρο με την θηριωδία των Ναζί. (Βλ. ΕΔΩ)
Δείτε επίσης: Η γιαγιά Ανθή 106 ετών προσεύχεται για όλο τον κόσμο κάθε πρωί και στο βίντεο ιστορεί την θηριωδία των Ναζί στο Μαρτυρικό χωριό ο Καταρράκτης Τζουμέρκων
Μνημείο για τους κατοίκους του χωριού που εκτελέστηκαν από τους
Γερμανούς το 1941 βρίσκεται στο Κοντομαρί. Στο μνημείο αναγράφεται:
«εδώ τιμούνται καρδιές που ορθώσανε μορφές αθάνατες
ψυχές παλληκαρήσιες τα στήθια τους λεωνταρίσιες 1941».
Στις 2 Ιουνίου 1941 η Σφαγή στο Κοντομαρί στα Χανιά της Κρήτης, οι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές εκτέλεσαν τους άρρενες κατοίκους του χωριού Κοντομαρί των Χανίων, ως αντίποινα για τη συμμετοχή τού ντόπιου πληθυσμού στη Μάχη της Κρήτης (20 Μαΐου - 31 Μαΐου 1941). Ήταν τα πρώτα από μία σειρά αντιποίνων που έγιναν στην Κρήτη από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής.
Με την έναρξη της αεραποβατικής επιχείρησης στην Κρήτη, οι αλεξιπτωτιστές του 3ου Τάγματος της 1ης Μεραρχίας Αλεξιπτωστιστών της Βέρμαχτ προσγειώθηκαν στα νοτιοανατολικά του αεροδρομίου του Μάλεμε. Οι εισβολείς αντιμετωπίστηκαν από άνδρες του Νεοζηλανδικού στρατού (21ο και 22ο Τάγμα) και από ντόπιους πολίτες, που έφεραν από πρωτόγονα έως απαρχαιομένα όπλα. Οι γερμανοί αλεξιπτωτιστές αντιμετώπισαν απρόσμενα ισχυρή αντίσταση και υπέστησαν μεγάλες απώλειες. Έχασαν από 400 έως 600 άνδρες, και τον διοικητή τους ταγματάρχη Ότο Σέρμπερ.
Η ίδια τύχη περίμενε τους γερμανούς εισβολείς και στις υπόλοιπες περιοχές της Μεγαλονήσου, στις οποίες επιχείρησαν. Αμέσως άρχισαν να κυκλοφορούν φήμες για κακομεταχείριση των γερμανών αλεξιπτωτιστών από τον ντόπιο πληθυσμό. Γερμανικές στρατιωτικές αναφορές έκαναν λόγο για επιθέσεις κρητικών κατά στρατιωτών τους με μαχαίρια, τσεκούρια, ακόμα και δρεπάνια. Άλλωστε, η Πρωσσική ηθική περί πολέμου ήταν αντίθετη με την εμπλοκή πολιτών στον πόλεμο, τον οποίο όφειλαν να διεξαγάγουν επαγγελματίες στρατιώτες.
Οι φήμες και οι αναφορές γνωστοποιήθηκαν στον αντικαγκελάριο του Τρίτου Ράιχ και βετεράνο πιλότο Χέρμαν Γκέριγκ (1893 - 1946), ο οποίος διέταξε τον επικεφαλής του Σώματος των Αλεξιπτωπτιστών, Κουρτ Στούντεντ (1890 - 1978), να προβεί σε ανακρίσεις και αντίποινα αν κρινόταν απαραίτητο. Ο Στούντεντ δεν έχασε χρόνο κι εξέδωσε διαταγή αμέσως μετά την κατάληψη της Κρήτης (31 Μαΐου), με την οποία οι στρατιωτικές μονάδες που ενεπλάκησαν σε μάχες με πολίτες όφειλαν να ενεργήσουν τα αντίποινα.
Ακολουθώντας τη διαταγή του Στούντεντ, ο υπολοχαγός Χορστ Τρέμπες (1916-1944) με τους εναπομείναντες άνδρες του 3ου Τάγματος Αλεξιπτωτιστών κατευθύνθηκε προς στο Κοντομαρί, πλησίον του οποίου είχαν βρεθεί τα πτώματα κάποιων στο συμπολεμιστών τους. Αμέσως μετά την άφιξή τους, οι Γερμανοί συγκέντρωσαν τους κατοίκους κι αφού απελευθέρωσαν τα γυναικόπαιδα, πήραν ως ομήρους τους περισσότερους από τους άνδρες του χωριού. Τους οδήγησαν σε ένα ελαιώνα έξω από το χωριό και τους εκτέλεσαν.
Ο αριθμός των εκτελεσθέντων ποικίλλει από 23 έως 60.
Ο 25χρονος Χορστ Τρέμπες παρασημοφορήθηκε για την πράξη του από τον Γκέρινγκ με τον Σταυρό των Ιπποτών του Σιδηρού Σταυρού, αλλά τρία χρόνια αργότερα σκοτώθηκε στη Νορμανδία.
Τη Σφαγή στο Κοντομαρί αποτύπωσε με τον φωτογραφικό του φακό ο Φραντς - Πέτερ Βάιξλερ, ο οποίος υπηρετούσε ως πολεμικός ανταποκριτής στο τμήμα προπαγάνδας της Βέρμαχτ. Λίγους μήνες αργότερα, ο Βάιξλερ απολύθηκε από τον στρατό και κατηγορήθηκε για εσχάτη προδοσία, επειδή βοήθησε κάποιους Κρητικούς να αποδράσουν και δημοσιοποίησε κάποιες από τις φωτογραφίες που τράβηξε στο Κοντομαρί.
Αμέσως μετά τον πόλεμο κατέθεσε στη δίκη της Νυρεμβέργης ως μάρτυρας κατηγορίας κατά του Χέρμαν Γκέριγκ και το 1955 επισκέφθηκε το μαρτυρικό χωριό, όπου του επιφυλάχθηκε θερμή υποδοχή από τους κατοίκους.
Ο υπολοχαγός Horst Trebes κατά την τελετή απονομής του μεταλλίου του.
Τα αρνητικά των φωτογραφιών ανακαλύφθηκαν μετά από 39 χρόνια
στα Ομοσπονδιακά Γερμανικά Αρχεία από Έλληνα δημοσιογράφο.
Τη Σφαγή στο Κοντομαρί αποτύπωσε με τον φωτογραφικό του φακό ο Φραντς - Πέτερ Βάιξλερ, ο οποίος υπηρετούσε ως πολεμικός ανταποκριτής στο τμήμα προπαγάνδας της Βέρμαχτ. Λίγους μήνες αργότερα, ο Βάιξλερ απολύθηκε από τον στρατό και κατηγορήθηκε για εσχάτη προδοσία, επειδή βοήθησε κάποιους Κρητικούς να αποδράσουν και δημοσιοποίησε κάποιες από τις φωτογραφίες που τράβηξε στο Κοντομαρί.
Αμέσως μετά τον πόλεμο κατέθεσε στη δίκη της Νυρεμβέργης ως μάρτυρας κατηγορίας κατά του Χέρμαν Γκέριγκ και το 1955 επισκέφθηκε το μαρτυρικό χωριό, όπου του επιφυλάχθηκε θερμή υποδοχή από τους κατοίκους.
Βίντεο: Η πρώτη εκτέλεση αμάχων στην Ευρώπη,
η Σφαγή στο Κοντομαρί Κρήτης 2 June 1941
Το φωτογραφικό υλικό του Βάιξλερ παρέμεινε θαμμένο στα ομοσπονδιακά αρχεία της τότε Δυτικής Γερμανίας έως το 1980, οπότε ανακαλύφθηκε από τον δημοσιογράφο Βάσο Μαθιόπουλο (1929-2013) και συσχετίστηκε με τη Σφαγή στο Κοντομαρί από τον δημοσιογράφο Κώστα Παπαπέτρου.
Δείτε το Βίντεο με τις φωτογραφίες
από το επίσημο γερμανικό αρχείο.
Μάχη της Κρήτης
Η Μάχη της Κρήτης ξεκίνησε στις 20 Μαΐου 1941 με μία μεγάλης κλίμακας αεραπόβαση αλεξιπτωτιστών που είχε ως στόχο την κατάληψη των στρατηγικών θέσεων του νησιού. Όπως φάνηκε στην πράξη μια από τις πιο σημαντικές τοποθεσίες του νησιού ήταν ο αεροδιάδρομος του Μάλεμε και η περιβάλλουσα περιοχή. Η κατάληψή του επέτρεψε στην Λούφτβαφφε να φέρει μέσω αέρος ενισχύσεις στρατιωτών, εξοπλισμού και πολεμοφοδίων σε μεγάλη κλίμακα, γεγονός που τελικά καθόρισε την έκβαση της μάχης.
Το πρωινό της 20ης Μαΐου 1941 Γερμανοί αλεξιπτωτιστές του 3ου Τάγματος του 1ου Αερομεταφερόμενου Συντάγματος έπεσαν νοτιοανατολικά του Μάλεμε. Η ζώνη ρίψης επεκτεινόταν μέχρι τον Πλατανιά και συμπεριλάμβανε το Κοντομαρί. Οι Γερμανοί εισβολείς βρέθηκαν αντιμέτωποι με άντρες του 21ου και 22ου Τάγματος Πεζικού της Νεοζηλανδικής συμμαχικής δύναμης, στο πλευρό των οποίων βρισκόταν πλημμελώς εξοπλισμένοι ντόπιοι πολίτες που έφεραν πρωτόγονα για την εποχή όπλα.
Οι αλεξιπτωτιστές αντιμετώπισαν σθεναρή αντίσταση και υπέστησαν βαριές απώλειες. Έχασαν 400 άντρες σε σύνολο 600, συμπεριλαμβανομένου και του διοικητού τους, Ταγματάρχη Όττο Σέρμπερ. Ο Όιγκεν Μάιντλ, ο διοικητής του συντάγματος, δέχθηκε κατάστηθα πυροβολισμούς κατά την πτώση του με το αλεξίπτωτο στη γέφυρα του Πλατανιά αλλά επιβίωσε. Αντικαταστάθηκε από το Συνταγματάρχη Χέρμαν-Μπέρναρντ Ράμκε.
Οι διαταγές του Στουντέντ για αντίποινα
Κατά τη διάρκεια της Μάχης της Κρήτης, οι Συμμαχικές δυνάμεις και οι Κρητικοί είχαν επιφέρει βαριές απώλειες στους στρατιώτες της Βέρμαχτ. Η αντίσταση του τοπικού πληθυσμού ήταν άνευ προηγουμένου και δεν αναμενόταν από τους Γερμανούς. Οι αναφορές του Στρατηγού Γιούλιους Ρίγκελ, διοικητή της 5ης Ορεινής Μεραρχίας, έκαναν λόγο για επίθεση με μαχαίρια, τσεκούρια και δρεπάνια εναντίον των αλεξιπτωτιστών. Ακόμη και πριν τη λήξη της μάχης κυκλοφορούσαν αναπόδεικτες και υπερβολικές ιστορίες από το μέτωπο, οι οποίες απέδιδαν τον υψηλό φόρο αίματος των Γερμανών αλεξιπτωτιστών στα βασανιστήρια και τους ακρωτηριασμούς που τους υπέβαλλαν οι Κρητικοί.
Στον αντίλογο, τα εκτενή τραύματα προκαλούσαν οι «γκράδες» (τα τυφέκια του προηγούμενου αιώνα), τα μολύβδινα βλήματα των οποίων δεν έφεραν μεταλλική επικάλυψη, ενώ οι βαρείς τραυματισμοί οφείλονταν και στα γεωργικά εργαλεία των Κρητών. Οι περιορισμένοι ακρωτηριασμοί αυτιών, δε συνάδουν με την ιδιοσυγκρασία των Κρητών, αλλά όπως και οι ακρωτηριασμοί γεννητικών οργάνων και η τοποθέτησή των στα στόματα νεκρών Γερμανών, ήταν μέρος του φρικώδους τελετουργικού των Μαορί, που πολέμησαν στη Μάχη της Κρήτης ως επίλεκτες μονάδες των Αυστραλιανών και Νεοζηλανδικών δυνάμεων. Μία ακόμη ερμηνεία της παραμόρφωσης των πτωμάτων των Γερμανών έχει να κάνει με τα όρνεα και την αποσύνθεσή τους, εξαιτίας του έντονου καύσωνα της περιόδου και των άταφων πτωμάτων. Την τελευταία ερμηνεία υποστηρίζει και ιατροδικαστική έκθεση της εγκληματολογικής υπηρεσίας του Βερολίνου.
Όταν αυτές οι αναφορές έφτασαν στην Ανώτατη Διοίκηση της Λούφτβαφφε στο Βερολίνο, ο ίδιος ο Γκαίρινγκ διέταξε τον προσωρινό Γενικό Διοικητή της Μάχης της Κρήτης Πτέραρχο Κουρτ Στουντέντ να διερευνήσει το ζήτημα και να προβεί σε αντίποινα. Έτσι, προκειμένου να καταπνίξει αντιδράσεις αλλά και την όποια διάθεση για αντίσταση, ο Στουντέντ πριν ακόμη ολοκληρωθούν οι έρευνες, διέταξε μια σειρά κτηνωδών αντιποίνων ενάντια στον τοπικό πληθυσμό, αμέσως μετά την επίσημη παράδοση της Κρήτης στις 31 Μαΐου. Τα αντίποινα θα διενεργούνταν χωρίς να τηρηθούν οι δέουσες διαδικασίες, χωρίς δίκες και από τις ίδιες τις στρατιωτικές μονάδες των Γερμανών που είχαν δεχθεί τις απώλειες από τους ντόπιους.
Οι όμηροι οδηγήθηκαν στους παρακείμενους ελαιώνες, όπου οι Γερμανοί έστησαν τη γραμμή του θανάτου και ακολουθώντας το πρόσταγμα του Υπολοχαγού Τρέμπες σκόπευσαν και εκτέλεσαν τους άντρες που είχαν απέναντί τους. Ο σαδισμός και ο κυνισμός του Τρέμπες αποτυπώνονται στα τελευταία του λόγια προς τους μελλοθάνατους, πριν δώσει το πρόσταγμα για την εκτέλεσή τους: «Όποιος θέλει τώρα μπορεί να φύγει».
Ο ακριβής αριθμός των θυμάτων δεν είναι ξεκάθαρος. Σύμφωνα με τα γερμανικά αρχεία, 23 άντρες εκτελέστηκαν, αλλά σύμφωνα με άλλες πηγές ο τελικός φόρος αίματος ανήλθε στους 60[5]. Η όλη επιχείρηση αποτυπώθηκε από το φωτογραφικό φακό του Φραντς Πέτερ Βάιξλερ, που συνόδευε τη Βέρμαχτ ως πολεμικός ανταποκριτής για τις ανάγκες της Γερμανικής πολεμικής προπαγάνδας.
Ο Γαλάνης και ο Βλαζάκης ήταν οι μόνοι που κατόρθωσαν να ξεφύγουν από τον καταιγισμό πυρών. Ο Γαλάνης παρά το διαμπερές τραύμα στον πνεύμονα άντεξε κρυμμένος σε παρακείμενα στάρια όλη τη νύχτα και τελικώς διέφυγε. Ο Βλαζάκης, έχοντας ακατάσχετη αιμορραγία από βαρύτερα τραύματα, κατέφυγε στο σπίτι του για να τα δέσει, αλλά οι Γερμανοί ακολουθώντας τα ίχνη του αίματος τον καταδίωξαν, τον εντόπισαν και τον εκτέλεσαν, ενώ προσπαθούσε να διαφύγει στο σπίτι του αδερφού του.
Τον Ιούλιο του 1941 ο Χόρστ Τρέμπες παρασημοφορήθηκε με το Σταυρό των Ιπποτών του Σιδηρού Σταυρού για την ηγεσία του κατά τη διάρκεια της Μάχης της Κρήτης. Τρία χρόνια αργότερα (το 1944) σκοτώθηκε σε κάποια φάση της απόβασης της Νορμανδίας[5].
Μετά το καλοκαίρι του 1941 ο Φραντς Πέτερ Βάιξλερ απαλλάχτηκε από τη Βέρμαχτ για πολιτικούς λόγους. Αργότερα κατηγορήθηκε για προδοσία ενάντια στο Τρίτο Ράιχ, αφού διέρρευσε λογοκριμένο υλικό σχετικά με τη δράση των αλεξιπτωτιστών στην Κρήτη, συμπεριλαμβανομένων φωτογραφιών στο Κοντομαρί και γιατί είχε βοηθήσει μερικούς Κρητικούς να διαφύγουν. Ο Βάιξλερ συνελήφθη από τη Γκεστάπο, δικάστηκε από στρατοδικείο και φυλακίστηκε στις αρχές του 1944.
Μετά τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, το Νοέμβριο του 1945, κατά τη διάρκεια της δίκης του Γκαίρινγκ στη Νυρεμβέργη, ο Βάιξλερ έδωσε γραπτή κατάθεση όσων είδε στη σφαγή του Κοντομαρί.
Μετά την παράδοση της Γερμανίας ο Κουρτ Στουντέντ αιχμαλωτίστηκε από τους Βρετανούς. Το Μάιο του 1947 κλήθηκε σε στρατοδικείο για να λογοδοτήσει για τις βιαιοπραγίες και τις δολοφονίες αιχμάλωτων πολέμου από στρατιώτες υπό τις διαταγές του στην Κρήτη. Το αίτημα της Ελλάδας για έκδοση του Στουντέντ εκεί απερρίφθη. Ο Στουντέντ κρίθηκε ένοχος για τις τρεις από τις οκτώ κατηγορίες που αντιμετώπιζε και καταδικάστηκε σε πέντε χρόνια φυλάκισης. Παρόλα αυτά εκτέλεσε μόλις ένα χρόνο της ποινής του και απαλλάχθηκε του υπόλοιπου της ποινής του το 1948 για ιατρικούς λόγους. Ο Στουντέντ δε δικάστηκε ποτέ για τα εγκλήματα ενάντια σε πολίτες.
Σύμφωνα με το ντοκιμαντέρ «Κοντομαρί Χανίων - Η πρώτη εκτέλεση αμάχων στην Ευρώπη» για την εκπομπή «Μηχανή του Χρόνου» (βλ. παρακάτω βίντεο), ο Βάιξλερ επέστρεψε στο Κοντομαρί το 1955, όπου οι χωρικοί τον δέχθηκαν σύμφωνα με τα έθιμα της φιλοξενίας. Σε κάποια χρονική στιγμή, όταν ψυχολόγησε ότι το κλίμα δεν ήταν εχθρικό απέναντί του, τους φανέρωσε ποιος ήταν και ότι εκτελούσε εντολές. Τότε ορισμένοι από τους επιζήσαντες είπαν ότι είχαν τηρήσει τα ήθη της φιλοξενίας και είχε έρθει η ώρα να φύγουν, οπότε και άδειασαν την ταβέρνα, αφήνοντας τον Βάιξλερ μόνο του.
Η σφαγήΜετά τις διαταγές του Στουντέντ οι κάτοικοι του Κοντομαρί κατηγορήθηκαν για το θάνατο μερικών Γερμανών στρατιωτών, των οποίων τα πτώματα είχαν βρεθεί κοντά στο χωριό. Στις 2 Ιουνίου 1941 τέσσερα φορτηγά γεμάτα με Γερμανούς αλεξιπτωτιστές από το 3ο Τάγμα του 1ου Πρώτου Αερομεταφερόμενου Συντάγματος της Λούφτβαφφε, υπό τις διαταγές του υπολοχαγού Χόρστ Τρέμπες περικύκλωσαν το Κοντομαρί. Ο Τρέμπες, πρώην μέλος της Χιτλερικής Νεολαίας, ήταν ο ανώτερος αξιωματικός του Τάγματος που είχε επιβιώσει της μάχης αλώβητος. Οι στρατιώτες διεξήγαγαν εξονυχιστικούς ελέγχους στα σπίτια του χωριού. Όταν μάλιστα εντοπίστηκε σε ένα σπίτι, το τρυπημένο από σφαίρα χιτώνιο Γερμανού αλεξιπτωτιστή, τα πνεύματα οξύνθηκαν και το σπίτι πυρπολήθηκε κατόπιν διαταγής του Τρέμπες. Άντρες, γυναίκες και παιδιά συγκεντρώθηκαν δια της βίας στην πλατεία του χωριού. Μετά επιλέχθηκαν μερικοί από τους άντρες, ενώ τα γυναικόπαιδα αφέθηκαν ελεύθερα.
Οι όμηροι οδηγήθηκαν στους παρακείμενους ελαιώνες, όπου οι Γερμανοί έστησαν τη γραμμή του θανάτου και ακολουθώντας το πρόσταγμα του Υπολοχαγού Τρέμπες σκόπευσαν και εκτέλεσαν τους άντρες που είχαν απέναντί τους. Ο σαδισμός και ο κυνισμός του Τρέμπες αποτυπώνονται στα τελευταία του λόγια προς τους μελλοθάνατους, πριν δώσει το πρόσταγμα για την εκτέλεσή τους: «Όποιος θέλει τώρα μπορεί να φύγει».
Ο ακριβής αριθμός των θυμάτων δεν είναι ξεκάθαρος. Σύμφωνα με τα γερμανικά αρχεία, 23 άντρες εκτελέστηκαν, αλλά σύμφωνα με άλλες πηγές ο τελικός φόρος αίματος ανήλθε στους 60[5]. Η όλη επιχείρηση αποτυπώθηκε από το φωτογραφικό φακό του Φραντς Πέτερ Βάιξλερ, που συνόδευε τη Βέρμαχτ ως πολεμικός ανταποκριτής για τις ανάγκες της Γερμανικής πολεμικής προπαγάνδας.
Ο Γαλάνης και ο Βλαζάκης ήταν οι μόνοι που κατόρθωσαν να ξεφύγουν από τον καταιγισμό πυρών. Ο Γαλάνης παρά το διαμπερές τραύμα στον πνεύμονα άντεξε κρυμμένος σε παρακείμενα στάρια όλη τη νύχτα και τελικώς διέφυγε. Ο Βλαζάκης, έχοντας ακατάσχετη αιμορραγία από βαρύτερα τραύματα, κατέφυγε στο σπίτι του για να τα δέσει, αλλά οι Γερμανοί ακολουθώντας τα ίχνη του αίματος τον καταδίωξαν, τον εντόπισαν και τον εκτέλεσαν, ενώ προσπαθούσε να διαφύγει στο σπίτι του αδερφού του.
ΕπίλογοςΤην επόμενη μέρα της Σφαγής του Κοντομαρί, οι δυνάμεις του 1ου Αερομεταφερόμενου Τάγματος Εφόδου προχώρησε στην εκθεμελίωση της Κανδάνου και την εκτέλεση των περισσότερων κατοίκων της.
Τον Ιούλιο του 1941 ο Χόρστ Τρέμπες παρασημοφορήθηκε με το Σταυρό των Ιπποτών του Σιδηρού Σταυρού για την ηγεσία του κατά τη διάρκεια της Μάχης της Κρήτης. Τρία χρόνια αργότερα (το 1944) σκοτώθηκε σε κάποια φάση της απόβασης της Νορμανδίας[5].
Μετά το καλοκαίρι του 1941 ο Φραντς Πέτερ Βάιξλερ απαλλάχτηκε από τη Βέρμαχτ για πολιτικούς λόγους. Αργότερα κατηγορήθηκε για προδοσία ενάντια στο Τρίτο Ράιχ, αφού διέρρευσε λογοκριμένο υλικό σχετικά με τη δράση των αλεξιπτωτιστών στην Κρήτη, συμπεριλαμβανομένων φωτογραφιών στο Κοντομαρί και γιατί είχε βοηθήσει μερικούς Κρητικούς να διαφύγουν. Ο Βάιξλερ συνελήφθη από τη Γκεστάπο, δικάστηκε από στρατοδικείο και φυλακίστηκε στις αρχές του 1944.
Μετά τη λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, το Νοέμβριο του 1945, κατά τη διάρκεια της δίκης του Γκαίρινγκ στη Νυρεμβέργη, ο Βάιξλερ έδωσε γραπτή κατάθεση όσων είδε στη σφαγή του Κοντομαρί.
Μετά την παράδοση της Γερμανίας ο Κουρτ Στουντέντ αιχμαλωτίστηκε από τους Βρετανούς. Το Μάιο του 1947 κλήθηκε σε στρατοδικείο για να λογοδοτήσει για τις βιαιοπραγίες και τις δολοφονίες αιχμάλωτων πολέμου από στρατιώτες υπό τις διαταγές του στην Κρήτη. Το αίτημα της Ελλάδας για έκδοση του Στουντέντ εκεί απερρίφθη. Ο Στουντέντ κρίθηκε ένοχος για τις τρεις από τις οκτώ κατηγορίες που αντιμετώπιζε και καταδικάστηκε σε πέντε χρόνια φυλάκισης. Παρόλα αυτά εκτέλεσε μόλις ένα χρόνο της ποινής του και απαλλάχθηκε του υπόλοιπου της ποινής του το 1948 για ιατρικούς λόγους. Ο Στουντέντ δε δικάστηκε ποτέ για τα εγκλήματα ενάντια σε πολίτες.
Σύμφωνα με το ντοκιμαντέρ «Κοντομαρί Χανίων - Η πρώτη εκτέλεση αμάχων στην Ευρώπη» για την εκπομπή «Μηχανή του Χρόνου» (βλ. παρακάτω βίντεο), ο Βάιξλερ επέστρεψε στο Κοντομαρί το 1955, όπου οι χωρικοί τον δέχθηκαν σύμφωνα με τα έθιμα της φιλοξενίας. Σε κάποια χρονική στιγμή, όταν ψυχολόγησε ότι το κλίμα δεν ήταν εχθρικό απέναντί του, τους φανέρωσε ποιος ήταν και ότι εκτελούσε εντολές. Τότε ορισμένοι από τους επιζήσαντες είπαν ότι είχαν τηρήσει τα ήθη της φιλοξενίας και είχε έρθει η ώρα να φύγουν, οπότε και άδειασαν την ταβέρνα, αφήνοντας τον Βάιξλερ μόνο του.
Τα αρνητικά του Βάιξλερ από την εκτέλεση στο Κοντομαρί ανακαλύφθηκαν το 1980, στα Ομοσπονδιακά Γερμανικά Αρχεία από το δημοσιογράφο Βάσο Μαθιόπουλο. Κανείς δε γνώριζε την ακριβή τοποθεσία που είχαν λάβει χώρα οι εκτελέσεις των φωτογραφιών. Ακολούθησε μια εξονυχιστική έρευνα από το δημοσιογράφο Κώστα Παπαπέτρου στα χωριά της Κρήτης, ώσπου τις αναγνώρισαν οι ίδιοι οι κάτοικοι και οι απόγονοι των εκτελεσθέντων στο Κοντομαρί και επιβεβαιώθηκε ο τόπος που απεικόνιζαν οι φωτογραφίες. Μετά από αυτήν την έρευνα, οι φωτογραφίες έγιναν ευρέως γνωστές.
Κοντομαρί Χανίων, 1941. Στο εκτελεστικό απόσπασμα
οι Γερμανοί είχαν φέρει ακόμα και φωτογράφο.
Τι κατέθεσε για την σφαγή στη δίκη της Νυρεμβέργης.
Μετά τις πρώτες μάχες οι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές στην Κρήτη βρέθηκαν αντιμέτωποι με μια σκληρή πραγματικότητα. Τις μεγάλες απώλειες στη Βέρμαχτ από την αποφασιστική παλλαϊκή άμυνα των κατοίκων.
Οι επιτελείς εξαγριώθηκαν και αποφάσισαν να τιμωρήσουν τον κρητικό λαό με εκτελέσεις και ολοκαυτώματα αμάχων. Στο Κοντομαρί όπου το Γ' Τάγμα Αλεξιπτωτιστών είχε αποδεκατιστεί από τις μάχες κοντά στον Ταυρωνίτη ποταμό, οι εναπομείναντες στρατιώτες με επικεφαλής τον υπολοχαγό Τρέμπες, μπήκαν στο χωριό και έστησαν στο εκτελεστικό απόσπασμα όλο τον ανδρικό πληθυσμό. Μάλιστα για να έχουν ενθύμιο της εκδίκησης, έφεραν μαζί τους και φωτογράφο.
O Tρέμπες δίνει την εντολή για πυρ. Ο φωτογράφος
απαθανάτισε το έγκλημα και κατέθεσε στη Δίκη της Νυρεμβέργης.
Ο φωτογράφος της εκτελέσεως Franz Peter Weixler κατέθεσε στη Δίκη της Νυρεμβέργης για τη σφαγή που έγινε στο Κοντομαρί και τις εντολές που έδωσε ο Χέρμαν Γκαίρινγκ. Η κατάθεση φυλάσσεται στο Πανεπιστήμιο του Κορνέλ των ΗΠΑ:
«Την 1η ή 2α Ιουνίου 1941, βρισκόμουν στο μέρος που είχαμε στρατοπεδεύσει, στην πρωτεύουσα της Κρήτης, τα Χανιά, όταν ένας αξιωματικός με πλησίασε και μου είπε πως εκείνο το απόγευμα επρόκειτο να δω κάτι πολύ ενδιαφέρον. Σε απάντηση της ερώτησής μου, μου είπε ότι ένα τιμωρητικό απόσπασμα επρόκειτο να σταλεί εναντίον διαφόρων χωριών, διότι είχαν βρεθεί κατακρεουργημένα πτώματα γερμανών αξιωματικών.
Η ανώτατη διοίκηση της Λουφτβάφε είχε πληροφορηθεί το γεγονός αρκετές μέρες πριν και ο Γκαίριγκ είχε δώσει διαταγή να ληφθούν τα αυστηρότερα μέτρα, όπως η εκτέλεση αντρικού πληθυσμού μεταξύ 18 και 50 ετών. Είπα στον νεαρό αξιωματικό και στον λοχαγό Gericken ότι δεν είχα δει κανένα πτώμα σφαγιασμένου αλεξιπτωτιστή, είχα δει όμως πολλά πτώματα συντρόφων, των οποίων τα πρόσωπα είχαν αρχίσει να αποσυντίθενται από την τροπική ζέστη.
Κατόπιν πήγα να δω τον ταγματάρχη Stenzler, ο οποίος μου είπε ότι μία αποστολή του Γερμανικού Υπουργείου Εξωτερικών είχε αναχωρήσει από το Βερολίνο την προηγούμενη μέρα, προκειμένου να διεξαγάγει έρευνα αναφορικά με τη φερόμενη σφαγή των αλεξιπτωτιστών.
Είπα στον Strenzler ότι κατά τις πρώτες μέρες της μάχης είχα δει γύπες να τρώνε τα πτώματα των συντρόφων μας. Υπενθύμισα στον ταγματάρχη ότι είχαμε δει αμέτρητα πτώματα συντρόφων μας σε ημι-αποσύνθεση, αλλά ποτέ κάποιον να σκοτώνει ή να σφάζει και συμπλήρωσα επίσης ότι θεωρούσα την εκτέλεση της διαταγής του Γκαίρινγκ στυγνό έγκλημα.
Ικέτεψα τον ταγματάρχη Strenzler να μη στείλει το τιμωρητικό απόσπασμα και όταν εκείνος μου διευκρίνισε ότι δεν είναι δική μου δουλειά, πήγα να δω τον υπολοχαγό Trebes, ο οποίος εκείνη την ώρα έβγαζε λόγο σε μια ομάδα 30 περίπου αντρών, εξηγώντας τους «πόσο σημαντικό ήταν να εκτελεστεί η πράξη όσο το δυνατόν γρηγορότερα, ως αντίποινα για τους συντρόφους μας που είχαν δολοφονηθεί».
Η τιμωρητική αποστολή αποτελείτο από τον υπολοχαγό Trebes, έναν άλλον υπολοχαγό, έναν διερμηνέα, δύο λοχίες και περίπου 25 αλεξιπτωτιστές του 2ου Τάγματος.
Ως φωτογράφος της Μεραρχίας μου, μου επιτράπηκε να συνοδεύσω αυτή την αποστολή. Κοντά στο χωριό Μάλεμε, σταματήσαμε και ο Trebes μας έδειξε αρκετά πτώματα στρατιωτών, προφανώς σε στάδιο αποσύνθεσης. Υποκινούσε το μίσος των αντρών εναντίον του πληθυσμού.
Συνεχίσαμε την πορεία μας για το χωριό Κοντομαρί. Οι άντρες βγήκαν από τα αυτοκίνητα και όρμησαν στα σπίτια της μικρής κοινότητας. Έβγαλαν όλους τους κατοίκους από τα σπίτια τους – άντρες, γυναίκες, παιδιά – και τους συγκέντρωσαν στη μικρή πλατεία.
Στο μεταξύ, σε ένα σπίτι βρέθηκε το σακάκι ενός αλεξιπτωτιστή με μια τρύπα από σφαίρα στην πλάτη. Ο Trebes, αφού το εξέτασε, έδωσε εντολή να κάψουν το σπίτι. Ένας άντρας παραδέχτηκε ότι είχε σκοτώσει γερμανό αλεξιπτωτιστή, αλλά δεν ήταν δυνατόν να καταδικάσουμε κανέναν από τους άλλους για εγκλήματα ή λαφυραγωγία και ως εκ τούτου πρότεινα στον Trebes να μην προβεί στην εκτέλεση του σχεδίου και να μας δώσει εντολή να επιστρέψουμε παίρνοντας εκείνον τον άντρα μαζί μας.
Όμως εκείνος ξεχώρισε όλους τους άντρες από το πλήθος και δήλωσε στις γυναίκες – μέσω του διερμηνέα – ότι θα τους εκτελέσουν και ότι πρέπει να τους θάψουν μέσα σε δύο ώρες. Όταν ο Trebes γύρισε την πλάτη του για μερικά λεπτά κατάφερα να διευκολύνω εννέα άντρες να δραπετεύσουν. Κατόπιν ο Trebes έβαλε τους άντρες να σχηματίσουν ένα ημικύκλιο, έδωσε τη διαταγή του πυροβολισμού και σε περίπου δεκαπέντε δευτερόλεπτα όλα είχαν τελειώσει».
Τα γερμανικά στρατιωτικά αρχεία «μιλούν»
Τα αντίποινα στο Κοντομαρί Χανίων έγιναν με το πρόσχημα
του «πολεμικού δικαίου», ενώ αργότερα χάθηκε κάθε μέτρο,
σύμφωνα με τον Δημήτρη Αποστολόπουλο, Ερευνητής, ΚΕΙΝΕ
Αντίποινα στην κατεχόμενη Ελλάδα
από τα γερμανικά στρατιωτικά αρχεία
Ιούλιος 1943. «Κατά την εκκαθάριση περιοχών που ελέγχονται από αντάρτες θα λαμβάνονται τα πιο δραστικά μέτρα. Όλα τα χωριά που θα μπορούσαν να συμμετέχουν στις συμμορίες θα καταστρέφονται. Ο ανδρικός πληθυσμός που δεν εκτελείται θα συλλαμβάνεται χωρίς διακρίσεις και θα εκτοπίζεται. Κάθε οίκτος θα εκλαμβάνεται ως ένδειξη αδυναμίας του στρατεύματος και θα κοστίζει σε γερμανικό αίμα».
Το απόσπασμα ανήκει στη διαταγή του Βάλτερ Στέτνερ, διοικητή της 1ης Ορεινής Μεραρχίας της Βέρμαχτ ή αλλιώς του «αιματοβαμμένου εντελβάις», όπως έγινε γνωστή για το λουλούδι στο σήμα της αλλά και για τις φονικές καταστροφές που προκάλεσε στα χωριά της Ηπείρου. Τη διαταγή του Στέτνερ, μαζί με δεκάδες άλλες που πυροδότησαν τα αιματηρά γερμανικά αντίποινα στην κατεχόμενη Ελλάδα, φέρνει στο φως η έρευνα του Δημήτρη Αποστολόπουλου, κύριου ερευνητή του Κέντρου Ερεύνης της Ιστορίας του Νεώτερου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών.
Ο κ. Αποστολόπουλος μελέτησε τα γερμανικά στρατιωτικά αρχεία που έχει στην κατοχή της η Ακαδημία Αθηνών και εξέτασε την επίσημη οπτική της άλλης πλευράς.
Από το 1941 και μετά τη Μάχη της Κρήτης, όπου χονδρικά καταγράφεται η πρώτη φάση των γερμανικών αντιποίνων, μέχρι το 1943 και τη μετέπειτα αποχώρηση των κατακτητών, τα αρχεία μαρτυρούν τη σταδιακή εξάλειψη οποιουδήποτε μέτρου στις διαταγές για την ισοπέδωση χωριών και την εξόντωση αμάχων. «Συχνά τα έγγραφα της πρώτης περιόδου κάνουν αναφορές στο δίκαιο του πολέμου. Στη μάχη της Κρήτης η Βέρμαχτ δεν υπολόγισε τις μεγάλες απώλειες που επέφεραν χωρικοί και αγρότες και μιλούν για «πρωτόγνωρη» άμυνα, εννοώντας ότι οι άμαχοι δεν θα έπρεπε να εμπλακούν στη σύγκρουση. Παραγνωρίζουν φυσικά το δικαίωμα στην αμυνόμενου απέναντι στον κατακτητή», μας λέει ο κ. Αποστολόπουλος.
Μετά τις εκτελέσεις στο Κοντομαρί των Χανίων, ακολουθεί μια περίοδος σχετικής ηρεμίας που τελειώνει το ’43, με την απόφαση ενίσχυσης των γερμανικών στρατευμάτων στα Βαλκάνια και στην Ελλάδα. Στη Βέρμαχτ υπάρχει ο φόβος για το ενδεχόμενο απόβασης στην Ελλάδα, μας λέει ο κ. Αποστολόπουλος, γεγονός που σκληραίνει τη στάση των δυνάμεων και ειδικά της ορεινής μεραρχίας.
Ο ερευνητής μάς λέει για καταγεγραμμένες περιπτώσεις συζητήσεων διοικητών του γερμανικού και του ιταλικού στρατού, με τους τελευταίους να ισχυρίζονται αυθαίρετα ότι όλος ο ανδρικός πληθυσμός της Ηπείρου είναι «συμμορίτες» και πρέπει να συλληφθεί. «Καλλιεργείται η εντύπωση της συνεργασίας του αγροτικού πληθυσμού με την αντίσταση συνολικά, ώστε να δικαιολογηθούν αιματηρές επιχειρήσεις στις περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει καταγεγραμμένη αντιστασιακή πράξη. Υπάρχει η πεποίθηση ότι μόνο ακραίες ενέργειες μπορούν να εξασφαλίσουν την ηρεμία», σημειώνει ο κ. Αποστολόπουλος.
Η ορεινή μεραρχία, συμπληρώνει, κατέστρεψε περίπου 400 χωριά και άφησε πίσω της πάνω από 2.600 νεκρούς μέσα σε τέσσερις μόλις μήνες. «Οι στρατιωτικές αναφορές για τη σφαγή του Κομμένου της Άρτα λένε ότι σε ένα σπίτι μαζεύτηκαν 150 άτομα που ήταν αντάρτες και τους σκότωσαν, ενώ είναι γνωστό ότι όλο το χωριό ήταν 300 άτομα».
Όσο προχωρούμε προς το τέλος του πολέμου και ο κλοιός στενεύει για τους Γερμανούς, η αξία της ανθρώπινης ζωής ολοένα και μικραίνει. Οι εκκαθαρίσεις γίνονται ολοένα και πιο συχνές, ενώ οι αφορμές στηρίζονται σε εικασίες ή ακόμα και παρεξηγήσεις. Ίχνη μεταμέλειας εκφράζονταν κυρίως από τους στρατιώτες των μονάδων, όπως προκύπτει από αναφορές στρατιωτικών ιερέων. «Καταλάβαιναν ότι είναι υποχείρια ενός διοικητή και το συζητούσαν με τον ευαγγελικό ιερέα, αλλά τίποτα δεν άλλαξε».
Σεμινάριο «Αντίποινα στην κατεχόμενη Ελλάδα
από τα γερμανικά στρατιωτικά αρχεία
Ιούλιος 1943. «Κατά την εκκαθάριση περιοχών που ελέγχονται από αντάρτες θα λαμβάνονται τα πιο δραστικά μέτρα. Όλα τα χωριά που θα μπορούσαν να συμμετέχουν στις συμμορίες θα καταστρέφονται. Ο ανδρικός πληθυσμός που δεν εκτελείται θα συλλαμβάνεται χωρίς διακρίσεις και θα εκτοπίζεται. Κάθε οίκτος θα εκλαμβάνεται ως ένδειξη αδυναμίας του στρατεύματος και θα κοστίζει σε γερμανικό αίμα».
Το απόσπασμα ανήκει στη διαταγή του Βάλτερ Στέτνερ, διοικητή της 1ης Ορεινής Μεραρχίας της Βέρμαχτ ή αλλιώς του «αιματοβαμμένου εντελβάις», όπως έγινε γνωστή για το λουλούδι στο σήμα της αλλά και για τις φονικές καταστροφές που προκάλεσε στα χωριά της Ηπείρου. Τη διαταγή του Στέτνερ, μαζί με δεκάδες άλλες που πυροδότησαν τα αιματηρά γερμανικά αντίποινα στην κατεχόμενη Ελλάδα, φέρνει στο φως η έρευνα του Δημήτρη Αποστολόπουλου, κύριου ερευνητή του Κέντρου Ερεύνης της Ιστορίας του Νεώτερου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών.
Ο κ. Αποστολόπουλος μελέτησε τα γερμανικά στρατιωτικά αρχεία που έχει στην κατοχή της η Ακαδημία Αθηνών και εξέτασε την επίσημη οπτική της άλλης πλευράς.
Από το 1941 και μετά τη Μάχη της Κρήτης, όπου χονδρικά καταγράφεται η πρώτη φάση των γερμανικών αντιποίνων, μέχρι το 1943 και τη μετέπειτα αποχώρηση των κατακτητών, τα αρχεία μαρτυρούν τη σταδιακή εξάλειψη οποιουδήποτε μέτρου στις διαταγές για την ισοπέδωση χωριών και την εξόντωση αμάχων. «Συχνά τα έγγραφα της πρώτης περιόδου κάνουν αναφορές στο δίκαιο του πολέμου. Στη μάχη της Κρήτης η Βέρμαχτ δεν υπολόγισε τις μεγάλες απώλειες που επέφεραν χωρικοί και αγρότες και μιλούν για «πρωτόγνωρη» άμυνα, εννοώντας ότι οι άμαχοι δεν θα έπρεπε να εμπλακούν στη σύγκρουση. Παραγνωρίζουν φυσικά το δικαίωμα στην αμυνόμενου απέναντι στον κατακτητή», μας λέει ο κ. Αποστολόπουλος.
Μετά τις εκτελέσεις στο Κοντομαρί των Χανίων, ακολουθεί μια περίοδος σχετικής ηρεμίας που τελειώνει το ’43, με την απόφαση ενίσχυσης των γερμανικών στρατευμάτων στα Βαλκάνια και στην Ελλάδα. Στη Βέρμαχτ υπάρχει ο φόβος για το ενδεχόμενο απόβασης στην Ελλάδα, μας λέει ο κ. Αποστολόπουλος, γεγονός που σκληραίνει τη στάση των δυνάμεων και ειδικά της ορεινής μεραρχίας.
Ο ερευνητής μάς λέει για καταγεγραμμένες περιπτώσεις συζητήσεων διοικητών του γερμανικού και του ιταλικού στρατού, με τους τελευταίους να ισχυρίζονται αυθαίρετα ότι όλος ο ανδρικός πληθυσμός της Ηπείρου είναι «συμμορίτες» και πρέπει να συλληφθεί. «Καλλιεργείται η εντύπωση της συνεργασίας του αγροτικού πληθυσμού με την αντίσταση συνολικά, ώστε να δικαιολογηθούν αιματηρές επιχειρήσεις στις περιπτώσεις όπου δεν υπάρχει καταγεγραμμένη αντιστασιακή πράξη. Υπάρχει η πεποίθηση ότι μόνο ακραίες ενέργειες μπορούν να εξασφαλίσουν την ηρεμία», σημειώνει ο κ. Αποστολόπουλος.
Η ορεινή μεραρχία, συμπληρώνει, κατέστρεψε περίπου 400 χωριά και άφησε πίσω της πάνω από 2.600 νεκρούς μέσα σε τέσσερις μόλις μήνες. «Οι στρατιωτικές αναφορές για τη σφαγή του Κομμένου της Άρτα λένε ότι σε ένα σπίτι μαζεύτηκαν 150 άτομα που ήταν αντάρτες και τους σκότωσαν, ενώ είναι γνωστό ότι όλο το χωριό ήταν 300 άτομα».
Όσο προχωρούμε προς το τέλος του πολέμου και ο κλοιός στενεύει για τους Γερμανούς, η αξία της ανθρώπινης ζωής ολοένα και μικραίνει. Οι εκκαθαρίσεις γίνονται ολοένα και πιο συχνές, ενώ οι αφορμές στηρίζονται σε εικασίες ή ακόμα και παρεξηγήσεις. Ίχνη μεταμέλειας εκφράζονταν κυρίως από τους στρατιώτες των μονάδων, όπως προκύπτει από αναφορές στρατιωτικών ιερέων. «Καταλάβαιναν ότι είναι υποχείρια ενός διοικητή και το συζητούσαν με τον ευαγγελικό ιερέα, αλλά τίποτα δεν άλλαξε».
Σεμινάριο «Αντίποινα στην κατεχόμενη Ελλάδα
από τα γερμανικά στρατιωτικά αρχεία»
Το Κέντρο Ερεύνης της Ιστορίας του Νεωτέρου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών διοργανώσε σεμινάριο με θέμα Αντίποινα στην κατεχόμενη Ελλάδα από την οπτική των γερμανικών στρατιωτικών αρχείων και ομιλητή τον Δημήτρη Αποστολόπουλο, Κύριο Ερευνητή, ΚΕΙΝΕ Ακαδημίας Αθηνών. Συζητητές: Νίκος Παπαναστασίου, Λέκτορας Σύγχρονης Ιστορίας στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών και Δέσποινα-Γεωργία Κωνσταντινάκου, Διδάσκουσα Ευρωπαϊκής Ιστορίας του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου.
Το σεμινάριο πραγματοποιήθηκε την Δευτέρα 21 Ιανουαρίου 2019
στην Ακαδημία Αθηνών, Πανεπιστημίου 28, Ανατολική Αίθουσα.
Το Κέντρο Ερεύνης της Ιστορίας του Νεωτέρου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών διοργανώσε σεμινάριο με θέμα Αντίποινα στην κατεχόμενη Ελλάδα από την οπτική των γερμανικών στρατιωτικών αρχείων και ομιλητή τον Δημήτρη Αποστολόπουλο, Κύριο Ερευνητή, ΚΕΙΝΕ Ακαδημίας Αθηνών. Συζητητές: Νίκος Παπαναστασίου, Λέκτορας Σύγχρονης Ιστορίας στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών και Δέσποινα-Γεωργία Κωνσταντινάκου, Διδάσκουσα Ευρωπαϊκής Ιστορίας του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου.
Το σεμινάριο πραγματοποιήθηκε την Δευτέρα 21 Ιανουαρίου 2019
στην Ακαδημία Αθηνών, Πανεπιστημίου 28, Ανατολική Αίθουσα.
Δείτε καρέ - καρέ τη σφαγή στο Κοντομαρί Χανίων
από τους Γερμανούς - Η ιστορία του Franz Peter Weixler
Μετά την κατάληψη του νησιού από τους
ναζί ωστόσο, άρχισαν τα αντίποινα.
Στις 2 Ιουνίου 1941, στο χωριό Κοντομαρί Χανίων, οι Γερμανοί εκτέλεσαν 23 (;) άνδρες, ως αντίποινα για τις εκτελέσεις και τη σφαγή πολλών Γερμανών αλεξιπτωτιστών, που είχαν πέσει μέσα στους θάμνους. Πτώματα Γερμανών είχαν εντοπιστεί κοντά στο χωριό. Οι Γερμανοί όρμησαν στα σπίτια, έβγαλαν όλο τον κόσμο έξω, ξεχώρισαν τους άνδρες και τους εκτέλεσαν σε παρακείμενο ελαιώνα.
Η εκτέλεση έγινε από ομάδα αλεξιπτωτιστών υπό την ηγεσία του ανθυπολοχαγού της Luftwaffe, Horst Trebes και τη διαταγή του στρατηγού Kurt Student και ήταν η πρώτη μαζική εκτέλεση αμάχων του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Η εκτέλεση έγινε από ομάδα αλεξιπτωτιστών υπό την ηγεσία του ανθυπολοχαγού της Luftwaffe, Horst Trebes και τη διαταγή του στρατηγού Kurt Student και ήταν η πρώτη μαζική εκτέλεση αμάχων του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο Franz Peter Weixler
ήταν ο πολεμικός ανταποκριτής της Βέρμαχτ, (ανταποκριτής προπαγάνδας), που φωτογράφισε την εκτέλεση και κράτησε τα αρνητικά, τα οποία με κάποιο τρόπο κατάφερε να διοχετεύσει σε έναν φίλο του στην Αθήνα, παρ' όλο που το φιλμ κατασχέθηκε από τους ανωτέρους του και αναγκάστηκε να υπογράψει μία δήλωση σύμφωνα με την οποία δεν είχε κρατήσει αντίγραφα.
Λίγο αργότερα, την ίδια χρονιά, ο Weixler έχασε τη θέση του για πολιτικούς λόγους, αλλά ήταν προφανές ότι οι φωτογραφίες είχαν κυκλοφορήσει, γιατί τον Ιανουάριο του 1944 συνελήφθη από την Γκεστάπο, δικάστηκε για προδοσία και φυλακίστηκε. Ο μόνος λόγος που δεν εκτελέστηκε - σύμφωνα με τα λεγόμενά του - ήταν ότι είχε καταστραφεί ο φάκελός του, τόσο στο Βερολίνο, όσο και στο αρχηγείο της Γκεστάπο στη Νυρεμβέργη. «Ένας λόγος που φυλακίστηκα", αναφέρει, "ήταν ότι είπα την αλήθεια σε φίλους σχετικά με την επιχείρηση των αλεξιπτωτιστών στην Κρήτη, τον Μάιο του 1941 και τράβηξα φωτογραφίες».
Παρέμεινε έγκλειστος από τις 16 Ιανουαρίου του 1944 μέχρι τον Απρίλιο του 1945, δηλαδή μέχρι το τέλος σχεδόν του πολέμου. Κατόπιν από το σπίτι του στο Krailling, κοντά στο Μόναχο, έγραψε τη μαρτυρία του κατά του Γκαίριγκ, που χρησιμοποιήθηκε στη Δίκη της Νυρεμβέργης.
Στη μαρτυρία του αυτή, που συντάχθηκε στις 11 Νοεμβρίου 1945, αναφέρει όλες τις λεπτομέρειες του ιστορικού της αποτρόπαιας εκτέλεσης:
«Την 1η ή 2α Ιουνίου 1941, βρισκόμουν στο μέρος που είχαμε στρατοπεδεύσει, στην πρωτεύουσα της Κρήτης, τα Χανιά, όταν ένας αξιωματικός με πλησίασε και μου είπε πως εκείνο το απόγευμα επρόκειτο να δω κάτι πολύ ενδιαφέρον. Σε απάντηση της ερώτησής μου, μου είπε ότι ένα τιμωρητικό απόσπασμα επρόκειτο να σταλεί εναντίον διαφόρων χωριών, διότι είχαν βρεθεί κατακρεουργημένα πτώματα γερμανών αξιωματικών.
Η ανώτατη διοίκηση της Λουφτβάφε είχε πληροφορηθεί το γεγονός αρκετές μέρες πριν και ο Γκαίριγκ είχε δώσει διαταγή να ληφθούν τα αυστηρότερα μέτρα, όπως η εκτέλεση αντρικού πληθυσμού μεταξύ 18 και 50 ετών. Είπα στον νεαρό αξιωματικό και στον λοχαγό Gericken ότι δεν είχα δει κανένα πτώμα σφαγιασμένου αλεξιπτωτιστή, είχα δει όμως πολλά πτώματα συντρόφων, των οποίων τα πρόσωπα είχαν αρχίσει να αποσυντίθενται από την τροπική ζέστη. Κατόπιν πήγα να δω τον ταγματάρχη Stenzler, ο οποίος μου είπε ότι μία αποστολή του Γερμανικού Υπουργείου Εξωτερικών είχε αναχωρήσει από το Βερολίνο την προηγούμενη μέρα, προκειμένου να διεξαγάγει έρευνα αναφορικά με τη φερόμενη σφαγή των αλεξιπτωτιστών.
Είπα στον Strenzler ότι κατά τις πρώτες μέρες της μάχης είχα δει γύπες να τρώνε τα πτώματα των συντρόφων μας. Υπενθύμισα στον ταγματάρχη ότι είχαμε δει αμέτρητα πτώματα συντρόφων μας σε ημι-αποσύνθεση, αλλά ποτέ κάποιον να σκοτώνει ή να σφάζει και συμπλήρωσα επίσης ότι θεωρούσα την εκτέλεση της διαταγής του Γκαίρινγκ στυγνό έγκλημα. Ικέτεψα τον ταγματάρχη Strenzler να μη στείλει το τιμωρητικό απόσπασμα και όταν εκείνος μου διευκρίνησε ότι δεν είναι δική μου δουλειά, πήγα να δω τον υπολοχαγό Trebes, ο οποίος εκείνη την ώρα έβγαζε λόγο σε μια ομάδα 30 περίπου αντρών. εξηγώντας τους "πόσο σημαντικό ήταν να εκτελεστεί η πράξη όσο το δυνατόν γρηγορότερα, ως αντίποινα για τους συντρόφους μας που είχαν δολοφονηθεί".
Η τιμωρητική αποστολή αποτελείτο από τον υπολοχαγό Trebes, έναν άλλον υπολοχαγό, έναν διερμηνέα, δύο λοχίες και περίπου 25 αλεξιπτωτιστές του 2ου Τάγματος. Ως φωτογράφος της Μεραρχίας μου, μου επιτράπηκε να συνοδεύσω αυτή την αποστολή. Κοντά στο χωριό Μάλεμε, σταματήσαμε και ο Trebes μας έδειξε αρκετά πτώματα στρατιωτών, προφανώς σε στάδιο αποσύνθεσης. Υποκινούσε το μίσος των αντρών εναντίον του πληθυσμού. Συνεχίσαμε την πορεία μας για το χωριό Κοντομαρί.
Οι άντρες βγήκαν από τ' αυτοκίνητα και όρμησαν στα σπίτια της μικρής κοινότητας. Έβγαλαν όλους τους κατοίκους από τα σπίτια τους - άντρες, γυναίκες, παιδιά - και τους συγκέντρωσαν στη μικρή πλατεία. Στο μεταξύ, σε ένα σπίτι βρέθηκε το σακάκι ενός αλεξιπτωτιστή με μια τρύπα από σφαίρα στην πλάτη.
Ο Trebes, αφού το εξέτασε, έδωσε εντολή να κάψουν το σπίτι. Ένας άντρας παραδέχτηκε ότι είχε σκοτώσει γερμανό αλεξιπτωτιστή, αλλά δεν ήταν δυνατόν να καταδικάσουμε κανέναν από τους άλλους για εγκλήματα ή λαφυραγωγία και ως εκ τούτου πρότεινα στον Trebes να μην προβεί στην εκτέλεση του σχεδίου και να μας δώσει εντολή να επιστρέψουμε παίρνοντας εκείνον τον άντρα μαζί μας.
Όμως εκείνος ξεχώρισε όλους τους άντρες από το πλήθος και δήλωσε στις γυναίκες - μέσω του διερμηνέα - ότι θα τους εκτελέσουν και ότι πρέπει να τους θάψουν μέσα σε δύο ώρες. Όταν ο Trebes γύρισε την πλάτη του για μερικά λεπτά κατάφερα να διευκολύνω εννέα άντρες να δραπετεύσουν. Κατόπιν ο Trebes έβαλε τους άντρες να σχηματίσουν ένα ημικύκλιο, έδωσε τη διαταγή του πυροβολισμού και σε περίπου δεκαπέντε δευτερόλεπτα όλα είχαν τελειώσει».
Οι φωτογραφίες παραδόθηκαν στα Αρχεία της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας το 1980 και μία σειρά απ' αυτές βρίσκεται στο Μνημείο στο Κοντομαρί.
Ο Trebes παρασημοφορήθηκε λίγες εβδομάδες αργότερα, από τον Γκαίριγκ για τη γενναιότητά του (!) με τον Σταυρό των Ιπποτών.
Τρία χρόνια αργότερα, σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια των στρατιωτικών επιχειρήσεων στη Νορμανδία.
Ο Student, υπαίτιος για όλα τα αίσχη που έγιναν στην Κρήτη - όπως η σφαγή στην Κάνδανο και στο Κοντομαρί - μετά το τέλος του πολέμου συνελήφθη από τους Βρετανούς και τον Μάιο του 1947, προσήχθη ενώπιον βρετανικού δικαστηρίου με τις κατηγορίες της δολοφονίας και κακομεταχείρισης αιχμαλώτων πολέμου στην Κρήτη. Το αίτημα της Ελλάδας για έκδοσή του, απορρίφθηκε. Τελικά, κρίθηκε ένοχος για τις τρεις από τις οκτώ κατηγορίες και καταδικάστηκε σε πέντε χρόνια φυλάκιση. Ωστόσο, αποφυλακίστηκε για ιατρικούς λόγους το 1948. Ο Student δεν δικάστηκε ποτέ για εγκλήματα εναντίον πολιτών (!!!).
Horst Trebes (22 October 1916 – 29 July 1944) was
a Hauptmann in the Fallschirmjäger of Nazi Germany
Ο υπολοχαγός Horst Trebes εξετάζει ένα σακάκι
αλεξιπτωτιστή που έχει τρύπα από σφαίρα
στην πλάτη. Το σακάκι βρέθηκε στο σπίτι
ενός κατοίκου του χωριού, μετά από έρευνα.
Cretan Greek civilians confronting German
Fallschirmjäger paratroopers before the killing
began at Kondomari, Crete, in June 1941
Στο βάθος διακρίνονται ο Γαλάνης και ο Βλαζάκης (χωρικοί)
που κατορθώνουν να ξεφύγουν από τον καταιγισμό πυρών.
Οι φωτογραφίες του βίντεο είναι από το επίσημο γερμανικό αρχείο)
42 photos "Kondomari Massacre"
Κοντομαρί
Σε κοντινή απόσταση από το ιστορικό χωριό Μάλεμε συναντάμε το χωριό Κοντομαρί, το οποίο απέχει 18 χιλιόμετρα δυτικά από την πόλη των Χανίων. Κύρια προϊόντα της περιοχής, είναι το λάδι και τα εσπεριδοειδή. Στο Κοντομαρί υπάρχουν δύο παραδοσιακά καφενεία και παντοπωλείο.
Αξίζει να περιπλανηθεί κανείς στους δρόμους του χωριού και να επισκεφθεί τους γύρω οικισμούς που συνθέτουν το Κοντομάρι. Από τον παραθαλάσσιο Πύργο Ψηλονέρου, το Μετόχι και τους ημιορεινούς οικισμούς της Κοιλάδας και του Ξηροκαμπίου θα φύγετε γεμάτοι από εικόνες, μυρωδιές και εμπειρίες.
Στο κέντρο του χωριού υπάρχει το μνημείο των πεσόντων, που θυμίζει στον επισκέπτη την εκτέλεση του ανδρικού πληθυσμού του χωριού από τους Γερμανούς ναζί, σε αντίποινα για τη συμμετοχή τους στη Μάχη της Κρήτης, το 1941.
Ιστορικά στοιχεία
Το χωριό αναφέρεται από τον Φραντσέσκο Μπαρότσι το 1577 ως Codomari, στην επαρχία Κυδωνίας. Στην ενετική απογραφή του 1583 από τον Καστροφύλακα αναφέρεται ως Codomari με 66 κατοίκους και 13 οφειλόμενες αγγαρίες. Ο Φραντσέσκο Μπαζιλικάτα το 1630 αναφέρει το χωριό ως Co(n)domuri. Στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834, όπως τη διέσωσε ο Ρόμπερτ Πάσλεϊ, αναφέρεται ως Kontomarí, με 3 χριστιανικές οικογένειες.
Το 1881 ανήκε στον δήμο Πύργου Ψηλόνερου και σύμφωνα με την απογραφή είχε 213 χριστιανούς και 14 μουσουλμάνους κατοίκους. Στην απογραφή του 1900 είχε 256 κατοίκους και υπαγόταν στον ίδιο δήμο. Το 1920 είχε οριστεί έδρα ομώνυμου αγροτικού δήμου. Το 1925 ορίστηκε έδρα ομώνυμης κοινότητας η οποία υπήρχε μέχρι την Καποδιστριακή διοικητική διαίρεση το 1997, όταν εντάχθηκε στον δήμο Πλατανιά.
Στις 2 Ιουνίου 1941, αμέσως μετά τη λήξη της Μάχης της Κρήτης, οι Γερμανοί εκτέλεσαν 25 κατοίκους του χωριού ως αντίποινα για την αντίσταση που προέβαλαν κατά τη διάρκεια της μάχης. Ήταν η πρώτη μαζίκη εκτέλεση αμάχων κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου στην Ευρώπη.
Στο χωριό σώζεται ο ναός των αγίων Αποστόλων. Σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή, κτίστηκε το έτος, ΖΛΗ (= 7038) από κτίσεως κόσμου, το οποίο αντιστοιχεί στο έτος 1530.
Σε κοντινή απόσταση από το ιστορικό χωριό Μάλεμε συναντάμε το χωριό Κοντομαρί, το οποίο απέχει 18 χιλιόμετρα δυτικά από την πόλη των Χανίων. Κύρια προϊόντα της περιοχής, είναι το λάδι και τα εσπεριδοειδή. Στο Κοντομαρί υπάρχουν δύο παραδοσιακά καφενεία και παντοπωλείο.
Αξίζει να περιπλανηθεί κανείς στους δρόμους του χωριού και να επισκεφθεί τους γύρω οικισμούς που συνθέτουν το Κοντομάρι. Από τον παραθαλάσσιο Πύργο Ψηλονέρου, το Μετόχι και τους ημιορεινούς οικισμούς της Κοιλάδας και του Ξηροκαμπίου θα φύγετε γεμάτοι από εικόνες, μυρωδιές και εμπειρίες.
Στο κέντρο του χωριού υπάρχει το μνημείο των πεσόντων, που θυμίζει στον επισκέπτη την εκτέλεση του ανδρικού πληθυσμού του χωριού από τους Γερμανούς ναζί, σε αντίποινα για τη συμμετοχή τους στη Μάχη της Κρήτης, το 1941.
Ιστορικά στοιχεία
Το χωριό αναφέρεται από τον Φραντσέσκο Μπαρότσι το 1577 ως Codomari, στην επαρχία Κυδωνίας. Στην ενετική απογραφή του 1583 από τον Καστροφύλακα αναφέρεται ως Codomari με 66 κατοίκους και 13 οφειλόμενες αγγαρίες. Ο Φραντσέσκο Μπαζιλικάτα το 1630 αναφέρει το χωριό ως Co(n)domuri. Στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834, όπως τη διέσωσε ο Ρόμπερτ Πάσλεϊ, αναφέρεται ως Kontomarí, με 3 χριστιανικές οικογένειες.
Το 1881 ανήκε στον δήμο Πύργου Ψηλόνερου και σύμφωνα με την απογραφή είχε 213 χριστιανούς και 14 μουσουλμάνους κατοίκους. Στην απογραφή του 1900 είχε 256 κατοίκους και υπαγόταν στον ίδιο δήμο. Το 1920 είχε οριστεί έδρα ομώνυμου αγροτικού δήμου. Το 1925 ορίστηκε έδρα ομώνυμης κοινότητας η οποία υπήρχε μέχρι την Καποδιστριακή διοικητική διαίρεση το 1997, όταν εντάχθηκε στον δήμο Πλατανιά.
Στις 2 Ιουνίου 1941, αμέσως μετά τη λήξη της Μάχης της Κρήτης, οι Γερμανοί εκτέλεσαν 25 κατοίκους του χωριού ως αντίποινα για την αντίσταση που προέβαλαν κατά τη διάρκεια της μάχης. Ήταν η πρώτη μαζίκη εκτέλεση αμάχων κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου στην Ευρώπη.
Στο χωριό σώζεται ο ναός των αγίων Αποστόλων. Σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή, κτίστηκε το έτος, ΖΛΗ (= 7038) από κτίσεως κόσμου, το οποίο αντιστοιχεί στο έτος 1530.
Αφιέρωμα και συλλογή πληροφοριών:
Αέναη επΑνάσταση | Sophia-Ntrekou.gr
Περισσότερα: Β' Παγκόσμιος Πόλεμος
Αέναη επΑνάσταση | Sophia-Ntrekou.gr
Περισσότερα: Β' Παγκόσμιος Πόλεμος
Πληροφορίες και Βιβλιογραφία αντλήθηκαν από:
• Σπανάκης, Στέργιος (1993). Πόλεις και χωριά της Κρήτης στο πέρασμα των αιώνων, τόμος Α΄. Ηράκλειο: Γραφικές Τέχνες Γ. Δετοράκης. σελίδες 180–181.
• «Χανιά: Αναγνωρίστηκε ως μαρτυρικό χωριό το Κοντομαρί». Η Εφημερίδα των Συντακτών.
• «Κοντομάρι (Χανίων)». Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών - Αναλυτικά. ΕΕΤΑΑ-Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης Α.Ε.
• Τα γερμανικά στρατιωτικά αρχεία «μιλούν» από την εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
• «Κοντομαρί». Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος.
• Heaton, Colin (2001). German Anti-Partisan Warfare in Europe: 1939-1945.
• Mazower, Mark (2001). Inside Hitler's Greece: The Experience of Occupation, 1941-44. Yale University Press.• Σφαγή στο Κοντομαρί - Βικιπαίδεια https://el.wikipedia.org
• «Κοντομαρί Χανίων, 1941». Μηχανή του χρόνου. 03/06/2012.
• «CHAPTER 4 — Battle for Crete». Victoria University Wellington Library.
• Beevor, Antony (1994). Crete: The Battle and the Resistance. Westview Press.
• «Η αλήθεια για την «κακοποίηση» γερμανών αλεξιπτωτιστών στην μάχη της Κρήτης».
• MacDonald, Callum (1993). The Lost Battle: Crete 1941. Free Press.
• Kiriakopoulos, G.C. (1995). The Nazi Occupation of Greece, 1941-1945. Praeger Publishers.
• www.sansimera.gr/articles/935 © SanSimera.gr
• «Kondomari Massacre». German Airborne Soldier.
• Palmografos.com: Δείτε καρέ - καρέ τη σφαγή στο Κοντομαρί Χανίων από τους Γερμανούς - Η ιστορία του Franz Peter Weixler
• Plummer, Herma (11/11/1945). «Γραπτή κατάθεση του Φραντς Πέτερ Βάιξλερ (στην πρωτότυπη επίσημη Αγγλική μετάφραση που κατατέθηκε στα πλαίσια της δίκης του Γκαίρινγκ στη Νυρεμβέργη )» (PDF). http://www.fallschirmjager.net.
• Μαθιόπουλος, Βάσος (1980). Εικόνες Κατοχής. Μετόπη.
• Αρχεία της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας
• Fallschirmjager.net
• Musings
• Η μαρτυρία του Franz Peter Weixler (στα αγγλικά)
• «Κοντομαρί Χανίων, 1941». Μηχανή του χρόνου. 03/06/2012.
• «CHAPTER 4 — Battle for Crete». Victoria University Wellington Library.
• Beevor, Antony (1994). Crete: The Battle and the Resistance. Westview Press.
• «Η αλήθεια για την «κακοποίηση» γερμανών αλεξιπτωτιστών στην μάχη της Κρήτης».
• MacDonald, Callum (1993). The Lost Battle: Crete 1941. Free Press.
• Kiriakopoulos, G.C. (1995). The Nazi Occupation of Greece, 1941-1945. Praeger Publishers.
• www.sansimera.gr/articles/935 © SanSimera.gr
• «Kondomari Massacre». German Airborne Soldier.
• Palmografos.com: Δείτε καρέ - καρέ τη σφαγή στο Κοντομαρί Χανίων από τους Γερμανούς - Η ιστορία του Franz Peter Weixler
• Plummer, Herma (11/11/1945). «Γραπτή κατάθεση του Φραντς Πέτερ Βάιξλερ (στην πρωτότυπη επίσημη Αγγλική μετάφραση που κατατέθηκε στα πλαίσια της δίκης του Γκαίρινγκ στη Νυρεμβέργη )» (PDF). http://www.fallschirmjager.net.
• Μαθιόπουλος, Βάσος (1980). Εικόνες Κατοχής. Μετόπη.
• Αρχεία της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας
• Fallschirmjager.net
• Musings
• Η μαρτυρία του Franz Peter Weixler (στα αγγλικά)
• Το Βιντεο/αφιέρωμα από YouTube, εταιρεία Google.
Βιντεο/αφιέρωμα στη μνήμη των εκτελεσθέντων ηρώων
στις 2 Ιουνίου του 1943 στο Κοντομαρί των Χανίων Κρήτης
Ντοκιμαντέρ Βίντεο από την Μηχανή του Χρόνου:
«Κοντομαρί Χανίων.
Η πρώτη εκτέλεση αμάχων στην Ευρώπη»
71 χρόνια μετά την Μάχη της Κρήτης η «Μηχανή του Χρόνου» (03/06/2012) αναζητά τα αιματοβαμμένα ίχνη της Βέρμαχτ και παρουσιάζει την πραγματική ιστορία των αμάχων των Χανίων, που ο φωτογραφικός φακός κατέγραψε τις τελευταίες στιγμές της ζωής τους, πριν πέσουν νεκροί από τα πυρά του Γερμανικού εκτελεστικού αποσπάσματος.
Η σφαγή στο Κοντομαρί υπήρξε μέχρι πριν από λίγα χρόνια ένα άγνωστο έγκλημα του στρατού κατοχής και αποκαλύφθηκε μετά την τεκμηρίωση του φιλμ ενός στρατιωτικού φωτογράφου, ο οποίος ακολουθούσε το μοιραίο Γερμανικό τάγμα που πήρε μέρος στην φονική μάχη του Μάλεμε και στη συνέχεια μπήκε στο Κοντομαρί για να κυνηγήσει Νεοζηλανδούς στρατιώτες και Κρητικούς μαχητές. Η εντολή όμως που έδωσε ο επικεφαλής Γερμανός αξιωματικός ήταν διαφορετική: Εκτέλεση όλων των ανδρών του χωριού ως αντίποινα για τον θάνατο των συμπολεμιστών του.
Η «Μηχανή του Χρόνου» μετά από έρευνα τριών χρόνων παρουσιάζει τις μαρτυρίες όσων έζησαν τα γεγονότα. Ανάμεσα στις μαρτυρίες ξεχωρίζει ο Χρήστος Παπαδάκης που επέζησε της εκτέλεσης, επειδή βγήκε από την γραμμή του θανάτου την τελευταία στιγμή. Την Γερμανική εκδοχή των γεγονότων δίνουν δύο αλεξιπτωτιστές,ο Ερβιν Κουρκόφσκι καιο Έμριχ Γκόντφριντ, που πολέμησαν στο Μάλεμε. Αποκαλυπτική είναι η ιστορία που διηγείται ο Νεοζηλανδός ανθυπολοχαγός ΧάντονΒίβιαν Ντόλαλντ, ο οποίος περιγράφει πώς κατέρριψε έξω από το Κοντομαρί ένα αεροπλάνο με Γερμανούς στρατιώτες.
Μέσα από ντοκουμέντα ξετυλίγεται όλη η τραγική ιστορία του πολέμου και ο ατελείωτος κύκλος αίματος των αντιποίνων, που ξεκίνησαν με αφορμή φήμες και καταγγελίες για δήθεν κακοποίηση Γερμανών αιχμαλώτων και ακρωτηριασμούς αλεξιπτωτιστών από πολίτες. Όμως ο Γερμανός πτέραρχος Στουντέντ δεν περίμενε το πόρισμα των ιατροδικαστών, αλλά έσπευσε να ζητήσει αφανισμό και θάνατο.
Στην εκπομπή μιλούν ακόμα οι αυτόπτες μάρτυρες των γεγονότων Βασίλης Παπαδάκης, Ιωάννης Αποστολάκης, Αριστείδης Βλαζάκης, Μαρία Αγγελή, Δημήτρης Σειραδάκης. Ακόμα ο Μανώλης Γλέζος, δήμαρχος Πλατανιά Γιάννης Μαλανδράκης, ο δημοσιογράφος Κώστας Παπαπέτρου, ο πρώην πρόεδρος του δικτύου μαρτυρικών πόλεων Ευτύχιος Δασκαλάκης, ο πρόεδρος του δικτύου νεολαίας των μαρτυρικών πόλεων Χαράλαμπος Δασκαλάκης, η συγγραφέας και ιστορική ερευνήτρια Πηνελόπη Ντουντουλάκη, η ειδική συνεργάτης των Γενικών Αρχείων του κράτους Ζαχαρένια Σημανδηράκη, ο καθηγητής ιστορίας Αντώνης Σανουδάκης, ο ιστορικός Νίκος Γιαννόπουλος, ο συγγραφέας και ιστορικός ερευνητής Ηλίας Φιλιππίδης, ο Νεοζηλανδός υποστράτηγος Sandy Thomas και ο Βρετανός Jim Miller.
Η ιστορία και οι μαρτυρίες που κατέγραψε η «Μηχανή του χρόνου» είναι ένα μοναδικό ιστορικό ντοκουμέντο. Δείτε πως ο γερμανός αξιωματικός διέταξε ΠΥΡ.
Δείτε το βίντεο όλης της εκπομπής:
Η μηχανή του χρόνου | Κοντομαρί
ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ: Κοντομαρί Χανίων,
η πρώτη εκτέλεση αμάχων – 2 Ιουνίου 1941
Στις 2 Ιουνίου 1941 σημειώνεται το πρώτο περιστατικό εκτέλεσης αμάχων στην Κρήτη από τις δυνάμεις κατοχής του Άξονα. Στην περιοχή των Χανίων, στο χωριό Κοντομαρί, πολύ κοντά στο Μάλεμε, απόσπασμα γερμανών αλεξιπτωτιστών εκτελεί 23 άνδρες.
Με αφορμή τη συμπλήρωση 80 ετών από τα τραγικά γεγονότα στο Κοντομαρί, το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει την εκπομπή: Το επεισόδιο της σειράς «Η ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ» περιγράφει τη Μάχη της Κρήτης και επικεντρώνεται στις σφοδρές συγκρούσεις που σημειώθηκαν στην περιοχή του Μάλεμε.
Παρεμβάλλονται πλάνα αρχειακού υλικού από τις επιχειρήσεις των γερμανών αλεξιπτωτιστών, καθώς και μαρτυρίες κατοίκων της περιοχής, βετεράνων της μάχης, Βρετανών (Jim Miller), Νεοζηλανδών (H.V. Donald) και Γερμανών (Ervin Kirkowski, Gottfried Emrich) αλλά και ιστορικών και ερευνητών όπως οι Νίκος Γιαννόπουλος, Ηλίας Φιλιππίδης και Αντώνης Σανουδάκης.
Στη συνέχεια αναφέρεται το πρόσχημα με το οποίο έδρασαν οι γερμανικές δυνάμεις προκειμένου να δικαιολογήσουν τα φρικτά αντίποινα εις βάρος του άμαχου πληθυσμού της Κρήτης. Επρόκειτο για αβάσιμες κατηγορίες εις βάρος των πολιτών της Κρήτης ότι ακρωτηρίασαν τραυματίες ή/και νεκρούς του γερμανικού στρατού.
Η εκπομπή αναφέρεται σε περιπτώσεις όπου πράγματι σημειώθηκαν ακρωτηριασμοί από μέλη των επίλεκτων μονάδων Μαορί του Νεοζηλανδικού στρατού, οι οποίοι τηρούσαν συχνά τα φρικτά έθιμα των προγόνων τους, να ακρωτηριάζουν τα αυτιά και τα γεννητικά όργανα των εχθρών που νικούσαν στην μάχη.
Επίσης εξηγείται το φαινόμενο λογχισμού των άταφων νεκρών, προκειμένου να απελευθερωθούν τα αέρια των πτωμάτων που προκαλούσαν ανυπόφορη δυσφορία σε όσους συνέχιζαν να μάχονται.
Επιπρόσθετα αναφέρονται οι συχνές περιπτώσεις τραυμάτων από παρωχημένα πυροβόλα όπλα τα οποία είχαν στην κατοχή τους οι Κρητικοί και τα οποία προκαλούσαν σοβαρότατους τραυματισμούς, συχνά και ακρωτηριασμούς, λόγω των μολύβδινων πυρομαχικών τους.
Τέλος γίνεται αναφορά και στην έκθεση αξιωματούχων της εγκληματολογικής υπηρεσίας του ναζιστικού καθεστώτος που στάλθηκαν από τον αρχηγό της Λουφτβάφε, Χέρμαν Γκαίρινγκ, στην Κρήτη για να ερευνήσουν τις κατηγορίες αυτές και η οποία κατέληγε να επιβεβαιώνει 12 περιπτώσεις ακρωτηριασμού ή παραμόρφωσης νεκρών Γερμανών, οι οποίες προκλήθηκαν μάλλον από τον καύσωνα, την αποσύνθεση και τα όρνεα. Ήταν όμως πολύ αργά μιας και είχαν ήδη πραγματοποιηθεί ευρύτατες εκτελέσεις αμάχων και σφαγές σε όλη την Κρήτη ως αντίποινα για τη σθεναρή αντίσταση των κατοίκων της.
Το ντοκιμαντέρ εξηγεί πώς οι γερμανικές δυνάμεις έδρασαν κατόπιν προφορικών εντολών του Γκαίρινγκ αλλά και γραπτών εντολών του πτέραρχου και ανώτατου διοικητή των γερμανών αλεξιπτωτιστών, Κουρτ Στούντεντ, για άμεσα αντίποινα με ολοκληρωτική καταστροφή χωριών και εκτέλεση ανδρών.
Υπό αυτές τις συνθήκες, στις 2 Ιουνίου ο υπολοχαγός Χορστ Τρεμπες του 3ου τάγματος του 1ου αερομεταφερόμενου συντάγματος της Λουφτβάφε, περικυκλώνει το χωριό Κοντομαρί, συγκεντρώνει τους κατοίκους και στη συνέχεια χωρίζει τους άνδρες από τις γυναίκες. Κάτοικοι του χωριού, αυτόπτες μάρτυρες της εκτέλεσης ή συγγενείς των θυμάτων, περιγράφουν τα δραματικά γεγονότα.
Αναφέρεται ότι η εν λόγω μονάδα αλεξιπτωτιστών είχε αποδεκατιστεί (400 νεκροί και τραυματίες από τους 600 άνδρες της) μαχόμενη τις προηγούμενες μέρες στην ευρύτερη περιοχή.
Η περιγραφή της εκτέλεσης των 23 ανδρών στο χωριό Κοντομαρί πλαισιώνεται από το φωτογραφικό αρχειακό υλικό του εντεταλμένου πολεμικού ανταποκριτή και φωτογράφου, Φραντς Πέτερ Βάιξλερ, ο οποίος είχε αποστολή να συγκεντρώσει υλικό χρήσιμο για τις επιχειρήσεις προπαγάνδας του Τρίτου Ράιχ.
Η εκπομπή περιγράφει πώς στις αρχές της δεκαετίας του 1980 οι φωτογραφίες του Βάιξλερ ανακαλύφθηκαν στα Ομοσπονδιακά Γερμανικά Αρχεία από τον δημοσιογράφο Βάσο Μαθιόπουλο και πώς τις παρέλαβε στη συνέχεια ο δημοσιογράφος Κώστας Παπαπέτρου για να ξεκινήσει έρευνα σε πάνω από 50 χωριά της Κρήτης, ώσπου οι κάτοικοι στο Κοντομαρί να αναγνωρίσουν τους συγγενείς τους στις φωτογραφίες αυτές.
Περιλαμβάνεται επίσης απόσπασμα αρχειακού υλικού από ρεπορτάζ του Παπαπέτρου στο Κοντομαρί όπου οι κάτοικοι παρατηρούν τις φωτογραφίες και καταδεικνύουν τους χωριανούς τους, καθώς και η συγκλονιστική μαρτυρία της Παρασκευής Δασκαλάκη που έχασε τρία μέλη της οικογένειας της εκείνη την ημέρα.
Αντίστοιχα προβάλλονται στην εκπομπή οι μαρτυρίες συγγενών των θυμάτων όπως οι Βασίλης Παπαδάκης, Ιωάννης Αποστολάκης και Αριστείδης Βλαζάκης, αλλά και επιζώντων της εκτέλεσης όπως ο Χρήστος Παπαδάκης, ο οποίος γλύτωσε χάρη σε έναν γερμανό στρατιώτη που τον τράβηξε μακριά από την ομάδα των προς εκτέλεση ανδρών. Οι άνθρωποι αυτοί περιγράφουν αναλυτικά το χρονικό της εκτέλεσης και περιστατικά όπως η σωτηρία τριών μελών της οικογένειας Κορκίδη χάρη σε ένα γράμμα τραυματία γερμανού στρατιώτη τον οποίο περιέθαλψαν.
Μιλούν επίσης για την χαριστική βολή, μια συνήθεια των Γερμανών μετά τις εκτελέσεις την οποία η Κρητικοί αποκαλούσαν «θεριστική βολή», αλλά και για το δράμα της αναγνώρισης και ταφής των νεκρών. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν και οι αφηγήσεις για την επιστροφή του φωτογράφου Βάιξλερ στο Κοντομαρί το 1955 και τη συνάντησή του με τους κατοίκους του χωριού, αλλά και οι περιγραφές των αυτοπτών μαρτύρων για τον Τρέμπες, τον γερμανό αξιωματικό που οργάνωσε και διέταξε την εκτέλεση των ανδρών στο Κοντομαρί, με αποκορύφωμα την εντολή του για απαγόρευση ταφής των νεκρών για τρεις ημέρες.
Σκηνοθεσία: Γιώργος Νταούλης
Έτος παραγωγής: 2011-2012
ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΑΥΤΟΠΤΗ ΓΙΑ
ΤΗΝ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΣΤΟ ΚΟΝΤΟΜΑΡΙ ΧΑΝΙΩΝ (2/6/1941)
ΤΗΝ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΣΤΟ ΚΟΝΤΟΜΑΡΙ ΧΑΝΙΩΝ (2/6/1941)
1. Το video δημιουργήθηκε από καθηγητές και μαθητές του ΕΠΑ.Λ Ακρωτηρίου Χανίων σε συνεργασία με κατοίκους και το σύλλογο νέων του χωριού Κοντομαρί (τους οποίους ως ΕΠΑ.Λ Ακρωτηρίου ευχαριστούμε πολύ).
2. Το video δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της σχολικής γιορτής της 28ης Οκτωβρίου. Αυτή πραγματοποιήθηκε όχι σε αίθουσα του σχολείου αλλά στο ίδιο το μαρτυρικό χωριό Κοντομαρί, σε συνεργασία με το Δήμο Πλατανιά (στον οποίο ανήκει το χωριό), το Τοπικό Συμβούλιο και το Σύλλογο νέων. Οι μαθητές και οι καθηγητές πρώτα με ιδιαίτερη συγκίνηση κατέθεσαν στεφάνι και λουλούδια στο χώρο της θυσίας. Ύστερα μαζί με πολλούς κατοίκους του χωριού παρακολούθησαν την εκδήλωση (κατάθεση προσωπικών μαρτυριών από κατοίκους, video, απαγγελία, χορό) στην αίθουσα εκδηλώσεων του χωριού.
3. Στο video ακούγεται η προσωπική μαρτυρία του κ. Βασίλη Παπαδάκη, αυτόπτη μάρτυρα της εκτέλεσης των 24 κατοίκων του χωριού Κοντομαρί. Ο Βασίλης Παπαδάκης σε ηλικία οκτώ ετών είδε τα γεγονότα της εκτέλεσης· η αφήγηση αυτή είναι η προσωπική του συμβολή στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης.
4. Στο video εμφανίζονται οι φωτογραφίες της εκτέλεσης. Τραβήχτηκαν από τον Franz Peter Weixler, που ήταν ο πολεμικός ανταποκριτής της Βέρμαχτ (ανταποκριτής προπαγάνδας). Αυτός φωτογράφισε την εκτέλεση. Το 1980 το φωτογραφικό υλικό - που εν τω μεταξύ βρέθηκε στο Γερμανικό Ομοσπονδιακό Αρχείο - δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ''Ταχυδρόμος', από τον δημοσιογράφο Βάσο Μαθιόπουλο και κατόπιν εκδόθηκε σε βιβλίο.
5. Η εκτέλεση έγινε από απόσπασμα αλεξιπτωτιστών υπό την ηγεσία του ανθυπολοχαγού της Luftwaffe, Horst Trebes και με βάση διαταγή του στρατηγού Kurt Student και ήταν η πρώτη μαζική εκτέλεση αμάχων του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Ήταν αντίποινα για το λαϊκό πόλεμο τον οποίο αντέταξε η πλειοψηφία των Κρητικών στην από αέρος εισβολή των ναζιστικών στρατευμάτων την 21η Μαΐου του 1941. Οι κάτοικοι του Κοντομαρί συμμετείχαν -όπως και όλα τα άλλα χωριά- σ’ αυτό τον πόλεμο.
6. Όσοι ακούτε την αφήγηση και βλέπετε τις φωτογραφίες μην παρασύρεστε από τη σημερινή πλημμυρίδα τηλεοπτικής και κινηματογραφικής βίας· να θυμάστε ότι δεν είναι σκηνές από ταινία αλλά πραγματικότητα· οι εκτελεσμένοι δεν είναι ηθοποιοί αλλά άνθρωποι καθημερινοί που έπεσαν θύματα της ναζιστικής θηριωδίας!
Εκτελέσεις Κρήτη: Αστέρι, Αλικιανός, Κάνδανος, Κοντομαρί - Αρχείο ΕΡΤ: από το Ντοκιμαντέρ "ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ" (1985). Ολόκληρο το Επεισόδιο: 014 Η ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΩΝ ΚΑΤΑΚΤΗΤΩΝ https://archive.ert.gr/8138/
Λατζιμάς, Κάντανος, Αλικιανός, Κοντομαρί. Απόσπασμα από το ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ, "ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ - ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ"
Σε ένα δραματικής αφήγησης ντοκιμαντέρ με πολλές άγνωστες λεπτομέρειες μερικών από τα πιο σημαντικά εγκλήματα που προέβησαν οι Γερμανοί μετά την κατάληψη της Κρήτης θα δείτε μεταξύ άλλων.
Ο ΜΑΡΚΟΣ ΠΟΛΙΟΥΔΑΚΗΣ αναφέρεται στις εκτελέσεις των αμάχων που έλαβαν χώρα στο χωριό του, τον Λατζιμά Ρεθύμνου, μεταξύ άλλων του πατέρα του. Αναφέρεται και στο χωριό Αστέρι, στο οποίο εισήλθαν οι Γερμανοί στις 3 Ιουνίου 1941, και εκτέλεσαν τη γιαγιά του και τον παππού του και τον ...σκύλο.
Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΝΟΥΣΑΚΗΣ, επίσης κάτοικος Αλικιανού Κρήτης, αναφέρεται στην εκτέλεση του πατέρα του από τους Γερμανούς, στις συστάσεις που τους γίνονταν από τους Γερμανούς να μην αντιστέκονται και στη θλιβερή εντολή που είχε λάβει από αυτούς να τον θάψει. Μας δείχνει και το ρολόι που πήρε από την τσέπη του πατέρα του μετά την εκτέλεσή του.
Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΑΚΗΣ, κάτοικος Κανδάνου Κρήτης, αναφέρεται στην καταστροφή της Κανδάνου από τους Γερμανούς στις 3 Ιουνίου 1941, γιατί οι κάτοικοι της περιοχής συμμετείχαν στη Μάχη της Κρήτης.
Ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΑΚΡΩΤΗΡΙΑΝΝΑΚΗΣ, από το Κοντομαρί, αναφέρεται στην εκτέλεση 24 κατοίκων του χωριού, ηλικίας 18-50 ετών, στις 2 Ιουνίου 1941.
Κοντοµαρί Χανίων. Από την εκπομπή ΣΤΙΣ ΓΕΙΤΟΝΙΕΣ
ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ που προβλήθηκε στο ΚΡΗΤΗ TV το 1994
Λατζιμάς, Κάντανος, Αλικιανός, Κοντομαρί. Απόσπασμα από το ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ, "ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ - ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ"
Σε ένα δραματικής αφήγησης ντοκιμαντέρ με πολλές άγνωστες λεπτομέρειες μερικών από τα πιο σημαντικά εγκλήματα που προέβησαν οι Γερμανοί μετά την κατάληψη της Κρήτης θα δείτε μεταξύ άλλων.
Ο ΜΑΡΚΟΣ ΠΟΛΙΟΥΔΑΚΗΣ αναφέρεται στις εκτελέσεις των αμάχων που έλαβαν χώρα στο χωριό του, τον Λατζιμά Ρεθύμνου, μεταξύ άλλων του πατέρα του. Αναφέρεται και στο χωριό Αστέρι, στο οποίο εισήλθαν οι Γερμανοί στις 3 Ιουνίου 1941, και εκτέλεσαν τη γιαγιά του και τον παππού του και τον ...σκύλο.
Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΝΟΥΣΑΚΗΣ, επίσης κάτοικος Αλικιανού Κρήτης, αναφέρεται στην εκτέλεση του πατέρα του από τους Γερμανούς, στις συστάσεις που τους γίνονταν από τους Γερμανούς να μην αντιστέκονται και στη θλιβερή εντολή που είχε λάβει από αυτούς να τον θάψει. Μας δείχνει και το ρολόι που πήρε από την τσέπη του πατέρα του μετά την εκτέλεσή του.
Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΑΚΗΣ, κάτοικος Κανδάνου Κρήτης, αναφέρεται στην καταστροφή της Κανδάνου από τους Γερμανούς στις 3 Ιουνίου 1941, γιατί οι κάτοικοι της περιοχής συμμετείχαν στη Μάχη της Κρήτης.
Ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΑΚΡΩΤΗΡΙΑΝΝΑΚΗΣ, από το Κοντομαρί, αναφέρεται στην εκτέλεση 24 κατοίκων του χωριού, ηλικίας 18-50 ετών, στις 2 Ιουνίου 1941.
Κοντοµαρί Χανίων. Από την εκπομπή ΣΤΙΣ ΓΕΙΤΟΝΙΕΣ
ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ που προβλήθηκε στο ΚΡΗΤΗ TV το 1994
Τραγούδι: Bikan Stin Poli I Ochtri
Afta Ta Kokkina Simadia
Καλλιτέχνης Nikos Xilouris
Η ψυχρή εκτέλεση 25 άοπλων κατοίκων ηλικίας 18 έως 50 ετών από τους Γερμανούς φασίστες στο χωριό Κοντομάρι Χανίων Κρήτης στις 2 Ιουνίου 1941. The cold blooded execution of 25 unarmed villagers between the ages of 18 to 50 from the German fascists at Kontomari village of Chania Crete on June-2-1941.
Τραγούδι: Ston Ourano Horevoune
Palikari Sta Sfakia - Nikos Xilouris
ακούγονται με την σειρά:
1) N. Ξυλούρης - Μαδάρες μου Χανιώτικες
2) Ο ύμνος της Κρήτης
3) Παιδιά κι ίντα ναι οι μπαλωθιές
Pote Tha Kani Xasteria - Nikos Xilouris
Εκτέλεση των αμάχων του Κοντομαρί
Τραγούδι: Hitler na min to kafhitheis
Καλλιτέχνης Hristodoulos Halaris
Άλμπουμ Kriton Epos - Battle of Crete
Τραγούδι: Nai Sto Shima T' Ouranou (Live)
Καλλιτέχνης: Yannis Kotsiras Orchestra
ΣΗΜΕΡΑ Κοντομαρί - Πλατανιάς Δήμος - Χανιά: Το χωριό είναι πάνω από 1000 ετών. Πήρε το όνομά του από τον Ενετό Conte Marino που είχε την οικία - πύργο του Νοτιοανατολικά του χωριού Και μετά τον θάνατό του οι υπόλοιποι Φράγκοι κράτησαν τον τίτλο και έμεινε Κοντομαρί.....Είναι το πρώτο Μαρτυρικό χωριό σφαγής των Ναζί στην Κρήτη και το ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ που αναγνώρισε η Ελληνική πολιτεία πριν 9 μήνες σαν ΜΑΡΤΥΡΙΚΟ....!!! ΝΤΡΟΠΉ ΤΟΥΣ τόσο αργά.
Ο Φοίβος πετάει σε πορεία από τον Βοριά προς τον Νότο σε μια πανοραμική άποψη της περιοχής και του χωριού
Για πρώτη φορά από αέρος ο Φοίβος μας δείχνει το σημείο που μάζεψαν οι Ναζί Γερμανοί τον αντρικό πληθυσμό του χωριού και έγινε η σφαγή στις 2 Ιουνίου 1941. Η φωτογραφίες είναι Γερμανικές και ΜΕΘΟΔΙΚΈΣ για να μην τους ξεχνάει κανείς.
Προσωπικά από τις πιο εκπληκτικές φωτογραφίες εκείνης της μέρας είναι του γέρου - Δρακομανόλη που κρατάει το αριστερό του χέρι και κοιτάζει τον Γερμανό. Ο άνθρωπος με «ένα σωρό πολέμους» στην πλάτη του ξέρει πολύ καλά τι πρόκειται να γίνει.
Η πτήση συνεχίζεται σε ένα είδος «αρσενικού» κυπαρισσιού πάρα πολλών ετών που το ξύλο του το χρησιμοποιούσαν οι Ενετοί στα Νεώρια {ναυπηγεία} στα Χανιά, για διάφορους νομείς του πλοίου και κυρίως για τα κουπιά στις γαλέρες.
Περισσότεροι από 10.000 νεκροί. Ανάμεσά τους, Έλληνες στρατιώτες, Κρήτες εθελοντές, άμαχος πληθυσμός, Βρετανοί οπλίτες και Γερμανοί αλεξιπτωτιστές. Αυτός είναι ο τραγικός απολογισμός της Μάχης της Κρήτης, μιας δεκαήμερης πολεμικής σύγκρουσης άνευ προηγουμένου, που διεξήχθη τον Μάιο του 1941, στο πλαίσιο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Μια Μάχη, με πολλά και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, κορυφαίο εκ των οποίων ήταν η εθελοντική λαϊκή συμμετοχή στην πρώτη γραμμή του πυρός.
Μια αναμέτρηση που ενδεχομένως να είχε λάβει διαφορετική τροπή αν το καθεστώς Μεταξά και οι Βρετανοί εμφανίζονταν πιο αποφασισμένοι και εξόπλιζαν άνευ δεύτερων σκέψεων τις δυνάμεις που είχαν παραμείνει στο νησί. Ένα νησί, από το οποίο λίγους μήνες πριν η δικτατορική κυβέρνηση είχε στερήσει περίπου 18.000 νέους για να τους στείλει στο μέτωπο της Βορείου Ηπείρου. Και μια δύναμη κατοχής, η γερμανική πολεμική μηχανή, που δεν μπορούσε να διανοηθεί τον υπέρ βωμών και εστιών αντιστασιακό αγώνα των Κρητών.
Η ορμητική αμυντική αντίδραση και η ναζιστική θηριωδία που καταγράφηκαν στην Κρήτη, παραμένουν ακόμα χαραγμένες στο συλλογικό υποσυνείδητο των Ελλήνων, αλλά αποτελούν και μέρος της ευρωπαϊκής ιστορικής μνήμης.
Ο διδάκτωρ Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και ειδικός στα θέματα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της Εθνικής Αντίστασης Βαγγέλης Τζούκας μας ξεναγεί σε ένα μεγάλο οδοιπορικό που ξεκινά από τα πεδία προσγείωσης των Γερμανών αλεξιπτωτιστών στο Μάλεμε, τον Πλατανιά, το Καστέλι Κισσάμου και καταλήγει στις πόλεις του Ηρακλείου, των Χανίων και του Ρεθύμνου, όπου χιλιάδες ηρωικοί Κρήτες αντιστάθηκαν μέχρι τελευταίας ρανίδας αίματος στην ωμή βία των Ναζί.
Παραλλήλως, στην εκπομπή θα παρουσιαστούν οι μαρτυρικοί τόποι της Κανδάνου και του Κοντομαριού στον νομό Χανίων και των Περιβολιών Ρεθύμνου, όπου εκτελέστηκαν εκατοντάδες άμαχοι, ως αντίποινα στην συμμετοχή των ντόπιων στην «Μάχη της Κρήτης».
Επίσης, στην εκπομπή θ’ αναδειχθούν τα τεχνικά χαρακτηριστικά της Μάχης, οι αντιφάσεις του καθεστώτος Μεταξά και των Βρετανών όσον αφορά το μέγεθος της θωράκισης του νησιού, οι μορφές και η οργάνωση της παλλαϊκής συμμετοχής στην αντίσταση κατά των Γερμανών, η διαδικασία εκκένωσης της Κρήτης από τους συμμάχους μέσω του μικρού λιμανιού των Σφακίων, καθώς και η κτηνώδης αντίδραση των Ναζί κατά των συμμετεχόντων και όχι μόνο στις σφοδρές συγκρούσεις που ξεκίνησαν στις 19 Μαΐου και ολοκληρώθηκαν στις 3 Ιουνίου 1941.
Μουσική σε αυτό το βίντεο
Τραγούδι: Il signore delle tempeste. Καλλιτέχνης: Rosae Crucis
Τραγούδι: Making The List from Schindler's List - John Williams (1993) - Universal Pictures Film Music. Καλλιτέχνης: Itzhak Perlman, John Williams. Άλμπουμ: Schindler's List
Τραγούδι: We'll Meet Again. Καλλιτέχνης: Vera Lynn.
Writers: Hugh Charles, Ross Parker
Τραγούδι: First Speech To The Commons (From "Darkest Hour" Soundtrack)
Καλλιτέχνης: Dario Marianelli, Víkingur Ólafsson
Τραγούδι: The War Rooms (From "Darkest Hour" Soundtrack)
Καλλιτέχνης: Dario Marianelli, Víkingur Ólafsson
Τραγούδι: Flag of No Country. Καλλιτέχνης: Julia Kent
Τραγούδι: 05 Three Thousand Five Hundred and Ninety One Benches-21903
Καλλιτέχνης: Johann Johannsson. Άλμπουμ: Copenhagen Dreams
Τραγούδι: Agrimia Ki Agrimakia Mou. Καλλιτέχνης: Nikos Xilouris
Τραγούδι: Dressing Down. Καλλιτέχνης: Rupert Gregson-Williams
Τραγούδι: On The Nature Of Daylight (Entropy). Καλλιτέχνης: Max Richter, Louisa Fuller, Natalia Bonner, John Metcalfe, Chris Worsey, Ian Burdge
Δείτε επίσης
• Απαγωγή του υποστράτηγου Κράιπε
• Μαρτυρικά χωριά και πόλεις της Ελλάδας
• Μάχη της Κρήτης
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
• Τα Wikimedia έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα Σφαγή στο Κοντομαρί
• Η σφαγή του Κοντομαρί από τον ιστότοπο fallschirmjager.net με το πλήρες φωτογραφικό αρχείο Kondomari Massacre, June 2 1941 Civilian Reprisals by Fallschirmjäger in Kreta
«Γραπτή κατάθεση του Φράντζ Πέτερ Βάιξλερ (στην πρωτότυπη επίσημη Αγγλική μετάφραση της Plummer, Herma στις 11/11/1945, που κατατέθηκε στα πλαίσια της δίκης του Γκαίρινγκ στη Νυρεμβέργη )». http://www.fallschirmjager.net.
• Η αλήθεια για την «κακοποίηση» γερμανών αλεξιπτωτιστών στη μάχη της Κρήτης. Τι αποφάνθηκαν για τους εξορυγμένους οφθαλμούς οι ιατροδικαστές στο Βερολίνο και τι κατέθεσε στη δίκη ο στρατηγός τους.
Περισσότερα: Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, Μηχανή του Χρόνου
ΔΕΙΤΕ: Το ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων δεν έκλεισε
Τα θύματα του ναζισμού και ο ναζί δικτάτορας - Ν. Λυγερός
Facebook σχόλια:
Aggelos Aslanidis: Πόσες μάνες κλάψανε άραγε; με τους Γερμανούς;· Και εμείς σκύψαμε το κεφάλι και πήγαμε εργάτες στην Γερμανία για να μπορέσει να ξοφλήσει τα χρέη, του πολέμου και να υπάρξει άνοδος στην οικονομία της. Ουσιαστικά να δώσει σ' όλο τον Κόσμο το μήνυμα ότι οι ανθρώπινες ψυχές δεν έχουν καμιά αξία και οι υλικές ζημιές ακοικοδομούνται, για να κερδίζουν οι Πάτρωνοι των πολέμων.· 6 Ιουλίου 2020
Aggelos Aslanidis: Πόσες μάνες κλάψανε άραγε; με τους Γερμανούς;· Και εμείς σκύψαμε το κεφάλι και πήγαμε εργάτες στην Γερμανία για να μπορέσει να ξοφλήσει τα χρέη, του πολέμου και να υπάρξει άνοδος στην οικονομία της. Ουσιαστικά να δώσει σ' όλο τον Κόσμο το μήνυμα ότι οι ανθρώπινες ψυχές δεν έχουν καμιά αξία και οι υλικές ζημιές ακοικοδομούνται, για να κερδίζουν οι Πάτρωνοι των πολέμων.· 6 Ιουλίου 2020
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου