Άρτος, νηστεία και Γέννηση: το νοηματικό τρίπτυχο
της Σαρακοστής των Χριστουγέννων.
Η ιστορική πορεία της Χριστουγεννιάτικης Νηστείας, οι πατερικές μαρτυρίες και το πνευματικό της κάλεσμα στον σύγχρονο άνθρωπο. Από τις απαρχές της Εκκλησίας έως σήμερα: η ιστορία, η θεολογία και το βαθύτερο νόημα της νηστείας πριν τη Γέννηση του Χριστού. Μια διαδρομή παράδοσης και εσωτερικής αναζήτησης, εκεί όπου η νηστεία συναντά την ανθρώπινη ανάγκη για μεταμόρφωση και αλήθεια.
Επιμέλεια, έρευνα Σοφία Ντρέκου
🟢 Εισαγωγή
Η Νηστεία της Σαρακοστής των Χριστουγέννων αποτελεί μία από τις σημαντικότερες περιόδους της Ορθόδοξης παράδοσης, έναν πνευματικό δρόμο τεσσαράκοντα ημερών που οδηγεί στη Γέννηση του Χριστού. Η Σαρακοστή των Χριστουγέννων έχει πλούσια ιστορία, ήπιο τυπικό σε σχέση με τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, αλλά βαθύ θεολογικό περιεχόμενο: καλεί τον άνθρωπο σε εγκράτεια, προσευχή, ελεημοσύνη και εσωτερική μεταμόρφωση.
Από τις πρώτες αναφορές του 6ου αιώνα έως τις πατερικές διδασκαλίες του Αββά Δωροθέου, του Μεγάλου Βασιλείου και τη σύγχρονη ποιητική και θεολογική σκέψη, η Χριστουγεννιάτικη νηστεία αναδεικνύεται όχι ως διατροφικός κανόνας, αλλά ως πρόσκληση σε μια πορεία φωτός, ταπείνωσης και αληθινής χαράς.
🌲Tο κοινωνικό νόημα της νηστείας
Νηστεία αρχίζει (15 Νοεμβρίου), συν Θεώ αγίω, αγαπητοί αναγνώστες, με την σαρακοστή των Χριστουγέννων. Μια σαρακοστή ήπια, πού περιλαμβάνει κατά το μεγαλύτερο μέρος της ιχθυοφαγία. Η κατάλυση ιχθύος, η οποία προβλέπεται, μου δίνει την αφορμή να στοχαστώ πάνω σε αυτούς τους οποίους η καταναγκαστική νηστεία είναι καθημερινότητα και η ιχθυοφαγία, άπιαστο όνειρο.
Διερχόμαστε ακόμα μια εποχή οικονομικής κρίσης και επιβαλλόμενης νηστείας και στέρησης για πολλούς ανθρώπους. Θα έλεγα, χωρίς να πρωτοτυπήσω, πώς η σαρακοστή των Χριστουγέννων είναι μια ακόμα ευκαιρία να στερηθούμε πολλά για να τα προσφέρουμε σε αυτούς πού δεν έχουν και στερούνται. Αυτό είναι και το πραγματικό κοινωνικό νόημα της νηστείας.
Και έτσι ολοκληρώνεται σαν θυσία ευπρόσδεκτη προς τον τεχθέντα και σαρκωμένο Θεό μας, τον φτωχό ξένο της Βηθλεέμ, πού γεννήθηκε χωρίς άρτο και ένδυμα στο παχνί των ζώων.
Ο Αββάς Δωρόθεος ή Δωρόθεος της Γάζης όπως είναι γνωστότερος στη Δύση († 565 μ.Χ., Γάζα), στην διδασκαλία του περί νηστείας έλεγε:
«Οφείλουμε να μην τηρούμε μόνο την τάξη της νηστείας που αφορά τις τροφές, αλλά να απέχουμε και από κάθε αμαρτία, έτσι ώστε, όπως νηστεύουμε ως προς την κοιλιά, να νηστεύουμε και ως προς τη γλώσσα, αποφεύγοντας την καταλαλιά, το ψέμα, την αργολογία, τη λοιδορία, την οργή και γενικά κάθε αμαρτία που διαπράττουμε μέσω της γλώσσας.
Επίσης χρειάζεται να νηστεύουμε ως προς τα μάτια. Να μη βλέπουμε μάταια πράγματα. Να μην αποκτούμε παρρησία διά μέσου των ματιών. Να μην περιεργαζόμαστε κάποιον με αναίδεια. Ακόμη θα πρέπει να εμποδίζουμε τα χέρια και τα πόδια από κάθε πονηρό πράγμα.
Με αυτό τον τρόπο νηστεύοντας μια νηστεία ευπρόσδεκτη στον Θεό, αποφεύγοντας κάθε είδους κακία που ενεργείται διά μέσου της καθεμιάς από τις αισθήσεις μας, θα πλησιάζουμε, όπως είπαμε, την άγια ήμερα της αναστάσεως αναγεννημένοι, καθαροί και άξιοι της μεταλήψεως των άγιων μυστηρίων».
Πολλοί Ορθόδοξοι χριστιανοί τηρούν, και προσπαθούν να τηρούν τις νηστείες που έχει θεσπίσει η εκκλησία, αγνοούν οι πιο πολλοί απ' αυτούς τους χριστιανούς, τη σημασία, το νόημα και το περιεχόμενο της νηστείας.
Από την άλλη πλευρά, εκείνοι που δεν νηστεύουν θεωρούν τη νηστεία σαν «παπαδική εφεύρεση», ή περιττό τύπο, που δεν έχει σχέση με τη ζωή ενός συγχρόνου «προοδευτικού», «μορφωμένου», «πολιτισμένου» κλ.π ανθρώπου.
Γι' αυτό το λόγο και οι πρώτοι και οι δεύτεροι είναι ανάγκη να κοιτάξουν βαθύτερα και να συνειδητοποιήσουν μερικές αλήθειες γύρω από τη νηστεία, που οπωσδήποτε δεν είναι σκοπός, αλλά μέσον για την τελειοποίηση του ανθρώπου.
Ας δούμε τώρα το πως και το γιατί καθιερώθηκε η νηστεία των Αγίων ημερών των Χριστουγέννων, μέσα από την Ιστορία, την ποίηση, την θεολογία, την μουσική.
🔴 H ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΗΣΤΕΙΑΣ ΤΗΣ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩ
Στον Τάφο της Παναγίας στην Ιερουσαλήμ. Βρίσκεται στην Κοιλάδα των Κέδρων,
στους πρόποδες του Όρους των Ελαιών. 2010. (AP Photo/Sebastian Scheiner)
H δεύτερη πιο μακρά περίοδος νηστείας μετά τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι η νηστεία των Χριστουγέννων, γνωστή στη γλώσσα του ορθοδόξου λαού μας και ως σαραντα(η)μερο. Περιλαμβάνει και αυτή σαράντα ημέρες, όμως δεν έχει την αυστηρότητα της νηστείας της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.
Αρχίζει την 15η Νοεμβρίου και λήγει την 24η Δεκεμβρίου.
Η εορτή της κατά σάρκα γεννήσεως του Κυρίου μας Ιησού Χριστού αποτελεί τη δεύτερη μεγάλη Δεσποτική εορτή του χριστιανικού εορτολογίου. Μέχρι τα μέσα του Δ' αιώνα η Εκκλησία της Ανατολής συνεόρταζε τη γέννηση και τη βάπτιση του Χριστού υπό το όνομα τα Επιφάνεια την ίδια ήμερα, στις 6 Ιανουαρίου. Τα Χριστούγεννα ως ξεχωριστή εορτή, εορταζομένη στις 25 Δεκεμβρίου εισήχθη στην Ανατολή από τη Δύση περί τα τέλη του Δ' αιώνα.
Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, που πρώτος ομιλεί για την εορτή των Χριστουγέννων, την ονομάζει «μητρόπολιν πασών των εορτών» και μας πληροφορεί περί το 386 ότι «ούπω δέκατον έστιν έτος, εξ ου δήλη και γνώριμος ημίν αύτη η ημέρα (της εορτής) γεγένηται».
Με τη διαίρεση της άλλοτε ενιαίας εορτής και την καθιέρωση των τριών ξεχωριστών εορτών, της Γεννήσεως την 25η Δεκεμβρίου, της Περιτομής την 1η και της Βαπτίσεως την 6η Ιανουαρίου, διαμορφώθηκε και το λεγόμενο Δωδεκαήμερον, δηλαδή το εόρτιο χρονικό διάστημα από τις 25 Δεκεμβρίου ως τις 6 Ιανουαρίου. Έτσι διασώθηκε κατά κάποιο τρόπο η αρχαία ενότητα των δύο μεγάλων εορτών της Γεννήσεως και της Βαπτίσεως του Κυρίου.
Η μεγάλη σημασία που απέκτησε με την πάροδο του χρόνου στη συνείδηση της Εκκλησίας η νέα εορτή των Χριστουγέννων και η ευλάβεια των πιστών και ιδιαίτερα των μοναχών, απετέλεσαν τις προϋποθέσεις για την καθιέρωση και της προ των Χριστουγέννων νηστείας. Σ' αυτό ασφαλώς επέδρασε και η διαμορφωμένη ήδη τεσσαρακονθήμερη νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής που προηγείτο του Πάσχα.
Όπως η εορτή έτσι και η νηστεία, ως προετοιμασία για την υποδοχή των γενεθλίων του Σωτήρος, εμφανίστηκε αρχικά στη Δύση, όπου η νηστεία αυτή ονομαζόταν Τεσσαρακοστή τον άγιου Μαρτίνου επειδή άρχιζε από την εορτή του άγιου τούτου της Δυτικής Εκκλησίας. Το ίδιο επανελήφθη και σ' εμάς, όπου πολλοί τη νηστεία των Χριστουγέννων ονομάζουν του άγιου Φιλίππου επειδή προφανώς αρχίζει την επομένη της μνήμης του Αποστόλου.
Οι πρώτες ιστορικές μαρτυρίες, που έχουμε για τη νηστεία προ των Χριστουγέννων, ανάγονται για τη Δύση στον Ε' και για την Ανατολή στον ΣΤ' αιώνα. Από τούς ανατολικούς συγγραφείς σ' αυτήν αναφέρονται ό Αναστάσιος Σιναΐτης, ό πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Νικηφόρος ο Ομολογητής, ο άγιος Θεόδωρος ο Στουδίτης, καθώς επίσης και ο πατριάρχης Αντιοχείας Θεόδωρος Βάλσαμων.
Η νηστεία στην αρχή, καθώς φαίνεται, ήταν μικρής διάρκειας. Ο Θεόδωρος Βαλσαμών (12ος αιώνας) που γράφει περί τον ΙΒ' αιώνα και κατά συνέπεια μας πληροφορεί για τα όσα ίσχυαν στην εποχή του, σαφώς την ονομάζει «επταήμερον».
Η νηστεία στην αρχή, καθώς φαίνεται, ήταν μικρής διάρκειας. Ο Θεόδωρος Βαλσαμών (12ος αιώνας) που γράφει περί τον ΙΒ' αιώνα και κατά συνέπεια μας πληροφορεί για τα όσα ίσχυαν στην εποχή του, σαφώς την ονομάζει «επταήμερον».
Όμως υπό την επίδραση της νηστείας της Μεγάλης Τεσσαρακοστής επεξετάθη και αυτή σε σαράντα ήμερες, χωρίς εν τούτοις να προσλάβει την αυστηρότητα της πρώτης.
Πως νηστεύουμε
Καθ' όλη τη διάρκεια του σαρανταημέρου δεν καταλύουμε κρέας, γαλακτερά και αυγά. Αντίθετα, επιτρέπεται να καταλύουμε ψάρι όλες τις ήμερες πλην, φυσικά, της Τετάρτης και της Παρασκευής από την αρχή μέχρι και την 17η Δεκεμβρίου. Ψάρι καταλύουμε επίσης και κατά την εορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου, οποιαδήποτε ημέρα κι αν πέσει.
Μέγας Βασίλειος: Nηστεία όπλον εστί
προς την κατά των δαιμόνων στρατιάν.
🔴 Μόνο οι ερωτευμένοι νηστεύουν αληθινά
Σιωπηλή πορεία καρδιάς: η νηστεία ως δρόμος φωτός προς τη Βηθλεέμ.
Νυχτερινή κατανυκτική πορεία με πολύχρωμα φώτα, σε ατμόσφαιρα Χριστουγεννιάτικης αγάπης.
Κατανυκτική πορεία προς τα Χριστούγεννα – η νηστεία ως αναζήτηση φωτός.
Από σήμερα άρχεται η Σαρακοστή των Χριστουγέννων, τα ιερά Σαρανταλείτουργα και αυτή η χαρμόσυνη κατανυκτική περίοδος των εορτών, οι οποίες έχουν ως κέντρο την Αποκάλυψη της Βηθλεέμ. Τι χαρά και απόλαυση! Αχορταγιά είναι ο Θεός και οι χαρές της αγίας Εκκλησίας Του!
Πολλοί πιστοί ερωτούν πώς να νηστεύουν, άλλοι προβάλουν ενστάσεις και άλλοι επιλέγουν τελείως λάθος να ακολουθήσουν το θέλημα τους και να κάνουν ό,τι θέλουν αυτοί. Δεν ξέρω τελικά σε ποιά κατάσταση θα βρεθούμε όλοι μαζί μπροστά στο Ποτήριο την Νύχτα των Χριστουγέννων, ξέρω όμως τον δρόμο τον οποίο μας όρισε η Εκκλησία και αυτός είναι μια σαρανταήμερη πορεία μετάνοιας, εγκράτειας, έμπρακτης αρετής και σιωπής όσο γίνεται. Γι' αυτούς που δυσκολεύονται ή έχουν άλλες θέσεις και ενστάσεις, νομίζω ότι η παρακάτω κατάθεση από τον αγαπητό μας π. Λίβυο δίνει τις αυθεντικές απαντήσεις και το γνήσιο ήθος.
Ας επιτρέψουμε στον εαυτό μας να καταδυθεί στα εντός του να βρεί το χαμένο φιλότιμο, να αναζωπυρώσει τον παλαιό έρωτα. Όλα γίνονται με πίστη και θέληση. Καλή Σαρακοστή, καλό αγώνα, ευλογημένα Χριστούγεννα.
Γιατί τελικά μονάχα οι ερωτευμένοι νηστεύουν αληθινά...
Να νηστέψεις μα να μην κοροϊδέψεις, τον Θεό, τους ανθρώπους και πρωτίστως το εαυτό σου. Δεν είναι νηστεία απλά μια διατροφική αλλαγή, μα οι μικρές ποσότητες. Το λίγο που γίνεται πολύ στην ψυχή. Να σηκώνεσαι από το τραπέζι και λίγο να πεινάς ακόμη, ώστε να θυμάσαι ότι η τροφή ποτέ δεν χορταίνει εάν η ψυχή δεν γεμίσει Χριστό.
Να νηστέψεις τις τροφές αλλά πρόσεξε μην τρως τις σάρκες των συνανθρώπων σου. Λίγο να μιλάς και πολύ να προσεύχεσαι, να μην κατακρίνεις μα να κατανοείς και να σκεπάζεις τα λάθη των ανθρώπων.
Δεν είναι νηστεία ο στόχος να χάσω κιλά μα να αλλάξω μυαλά. Νου. Λογισμούς. Καρδιά.
Σαν τελειώσει η νηστεία, να είσαι λιγάκι καλύτερος ως άνθρωπος. Να αγαπάς περισσότερο και να κατακρίνεις λιγότερο. Να βλέπεις τον άλλο ως παράδεισο και όχι ως απειλή και κόλαση. Να λαχταράς την παρουσία του και να πονάς στην απουσία του.
Δεν είναι νηστεία να διορθώσω την υγεία μου, μα να φωτίσω την ψυχή μου. Να της δώσω νόημα να ζει και να υπάρχει. Και όταν ένας άνθρωπος είναι χαρούμενος που ζει, τότε και η υγεία μου σαφώς θα είναι καλύτερη.
Να νηστεύεις και να είσαι χαρούμενος, όχι γεμάτος νεύρα και θυμό, για κάτι που κάνεις αλλά δεν το θέλεις με το βάθος της καρδιάς σου. Δεν φτάνει απλά να υπακούς σε ένα κανόνα χρειάζεται να αγαπάς και Εκείνον για τον οποίο το εφαρμόζεις.
Μέρες μπορώ να μην φάω, να μην πιω, να μην κοιμηθώ να κουραστώ και να αγωνιστώ, για να σε δω, να σε αγγίξω να σε χαρώ. Κι όλα τούτα γιατί σε ποθώ, γιατί σ' αγαπώ. Γιατί τελικά μονάχα οι ερωτευμένοι νηστεύουν αληθινά.
🔴 Νηστεία είναι η τέχνη να πεινάς και να διψάς
Αστικό Αθηναϊκό φως και μνήμη: μια ποιητική
απεικόνιση προσμονής πριν τα Χριστούγεννα.
Στις 15 Νοεμβρίου για τους πιστούς ξεκινά η πορεία προς τα Χριστούγεννα. Κι επειδή «πορεία προς» σημαίνει πως δεν είσαι φτασμένος, αλλά κινείσαι προς τον αγαπημένο σου, γλέντι δεν θα κάνεις μέχρι να σμίξετε. Άρα, μέχρι τότε νηστεία!
Και κάτι ακόμη, που κάνει τη νηστεία εξαιρετικά επίκαιρη σήμερα (πνευματικά και κοινωνικά και πολιτικά, ή μάλλον: πνευματικά και γι' αυτό και κοινωνικά και πολιτικά):
«Νηστεία είναι η τέχνη να πεινάς και να διψάς. Η πείνα και η δίψα είναι πάντα τα σημάδια ότι μια ζώσα ύπαρξη έχει αρχίσει να φθείρεται και δεν θα επιβιώσει αν δεν λάβει απ’ έξω ενίσχυση υπό τη μορφή της τροφής.
Στη χριστιανική οπτική, όμως, η πείνα και η δίψα θα μεταμορφωθούν σε αναζήτηση του ουσιώδους για τους ανθρώπους, δηλαδή της τροφής που δεν χάνεται (Ιω. 6:27). Το Ευαγγέλιο λέει ότι ο Χριστός ήρθε αντιμέτωπος με τον διάβολο στην έρημο αφού πρώτα πείνασε (Ματθ. 4:2-3, Λουκ.4:2-3).
Ήταν ένας πεινασμένος και διψασμένος Θεάνθρωπος αυτός που έδειξε μια νέα έξοδο από τους τρεις μείζονες θρησκευτικοπολιτικούς πειρασμούς του ανθρώπου: το θαύμα που σκλαβώνει την ελευθερία, το μυστήριο της αυτοεπιβεβαίωσης και την εξουσία που υποτάσσει.
Το να είσαι Χριστιανός συμπίπτει με το να πεινάς και να διψάς, δηλαδή με το να είσαι μια ανολοκλήρωτη ύπαρξη, μια ύπαρξη εν τω γίγνεσθαι, καθ’ οδόν μέχρι να στηθεί το τελικό συμπόσιο, σε εμπόλεμη κατάσταση μέχρι την Ανάσταση, πεινασμένος και διψασμένος για δικαιοσύνη.
Αν δεν είμαστε σε θέση να μαρτυρήσουμε αυτή την προφητική οπτική, ό,τι θα απομείνει από τον χριστιανικό βίο θα είναι μια υπόθεση διαιτολόγων και μαγείρων. Και σε τέτοια περίπτωση, ας τ’ αφήσουμε σ’ αυτούς».
🌲Το ποίημα «Απολέλυσαι της ασθενείας σου» του Νίκου Καρούζου ανήκει στην πρώτη του ποιητική συλλογή, Η επιστροφή του Χριστού (1953). Συνομιλώντας με την ευαγγελική αφήγηση (Κατά Λουκάν Ευαγγέλιο, 13: 12), το λόγιο του Χριστού εισβάλλει προκειμένου να λυτρώσει το υποκείμενο από την ασθένεια της απιστίας, σε μια de profundis εξομολόγηση (βλ. Περικλής Τσελίκης, «Ερμηνευτική προσέγγιση του ποιήματος “Απολέλυσαι της ασθενείας σου” του Νίκου Καρούζου», περ. Εμβόλιμον, τχ. 71-72, Άνοιξη-Καλοκαίρι 2014, σ. 133-140).
Απολέλυσαι της ασθενείας σου
Νηστεύει η ψυχή μου από πάθη
και το σώμα μου ολόκληρο την ακολουθεί.
Οι απαραίτητες μόνο επιθυμίες -
και το κρανίο μου ολημερίς χώρος μετανοίας
όπου η προσευχή παίρνει το σχήμα θόλου.
Κύριε, ανήκα στους εχθρούς σου.
Συ είσαι όμως τώρα που δροσίζεις
το μέτωπό μου ως γλυκύτατη αύρα.
Έβαλες μέσα μου πένθος χαρωπό
και γύρω μου όλα πια ζουν και λάμπουν.
Σηκώνεις την πέτρα - και το φίδι
φεύγει και χάνεται.
Απ' την ανατολή ως το βασίλεμα του ήλιου
θυμάμαι πως είχες κάποτε σάρκα και οστά για μένα.
Η νύχτα καθώς την πρόσταξες απαλά με σκεπάζει
κι ο ύπνος - που άλλοτε έλεγα πως ο μανδύας του
με χίλια σκοτάδια είναι καμωμένος,
ο μικρός λυτρωτής, όπως άλλοτε έλεγα -
με παραδίδει ταπεινά στα χέρια σου...
Με τη χάρη σου ζω την πρώτη λύτρωσή μου.
🔴🌳 Η νηστεία ως τόπος μνήμης και μεταμόρφωσηςΣτο τέλος, η Σαρακοστή των Χριστουγέννων γίνεται κάτι πολύ περισσότερο από μια διάταξη τροφών ή μια άσκηση εγκράτειας. Μετατρέπεται σε κρυφή γεωγραφία της καρδιάς: ένας τόπος όπου ο άνθρωπος συναντά την πείνα και τη δίψα του όχι ως έλλειμμα αλλά ως δυνατότητα.
Σε μια κοινωνία εξαντλημένη από κρίσεις, αντιφάσεις και απώλειες, η νηστεία υπενθυμίζει ότι η αληθινή μεταμόρφωση δεν έρχεται από τις εξωτερικές συνθήκες αλλά από την προθυμία του ανθρώπου να εργαστεί εσωτερικά, να σταθεί απέναντι στις σκιές του, να συμφιλιωθεί με τον άλλον και με τον εαυτό του.
Κάθε μικρή παραίτηση από το περιττό γίνεται άνοιγμα σε μια ύπαρξη πιο διάφανη, πιο ενωμένη, πιο ικανή να δει τον κόσμο με ευσπλαχνία. Γιατί η νηστεία, στο βάθος της, είναι ο τρόπος με τον οποίο προετοιμάζουμε όχι απλώς τη μνήμη ενός γεγονότος, αλλά τον χώρο του θαύματος μέσα μας... εκεί όπου η Βηθλεέμ συμβαίνει ακόμη.
✍🏻 Σοφία Ντρέκου
by Αέναη επΑνάσταση | Sophia-Ntrekou.gr
Περισσότερα: Νηστεία, π.λίβυος,
Χριστούγεννα, Θ. Παπαθανασίου
Βιβλιογραφία
• Tο κοινωνικό νόημα της νηστείας - Σοφία Ντρέκου, (Sophia Drekou)
• Νηστεία, ὅπλον ἐστὶ πρὸς τὴν κατὰ τῶν δαιμόνων στρατείαν» (P.G. 31, 180C). Μέγας Βασίλειος (ΕΠΕ 6, 48). Ελληνική Πατρολογία (PG) Η Patrologiae Graecae Cursus Completus, του Ζακ Πολ Μιν Patrologiae cursus completus, περιλαμβάνει έργα χριστιανών πατέρων και εκκλησιαστικών συγγραφέων που έγραψαν στα Ελληνικά.
Περισσότερα: Νηστεία, π.λίβυος,
Χριστούγεννα, Θ. Παπαθανασίου
Βιβλιογραφία
• Tο κοινωνικό νόημα της νηστείας - Σοφία Ντρέκου, (Sophia Drekou)
• Νηστεία, ὅπλον ἐστὶ πρὸς τὴν κατὰ τῶν δαιμόνων στρατείαν» (P.G. 31, 180C). Μέγας Βασίλειος (ΕΠΕ 6, 48). Ελληνική Πατρολογία (PG) Η Patrologiae Graecae Cursus Completus, του Ζακ Πολ Μιν Patrologiae cursus completus, περιλαμβάνει έργα χριστιανών πατέρων και εκκλησιαστικών συγγραφέων που έγραψαν στα Ελληνικά.
• Το ποίημα «Απολέλυσαι της ασθενείας σου» του Νίκου Καρούζου ανήκει στην πρώτη του ποιητική συλλογή, Η επιστροφή του Χριστού (1953). Συνομιλώντας με την ευαγγελική αφήγηση (Κατά Λουκάν Ευαγγέλιο, 13: 12), το λόγιο του Χριστού εισβάλλει προκειμένου να λυτρώσει το υποκείμενο από την ασθένεια της απιστίας, σε μια de profundis εξομολόγηση (βλ. Περικλής Τσελίκης, «Ερμηνευτική προσέγγιση του ποιήματος “Απολέλυσαι της ασθενείας σου” του Νίκου Καρούζου», περ. Εμβόλιμον, τχ. 71-72, Άνοιξη-Καλοκαίρι 2014, σ. 133-140).
• H ιστορία της νηστείας της Σαρακοστής των Χριστουγέννων» Όσιος Δωρόθεος Γάζης - Από το βιβλίο «Η νηστεία της Εκκλησίας», Αρχιμ. Συμεών Κούτσα Εκδ. Αποστολική Διακονία, σελ. 88-92 Νηστεία Χριστουγέννων.
• Νηστεία: αποχή από πάσης αμαρτίας - Από την Διδασκαλία του Αββά Δωροθέου Γάζης † 565 μ.Χ., Γάζα
• Μόνο οι ερωτευμένοι νηστεύουν αληθινά, π. Λίβυος, ο πρωτοπρεσβύτερος Χαράλαμπος Λίβυος Παπαδόπουλος είναι εφημέριος στην Ενορία Αγίας Ειρήνης Πύργου της Ιερά Μητρόπολη Γορτύνης και Αρκαδίας.
• Νηστεία είναι η τέχνη να πεινάς και να διψάς - Θανάσης Ν. Παπαθανασίου: επίλογος στο μελέτημά μου: «Η χριστιανική νηστεία στη μετανεωτερική κοινωνία. Ψηλάφηση των κριτηρίων», Σύναξη 133 (2015), σσ. 81-97. Θ.Ν.Π. / 14-11-2020. Facebook 14 Νοε 2021 στις 4:49 μ.μ.
• H ιστορία της νηστείας της Σαρακοστής των Χριστουγέννων» Όσιος Δωρόθεος Γάζης - Από το βιβλίο «Η νηστεία της Εκκλησίας», Αρχιμ. Συμεών Κούτσα Εκδ. Αποστολική Διακονία, σελ. 88-92 Νηστεία Χριστουγέννων.
• Νηστεία: αποχή από πάσης αμαρτίας - Από την Διδασκαλία του Αββά Δωροθέου Γάζης † 565 μ.Χ., Γάζα
• Μόνο οι ερωτευμένοι νηστεύουν αληθινά, π. Λίβυος, ο πρωτοπρεσβύτερος Χαράλαμπος Λίβυος Παπαδόπουλος είναι εφημέριος στην Ενορία Αγίας Ειρήνης Πύργου της Ιερά Μητρόπολη Γορτύνης και Αρκαδίας.
• Νηστεία είναι η τέχνη να πεινάς και να διψάς - Θανάσης Ν. Παπαθανασίου: επίλογος στο μελέτημά μου: «Η χριστιανική νηστεία στη μετανεωτερική κοινωνία. Ψηλάφηση των κριτηρίων», Σύναξη 133 (2015), σσ. 81-97. Θ.Ν.Π. / 14-11-2020. Facebook 14 Νοε 2021 στις 4:49 μ.μ.
• Το οπτικοακουστικό υλικό (video) από YouTube, εταιρεία της Google.
▶️ Βιντεο αφιέρωμα στη Νηστεία των Χριστουγέννων
43:29 Σαρακοστή Χριστουγέννων «Λύχνος τοῖς ποσί μου» 2004/11/18. Ομιλία του Αρχιμανδρίτη π. Ανανία Κουστένη. Εκπομπή του Ραδιοφωνικού Σταθμού της Εκκλησίας της Ελλάδος. Ο Αρχιμανδρίτης Ανανίας Κουστένης είναι μια πνευματική μορφή του Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας. Έχει μεταφράσει τον Ρωμανό τον Μελωδό και η πνευματική του δραστηριότητα είναι ανεξάντλητη. Βιογραφία ΕΔΩ - Από την πλατεία Εξαρχείων στην πλατεία του Ουρανού ο π. Ανανίας Κουστένης † (Αφιέρωμα)
Έφτασαν τα Χριστούγεννα!
Ετοιμάζου Βηθλεέμ
▶️ Κοντάκιο Χριστουγέννων Ρωμανοῦ
τοῦ Μελωδοῦ. Η φωνή του Αρχαγγέλου
τση Κρήτης Ξυλούρη, τραγουδά την
έλευση του Αρχάγγελου της οικουμένης
▶️ Βίντεο: «ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ»: ο π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος για τα Χριστούγεννα (ΕΡΤ). Ο π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος καλεσμένος του π. Ιγνάτιου Γεωργακόπουλου στην εκπομπή «Αρχονταρίκι», σε μια συζήτηση που έλαβε χώρα λίγες μέρες πριν την εορτή των Χριστουγέννων. Μια συζήτηση γύρω απ' το νόημα της γιορτής, με τον π. Ιγνάτιο να επεκτείνει τις ερωτήσεις του στις καθημερινές προεκτάσεις του θέματος, και με τις απαντήσεις του π. Κωνσταντίνου να ξεδιπλώνονται σαν μια διαδοχή από μικρές-μεγάλες εκπλήξεις.
43:29 Σαρακοστή Χριστουγέννων «Λύχνος τοῖς ποσί μου» 2004/11/18. Ομιλία του Αρχιμανδρίτη π. Ανανία Κουστένη. Εκπομπή του Ραδιοφωνικού Σταθμού της Εκκλησίας της Ελλάδος. Ο Αρχιμανδρίτης Ανανίας Κουστένης είναι μια πνευματική μορφή του Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας. Έχει μεταφράσει τον Ρωμανό τον Μελωδό και η πνευματική του δραστηριότητα είναι ανεξάντλητη. Βιογραφία ΕΔΩ - Από την πλατεία Εξαρχείων στην πλατεία του Ουρανού ο π. Ανανίας Κουστένης † (Αφιέρωμα)
ΛΥΧΝΟΣ ΤΟΙΣ ΠΟΣΙ ΜΟΥ
Πορεία προς τα Χριστούγεννα
Πορεία προς τη Βηθλεέμ
Πορεία προς τα Χριστούγεννα
Πορεία προς τη Βηθλεέμ
Έφτασαν τα Χριστούγεννα!
Ετοιμάζου Βηθλεέμ
Χριστουγεννιάτικοι στοχασμοί στη λογοτεχνία
▶️ Κοντάκιο Χριστουγέννων Ρωμανοῦ
τοῦ Μελωδοῦ. Η φωνή του Αρχαγγέλου
τση Κρήτης Ξυλούρη, τραγουδά την
έλευση του Αρχάγγελου της οικουμένης
▶️ Βίντεο: «ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ»: ο π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος για τα Χριστούγεννα (ΕΡΤ). Ο π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος καλεσμένος του π. Ιγνάτιου Γεωργακόπουλου στην εκπομπή «Αρχονταρίκι», σε μια συζήτηση που έλαβε χώρα λίγες μέρες πριν την εορτή των Χριστουγέννων. Μια συζήτηση γύρω απ' το νόημα της γιορτής, με τον π. Ιγνάτιο να επεκτείνει τις ερωτήσεις του στις καθημερινές προεκτάσεις του θέματος, και με τις απαντήσεις του π. Κωνσταντίνου να ξεδιπλώνονται σαν μια διαδοχή από μικρές-μεγάλες εκπλήξεις.
▶️ The Christmas Tree - Eleftheria Arvanitaki
Διασκευές Παραδοσιακών σε Πιάνο
Χριστουγεννιάτικων Τραγουδιών ▶️
keywords: Νηστεία Χριστουγέννων, Σαρακοστή Χριστουγέννων, Ιστορία νηστείας, Ορθόδοξη νηστεία, Χριστουγεννιάτικη νηστεία, Ιστορία νηστείας, Ορθόδοξη νηστεία, Αββάς Δωρόθεος, Μέγας Βασίλειος νηστεία, Πνευματική προετοιμασία Χριστουγέννων, Χριστουγεννιάτικο Δωδεκαήμερο, Θεολογία νηστείας
Το Ιστορικό της Νηστείας των Χριστουγέννων – Προέλευση, Εξέλιξη και Νόημα της Χριστουγεννιάτικης Σαρακοστής
Το Ιστορικό της Νηστείας των Χριστουγέννων – Η Σαρακοστή, η Θεολογία και ο Πνευματικός της Δρόμος
Η Νηστεία της Σαρακοστής των Χριστουγέννων - Το βαθύτερο νόημα της Χριστουγεννιάτικης Νηστείας
Το ιστορικό της Χριστουγεννιάτικης Νηστείας, το βαθύτερο νόημά της & η πορεία προετοιμασίας για τη Γέννηση του Χριστού
Η Νηστεία Χριστουγέννων: ιστορία, νόημα και θεολογία της Σαρακοστής των Χριστουγέννων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου