Η ηθικολογία και ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης


Επιμέλεια Σοφία Ντρέκου

«Ἡ ἠθική δέν εἶναι ἐπάγγελμα καί ὅστις ὡς ἐπάγγελμα 
θέλει νά τήν μετέλθῃ, πλανᾶται οἰκτρῶς καί γίνεται γελοῖος.»
Ἀλ. Παπαδιαμάντη «Οἱ Χαλασωχώρηδες» (1892)

«Δυστυχώς, υπάρχει μια στάση μομφής απέναντι στο πρόσωπο του Παπαδιαμάντη, από ελληνορθόδοξους χριστιανούς, γιατί είχε το πάθος του αλκοολισμού. Κατ' αρχάς να πούμε πώς ο Παπαδιαμάντης είναι εξακριβωμένο πώς εκοιμήθη ως χριστιανός ορθόδοξος, τετελειωμένος, αφού έφυγε εξομολογημένος και κοινωνών των αχράντων μυστηρίων, με τους ύμνους και τις οπτασίες της πίστης στα ευλαβικά χείλη.

Επίσης, για το πρόσωπο και το ακραιφνές ορθόδοξο ήθος και την ευσέβεια του, ομιλούν τα έργα του, αλλά και η κατά τα άλλα ασκητική, ολιγαρκής και ταπεινή ζωή του. Αφανής και ταπεινός άχρι τέλους, ακόμα και όταν εδοξάζετο με παράσημα και είχε την ευχέρεια να πρωταγωνιστεί μπροστά στα τεχνητά φώτα της φιλολογίας. 

Ο Παπαδιαμάντης εκφράζει ένα γνήσιο λαϊκό ορθόδοξο ύφος. Δεν είναι μόνο ο κοσμοκαλογερισμός του ο ιδιότροπος, αλλά και οι επαρχιακές του καταβολές πού ορίζουν την συμπεριφορά του. Μιας επαρχίας, όπου οι ιερείς «εκάπνιζαν δημοσία αργιλέ και έφεραν ράβδον», συγχρωτίζοταν με ανθρώπους της υπαίθρου, ήταν οι ίδιοι άνθρωποι της υπαίθρου άδολοι και αγνοί, με πάθη πού δεν φροντίζουν να κρύψουν, με λαϊκές προλήψεις, αλλά όχι κοινωνικές προλήψεις, με μια εικόνα πού δεν φροντίζουν να καλύψουν κάτω από τα ψιμύθια ψευδοευπρέπειας, ανεπιτήδευτα άπλαστοι και ανεπιτήδευτοι.


Δεν διστάζουν να μετανοήσουν και να αυτοτσαλακωθούν για μικροπάθη ανθρώπινα, πού τα φέρουν ενώ έχουν γνήσιο ορθόδοξο πνεύμα και θεολογία ακραιφνέστατα ορθόδοξη η οποία αποπνέει από τις απλοϊκές διδασκαλίες και τις πράξεις τους.

Εξαρτημένοι από τους Κολλυβάδες και την γνήσια ευλάβεια και ορθοδοξία τους, οι χριστιανοί του Παπαδιαμάντη ωστόσο δεν ξεφεύγουν από το περιβάλλον της ταβέρνας και τα πάθη της βιοπάλης. Κάτι ακαταλαβίστικο για τον μικροαστό χριστιανό ή τους πάλαι μαθητές του Μακράκη και τους μετέπειτα διαδόχους τους, που προβάλουν μια άτεγχτη ηθικολογία δυτικού τύπου.

Πενήντα χρόνια πίσω υπήρχαν ακόμα τέτοιοι αληθείς ορθόδοξοι χριστιανοί, πού θα έλεγε και ο κυρ Αλέξανδρος. Το «κακό» ξεκινά με την Εκκλησία να ασπάζεται ευσεβιστικές τάσεις και σχεδόν οι πιστοί να αυθυποβάλλονται σε κάτι τέτοιες αλλότριες με το ελευθέριο, πλην όμως όχι αμαρτωλό, ήθος της πάλαι ελληνορθοδοξίας.

Τέλος, δεν μπορούμε παρά να υπενθυμίσουμε την ρομαντική φύση και την ανθρώπινη ευαισθησία του, και τις περιπέτειες του βίου, ίσως και ένα έμφυτο μερακλίκι πού τον οδήγησε εκεί.




Ο Παπαδιαμάντης στα διαλείμματα των αγρυπνιών σύχναζε μετά εφημερίων και ιεροψαλτών σε ταβέρνες του παλιού καιρού, όπου ξεκουράζονταν οι οργανοπαίχτες και οι ξενύχτες, τις μικρές ώρες. Θα αντέχαμε σήμερα μια τέτοια ανθρωπινότατη πραγματικότητα για έναν χριστιανό τόσο μα τόσο ευλαβή;»[1]

www.sophia-ntrekou.gr

[1] π. Panteleimon Krouskos 3 Ιανουαρίου 2015 groups/Sophia.Drekou

Κυριάκος Σαμαράς: Αν θέλεις να δεις αν ένα δέντρο είναι καλό, δοκίμασε τους καρπούς του. Και οι καρποί του Παπαδιαμάντη είναι τα έργα του, και όχι η ζωή του, που απ' αυτή απορρέουν τα έργα του. Τη ζωή του εκτός, στον κόσμο, και τη ζωή του εντός του, στην αιώνια μάχη με τα πάθη. Όποιος κατηγορεί τον Παπαδιαμάντη, δεν έχει καταλάβει τον Παπαδιαμάντη, πόσο μεγάλο αγώνα έκανε απέναντι στον ίδιο του τον εαυτό, κατανικώντας η μή τις αδυναμίες του.

Όποιος έστω και λίγο αγωνίζεται για τη σωτηρία της ψυχής του, δεν μπορεί παρά να βλέπει στα έργα του κυρ Αλέκου στοιχεία του εαυτού του και των δοκιμασιών που τον κατατρέχουν. Πολλοί τον χαρακτηρίζουν τραγική μορφή, εγώ μέσα από τα έργα του είδα έναν άνθρωπο που κατάλαβε σε βάθος την τραγικότητα της ζωής.

Ποτέ δεν έκανε τον άγιο, ούτε των γραμμάτων, είναι προσωνύμιο που του δίνει ο κόσμος, μ αυτό το αισθητήριο της συναίσθησης αυτού που πραγματικά αξίζει. Κι αυτό μάλλον ενοχλεί κάποιους άλλους αγίους των γραμμάτων, που καθρεφτίζονται εν ζωή στα μητρώα των ενθάδε κείται ο μεγάλος και πολύς κύριος τάδε. Καλημέρα σας! 3 Νοεμβρίου 2015 στις 7:50 π.μ.

Νώντας Σκοπετέας Συνήθως τον μέμφονται όλοι εκείνοι , που όπως και εγώ αναζητάμε μανιωδώς αφορμές για κατάλυση ...Εκείνος που και Χριστούγεννα έμενε νηστικός αν έπεφτε Παρασκευή ...όπως τόσο συγκινητικά διασώζει ο Βάρναλης. 3 Ιανουαρίου 2015 στις 7:47 μ.μ.

Lampros Sakkas: Χωρίς να θέλω να μειώσω, δεν είμαι άξιος άλλωστε, τον Κυρ Αλέξανδρο του οποίου είμαι αναγνώστης παιδιόθεν), θα ήθελα να προσθέσω την γνώμη ενός Αγιορείτη Γέροντα. Τα δυο πάθη του ΑΠ ήταν η αγάπη του για το κρασί και η λαγνεία των οφθαλμών. Σίγουρα δεν ήταν αλκοολικός. Ίσως εξαρτημένος κατά κάποιο τρόπο. 3 Ιανουαρίου 2015 στις 7:48 μ.μ.

Panteleimon Krouskos ανθρώπινα πάθη 3 Ιανουαρίου 2015 στις 7:49 μ.μ.

Panteleimon Krouskos: Είναι παραδεδομένο πώς ο Παπαδιαμάντης αγαπούσε το κρασί και ο κυρ Φώτης τον καπνό. Όμως και στους δύο χρεωστάμε την αποτύπωση ενός γνήσιου ρωμαίικου ήθους και ύφους και την θεραπεία δικών μας παθών. Ενώ άλλοι εξωτερικά ατσαλάκωτοι, έφεραν αλλοτρίωση στο ήθος μας, με "ευσεβείς" προθέσεις. 3 Ιανουαρίου 2015 στις 7:53 μ.μ.

44 σχόλια και amethystosbooks.blogspot.gr

[1]πρωτοπρεσβύτερος Παντελεήμων Κρούσκος, Θεολόγος, Εφημέριος Ι. Μητρ. Ναού Σωτήρος Χριστού Καλύμνου. www.sophia-ntrekou.gr 3 Ιανουαρίου 2015 groups/Sophia.Drekou


Δεν υπάρχουν σχόλια: