της Σοφίας Ντρέκου (Sophia Drekou)
Αρθρογράφος (BSc in Psychology)
Η Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας θεσμοθετήθηκε το 2017 να εορτάζεται ετησίως στις 9 Φεβρουαρίου, ημέρα θανάτου του Διονυσίου Σολωμού, του εθνικού ποιητή της Ελλάδας.
Ο εορτασμός της επιδιώκει να αναδείξει τον θεμελιώδη ρόλο που διαδραμάτισε η ελληνική γλώσσα ανά τους αιώνες, όπως αυτός αποδεικνύεται από την ιστορικότητα και τη διαχρονικότητα της. Για τον εορτασμό της ημέρας, λαμβάνουν χώρα εκδηλώσεις σε εκπαιδευτικά ιδρύματα στην Ελλάδα και πανεπιστημιακά τμήματα ελληνικής γλώσσας σε όλο το κόσμο.
Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας
Η 9η Φεβρουαρίου, ημέρα μνήμης του εθνικού ποιητή Διονυσίου Σολωμού, έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας, σύμφωνα με την υπ. αριθμ. 17889 κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Εξωτερικών και Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων (ΦΕΚ Β’ 1384/24/04/2017).
H πρωτοβουλία για την καθιέρωση μιας ημέρας αφιερωμένης στην Ελληνική γλώσσα ξεκίνησε το 2014 από έμπνευση του καθηγητή Γιάννη Κορινθίου, τότε Προέδρου της Ομοσπονδίας Ελληνικών Κοινοτήτων και Αδελφοτήτων της Ιταλίας. Πρωτοστάτησαν στην κινητοποίηση για την καθιέρωση της ημέρας τα κλασικά λύκεια και η Ελληνική Κοινότητα της Νάπολης και Καμπανίας.
Αρχικά υπήρξε ένα σχέδιο νόμου με τίτλο «Καθιέρωση Παγκόσμιας Ημέρας Ελληνοφωνίας και Ελληνικού Πολιτισμού» με προτεινόμενη μέρα την 20η Μαΐου, ημέρα γέννησης του Σωκράτη. Τελικά επελέγη η 9η Φεβρουαρίου, ημέρα μνήμης του Διονυσίου Σολωμού (1798-1857) με Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ της 24ης Απριλίου 2017, αρ. 1384) και με τίτλο «Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας».
«Με την θέσπιση αυτής της παγκόσμιας ημέρας επιδιώκεται η ανάδειξη του θεμελιώδους ρόλου που διαδραμάτισε η ελληνική γλώσσα ανά τους αιώνες, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην εδραίωση τόσο του ευρωπαϊκού όσο και του παγκόσμιου πολιτισμού. Η ελληνική γλώσσα κατά την αρχαιότητα ευτύχησε να καταστεί φορέας μορφοποίησης και μεταβίβασης σημαντικών επιστημονικών θεωριών, φιλοσοφικών θεωρήσεων και λογοτεχνικών κειμένων.
Στην ελληνική γράφτηκαν λίγο αργότερα τα πιο σημαντικά κείμενα του Χριστιανισμού για να διαδοθούν σε ολόκληρο τον κόσμο. Στο διάβα των αιώνων υπήρξε καθοριστική η συμβολή της ως μέσου αποθησαύρισης και διάδοσης του ελληνικού πολιτισμού και επιβιώνει ως τις μέρες μας, στη νεότερη εκδοχή της, ως μια από τις μακροβιότερες ζωντανές γλώσσες παγκοσμίως» αναφέρεται σε εγκύκλιο του Υπουργείου Παιδείας.
Σύμφωνα με την κοινή υπουργική απόφαση, το Υπουργείο Εξωτερικών θα μεριμνήσει για την αναγνώριση της Παγκόσμιας Ημέρας της Ελληνικής Γλώσσας και από τους διεθνείς οργανισμούς, όπως ο ΟΗΕ και η ΟΥΝΕΣΚΟ.
Η Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας περιλαμβάνει εκδηλώσεις σε όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ελλάδας, αλλά και σε εκπαιδευτικά ιδρύματα της αλλοδαπής, που διατηρούν τμήματα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας ή ελληνικών σπουδών.
Σημείωμα του γλωσσολόγου Γ. Μπαμπινιώτη
για την Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας
Η δήλωση για την γιορτή τής ελληνικής γλώσσας
του γλωσσολόγου Γ. Μπαμπινιώτη το 2024
Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας
10 Φεβρουαρίου 2020 για την Γλώσσα
Η 9η Φεβρουαρίου ανακηρύχθηκε από τη Βουλή των Ελλήνων το 2017 Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας, συνδέοντάς την με την ημερομηνία τού θανάτου (9 φεβρουαρίου τού 1857) τού εθνικού μας ποιητή Διονυσίου Σολωμού.
Διαδικαστικά —όσο γνωρίζω— δεν έχει ανγνωρισθεί ακόμη ως «Παγκόσμια Ημέρα», αλλά αυτό δεν μειώνει τη σημασία τής επετείου από πλευράς Ελλάδος και Ελληνισμού όπου γης.
Η Κοινή ελληνική γλώσσα που μιλάμε και γράφουμε σήμερα οι Έλληνες όπου γης είναι η αδιάσπαστη μακραίωνη συνέχεια που ως «νοητή γραμμή» μάς συνδέει άμεσα και άρρηκτα με τις μεγαλύτερες στιγμές τής ελληνικής σκέψης και γλώσσας και με τα μεγαλύτερα πετάγματα τής σκέψης τού ανθρώπου στην οικουμένη.
Η συνέχεια αυτή τής γλώσσας μας είναι που μάς συνδέει με τον λόγο τού Πλάτωνος και τού Αριστοτέλους, με τη γλώσσα των κειμένων τού Ομήρου και τού Αισχύλου, με τη γλώσσα τού Θουκυδίδη, τού Ηροδότου και τού Πλουτάρχου, με τη γλώσσα τού Ιπποκράτους, ακόμη και με τη γλώσσα τής Καινής και Παλαιάς Διαθήκης, τη γλώσσα τού Χρυσοστόμου, τού Γρηγορίου και τού Βασιλείου, για να σταθώ μόνο σ’ αυτά.
Μη γελιόμαστε! Η ελληνική γλώσσα και ο πολιτισμός ο εκφρασμένος σε γλώσσα Ελληνική, τα κείμενα τα γραμμένα στα Ελληνικά με το ελληνικό αλφάβητο είναι αυτά με τα οποία μάς έμαθε, μάς γνωρίζει και μάς ξεχωρίζει όλος ο πολιτισμένος κόσμος.
Αυτή είναι η μεγάλη μας κληρονομιά. Αυτό είναι το μεγάλο μας πολιτισμικό κεφάλαιο. Αυτό είναι το προνόμιο για το οποίο θα ήταν περήφανος κάθε λαός τής γης.
Σάς καλώ, λοιπόν, να συλλογιστούμε αν εμείς ως Έλληνες έχουμε συνείδηση αυτού τού γλωσσικού θησαυρού.
Γνωρίζουμε την αξία τής γλώσσας μας; Την αξιοποιούμε; Αγαπάμε τη γλώσσα μας; Την σεβόμαστε ως αξία; Την μαθαίνουμε στη διαχρονική της διάσταση; Την μιλάμε και την γράφουμε με κάποια ποιότητα; Αισθανόμαστε υπερήφανοι;
Η «Ημέρα τής Ελληνικής Γλώσσας» είναι, πιστεύω, μια ευκαιρία για συνειδητοποίηση, προβληματισμό και περισυλλογή σε τέτοια ερωτήματα.
Ο Γεώργιος Μπαμπινιώτης είναι διακεκριμένος Έλληνας φιλόλογος, γλωσσολόγος, καθηγητής πανεπιστημίου και λεξικογράφος, καθώς επίσης, παρουσιαστής και πρώην πολιτικός. Έχει διατελέσει υπουργός Παιδείας από τον Μάρτιο έως τον Μάιο 2012 και πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών από το 2000 έως το 2006.
ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Ὑπάρχουν ὁρισμένες γενικές ἀρχές ἤ «παραδοχές» γιά τή γλώσσα, οἱ ὁποῖες πρέπει, νομίζω, νά πρυτανεύουν σέ κάθε συζήτηση γιά τή γλώσσα καί κατ’ ἐξοχήν γιά τήν ἑλληνική γλώσσα.
1η Ἀρχή: Ἡ μητρική γλώσσα δέν είναι ἁπλό ἐργαλεῖο· εἶναι ἀξία. Μέσα ἀπό τή γλώσσα συλλαμβάνεται, μορφοποιεῖται καί ἐκφράζεται κάθε οὐσιώδης ἀνθρώπινη ἐκδήλωση. Ὅλη ἡ ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου περνάει, δηλώνεται καί ὑφίσταται ἀντικειμενικά μέσα ἀπό τή μητρική του γλώσσα.
Νόηση καί γλώσσα, λέει χαρακτηριστικά ὁ ἱδρυτής τῆς νεότερης γλωσσολογίας, ὁ Ferdinand de Saussure, εἶναι σάν τίς δύο ὄψεις ἑνός φύλλου χαρτιοῦ: δέν ὑπάρχει ἡ μία χωρίς τήν ἄλλη. Ὁ δέ Wittgenstein ἔχει πεῖ τό περίφημο: «Ὁ κόσμος μου εἶναι ἡ γλώσσα μου». Ὑπάρχω τόσο, καί ἔτσι μόνο, ὅσο καί ὅπως μπορῶ νά ἐκφραστῶ γλωσσικά. Ἡ γλωσσική μας ὕπαρξη εἶναι τό ἴδιο σημαντική ὅσο ἡ νοητική ἤ ἡ βιολογική μας ὕπαρξη. Γι’ αὐτό λέμε πώς ἡ γλώσσα εἶναι ἀξία.
ΕΛΥΤΗΣ (Λόγος στήν Ἀκαδημία τῆς Στοκχόλμης): «Ἐάν ἡ γλώσσα ἀποτελοῦσε ἁπλῶς ἕνα μέσον ἐπικοινωνίας, πρόβλημα δέ θά ὑπῆρχε. Συμβαίνει ὅμως νά ἀποτελεῖ καί ἐργαλεῖο μαγείας καί Φορέα ἠθικῶν ἀξιῶν. Προσκτᾶται ἡ γλώσσα στό μάκρος τῶν αἰώνων ἕνα ὁρισμένο ἦθος. Καί τό ἦθος αὐτό γεννᾶ ὑποχρεώσεις».
2η Ἀρχή: Ἡ γλώσσα δέν εἶναι κατάσταση· εἶναι κατάκτηση. Ἡ γλώσσα δέν εἶναι μιά ἁπλή παθητική ἀποτύπωση ὅσων ἀκοῦμε ἤ διαβάζουμε. Ἡ γλώσσα εἶναι ἐνεργοποίηση τῶν γλωσσικῶν καταβολῶν καί μηχανισμῶν πού χαρακτηρίζουν βιολογικά τόν ἄνθρωπο. Δέν εἶναι ἁπλή καταγραφή ἤ ἄτακτη συσσώρευση ὑλικοῦ, ἀλλά ενεργητική ἐπεξεργασία τῆς γλωσσικῆς ἐμπειρίας, πού ἔχει ἔντονα τά στοιχεῖα τῆς ἐπιλογῆς, καί τοῦ νέου, δηλ. τῆς δημιουργίας. Μέ ἄλλα λόγια, ἡ γλώσσα δέν εἶναι μηχανική καί αὐτόματη κατάσταση, ἀλλά δημιουργική καί ἐπίπονη κατάκτηση: ἔργο ζωῆς (opus vitae).
3η Ἀρχή: Ἡ ποιότητα τῆς γλωσσικῆς μας συγκρότησης εἶναι εὐθέως ἀνάλογη πρός τήν ποιότητα τῶν κλασικῶν μας προτύπων. Ἄν τά γλωσσικά ἀκούσματα καί τά γλωσσικά μας διαβάσματα εἶναι τό ὑλικό πού κτίζουμε τή γλώσσα μας, τά ποιοτικά γλωσσικά ἀκούσματα καθώς καί τά ποιοτικά γλωσσικά διαβάσματα (κείμενα μέ ἀπαιτήσεις στό λεξιλόγιο, στή σύνταξη καί στήν ἐκφορά τους), ἀποτελοῦν τά γλωσσικά πρότυπα πού καθορίζουν τό γλωσσικό μας αἴσθημα. Τά πρότυπα γλωσσικά κείμενα, εἴτε πρόκειται γιά λογοτεχνία εἴτε γιά ἐπιστήμη εἴτε γιά τόν ἔντυπο καί ἠλεκτρονικό τύπο, ἐπηρεάζουν βαθιά (ἔστω κι ἄν δέν τό καταλαβαίνουμε πάντα) τή δική μας γλωσσική ἔκφραση, τίς γλωσσικές ἐπιλογές μας, τήν ὅλη στάση μας ἀπέναντι στή γλώσσα. Κι αὐτά τά πρότυπα εἶναι πού χρειαζόμαστε, τόν ποιοτικό λόγο, κι ὄχι τά γνωστά γύρω μας προϊόντα πρόχειρου, βιαστικοῦ καί ἀνεπεξέργαστου λόγου, πού στρεβλώνουν ἀντί νά προάγουν τή γνώση καί τήν εὐαισθησία μας στή γλώσσα! Τό πρόβλημα σήμερα τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας εἶναι πρόβλημα ποιότητας.
4η Ἀρχή: Ἡ γλώσσα εἶναι ἐθνική ὑπόθεση – εἶναι ἐθνικῆς ὑφῆς καί προεκτάσεως θέμα. Δέν χρειάζονται καί πολλά ἐπιχειρήματα γιά νά πείσει κανείς ὅτι ἡ γλωσσική ἔκφραση ἑνός λαοῦ εἶναι ἀναπόσπαστο τμῆμα τῆς ὕπαρξής του, τῆς περασμένης καί τῆς σύγχρονης. Μέσα ἀπό τίς λέξεις τῆς γλώσσας ἑνός λαοῦ, ἀποκαλύπτεται ἡ ἱστορία τῆς σκέψης, τῶν ἀντιλήψεων καί τῶν πράξεών του, ἀφοῦ οἱ ἱστορικές πράξεις καί στάσεις μετασχηματίζονται σέ λέξεις. Καί, πάνω ἀπ’ ὅλα, μέσα ἀπό τή γλώσσα συνάγεται ἡ καλλιέργεια ἑνός λαοῦ, ἀφοῦ ἡ γλώσσα πλάσσεται, σφυρηλατεῖται καί καταξιώνεται μέσα ἀπό τά κείμενα μεγάλων μορφῶν τοῦ πνεύματος. Τέτοια κείμενα γιά τόν Ἑλληνισμό καί τή γλώσσα του ἦταν τά κείμενα τοῦ Ὁμήρου, τῶν πλατωνικῶν διαλόγων, τῆς τραγωδίας, τά κείμενα τῶν ἱστορικῶν, ἡ Καινή Διαθήκη, τά πατερικά κείμενα, τά κείμενα τῆς ἐκκλησιαστικῆς ὑμνογραφίας, τό δημοτικό τραγούδι, τά λόγια κείμενα, τά κείμενα τῆς δημοτικῆς μας γλώσσας -ὅλος ὁ θησαυρός τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας.
Νά γιατί ἡ γλώσσα εἶναι ἐθνική ταυτότητα καί ὑπόθεση ἐθνική. Νά γιατί κάθε ἀποκοπή καί ἀποξένωση ἀπό τή γλωσσική μας παράδοση, ἀπ’ ὅ,τι προηγήθηκε τῆς σημερινῆς μορφῆς τῆς γλώσσας μας, τῆς δημοτικῆς, εἶναι ἀπώλεια ἐθνική καί πλήγμα καίριο στή συνείδηση τοῦ Ἑλληνισμοῦ.
Θά τό ξαναπῶ μέ τήν εὐκαιρία αὐτή: Ἑλληνική δέν εἶναι μόνον ἡ δημοτική μας γλώσσα. Ἑλληνικά -ἑλληνικότατα- εἶναι τά Ἑλληνικά πού μιλιοῦνται καί γράφονται στήν Ἑλλάδα 40 αἰῶνες τώρα. Ἡ ἑνιαία ἑλληνική γλώσσα πού πρέπει νά εἶναι ἡ ἔγνοια καί τό καμάρι μας, ὅπως λέει ὁ Ἐλύτης: «Δέν πρέπει νά λησμονεῖ κανείς ὅτι στό μάκρος 25 αἰώνων δέν ὑπήρξε οὔτε ἕνας, πού νά μήν γράφτηκε ποίηση στήν ἑλληνική γλώσσα. Νά τί εἶναι τό μεγάλο βάρος παράδοσης πού τό ὄργανο αὐτό σηκώνει».
Γεώργιος Μπαμπινιώτης 9η Φεβρουαρίου:
για τον εορτασμό τής ελληνικής γλώσσας
Ο οικουμενικός χαρακτήρας τής ελληνικής γλώσσας
Στην Ελλάδα δεν έχουμε εκτιμήσει, νομίζω, στην πραγματική του διάσταση το γεγονός τής οικουμενικής παρουσίας, τού κύρους και τής αίγλης που χαίρει η ελληνική γλώσσα ευρύτερα στον κόσμο. Δεν έχει εκτιμηθεί, κατ’ επέκταση, τί γόητρο πολιτισμικό και τί αναγνώριση ευρύτερης σημασίας έχει αποκτήσει η Ελλάδα ανά τους αιώνες χάρις στην ελληνική γλώσσα. Το γεγονός λ.χ. ότι σε σύνολο 166.724 λέξεων τής Αγγλικής ποσοστό περ. 30% (50.747 λέξεις) είναι ελληνικής προελεύσεως λέξεις (42.914) ή με ελληνικό α΄ ή β΄ συνθετικό (7.833), όπως έχει δείξει η έρευνα τού Αριστείδη Κωνσταντινίδη [1], αποκαλύπτει εμπράκτως τί γλωσσική και πνευματική διείσδυση έχει επιτελέσει η ελληνική γλώσσα.
Από την δική μου έρευνα στο λεξικογραφικό πεδίο, όπως έχει αποτυπωθεί στο Ετυμολογικό αλλά και στο εκτενές ερμηνευτικό λεξικό μου, αποδεικνύεται ότι είναι τεράστιος γενικότερα ο αριθμός των «αντιδανείων» και ιδίως των «ελληνογενών» λέξεων που έχουν εισέλθει στην γλώσσα μας από λέξεις που πήραν οι ξένες γλώσσες και επιστρέφουν σε μάς με διαφορετική ίσως μορφή και σημασία [τα λεγόμενα «αντιδάνεια», π.χ. μπαρούτι (πυρίτις), μπουτίκ (αποθήκη), ταξί (τάξις), τζύρος (γύρος), τουρ (τόρνος)] ή από λέξεις που πλάστηκαν με βάση την ελληνική γλώσσα στις ξένες γλώσσες και εισάγονται μετά στην Ελληνική ως δάνεια ( οι «ελληνογενείς» λεγόμενες λέξεις, π.χ. πανδημία, ακτινίδιο, γονίδιο, ιδεολογία, ορμόνη, ώσμωση).
Tην οικουμενικότητα τής ελληνικής γλώσσας μπορεί κανείς να την συλλάβει:
α) αξιολογικά· τα ανεπανάληπτα σε σύλληψη, πρωτοτυπία, βάθος και πλούτο ιδεών κείμενα των μεγάλων Eλλήνων στοχαστών είναι φυσικό να επέδρασσαν και καθαρώς γλωσσικά, µια που οι ιδέες έχουν ως όχημα τις λέξεις. Όπως παρατηρεί ο μεγάλος γλωσσολόγος Ρ. Χ. Ρόμπινς (Robert Henry Robins) [2]: «H πνευματική ζωή τής Eυρώπης στο σύνολό της –η φιλοσοφική, η ηθική, η πολιτική και η αισθητική της σκέψη– έλκει την καταγωγή από το έργο των Eλλήνων στοχαστών. Kαι σήμερα ακόμη, όλο ξαναγυρνάμε πίσω σε ό,τι έχει αφήσει η πνευματική δραστηριότητα των Eλλήνων, αναζητώντας ερεθίσματα και κουράγιο. Mε τους Έλληνες, όσο µε κανέναν άλλον αρχαίο ή σύγχρονο πολιτισμό, ο σύγχρονος άνθρωπος αισθάνεται μιαν αναντίρρητη πνευματική συγγένεια»·
β) ιστορικά· η Eλληνική, στην μετακλασική περίοδο µε τον Aλέξανδρο, υπήρξε η πρώτη παγκόσμια γλώσσα, γλώσσα των συναλλαγών πολλών λαών (lingua franca) και συγχρόνως γλώσσα πολιτισμική (Kultursprache). O Γερμανός βυζαντινολόγος Καρλ Κρουμπάχερ (Karl Krumbacher 23 September 1856 – 12 December 1909) (γνωστός από την διαμάχη του µε τον Xατζιδάκι για το γλωσσικό ζήτημα) έχει γράψει: «Oὐ µόνον ὡς µέσον συνεννοήσεως σύµπαντος τοῦ ἑλληνικοῦ καὶ ἑλληνίζοντος κόσµου εἰς τὰ ἀπώτατα αὐτοῦ µέρη καὶ εἰς διαφορώτατα φῦλα καὶ κοινότητας ἐχρησίµευεν ἡ ζῶσα ἑλληνικὴ κοινὴ γλῶσσα τῶν ἀλεξανδρεωτικῶν καὶ ῥωµαϊκῶν χρόνων, ἀλλὰ ἦτο καὶ ἡ γλῶσσα τοῦ Εὐαγγελίου, ἡ γλῶσσα τῆς διεθνοῦς συγκοινωνίας τῶν βαρβάρων µετὰ τῶν Ἑλλήνων καὶ τῶν Ρωµαίων, καὶ δὴ καὶ τῶν βαρβάρων πρὸς ἀλλήλους, τελευταῖον καὶ ἐπίσηµος γλῶσσα τοῦ κράτους, ἐν ὀλίγαις λέξεσιν ἐξετέλει ἔργον παγκοσµίου γλώσσης» [3].
γ) γλωσσολογικά∙ Η τρίτη αυτή διάσταση τού οικουμενικού χαρακτήρα τής ελληνικής γλώσσας, δεν έχει αρκούντως προσεχθεί: το γεγονός ότι οι Έλληνες υπήρξαν οι ίδιοι οι πρώτοι μελετητές τής ελληνικής και, γενικότερα, τής ανθρώπινης γλώσσας σε συνδυασμό µε το ότι η ανάλυση τής ελληνικής γλώσσας από τους αρχαίους γραμματικούς και φιλοσόφους απετέλεσε (µέσω τής Λατινικής) την βάση τής ανάλυσης όλων των μετέπειτα γλωσσών. Aυτό συνέβη µόνο µε την ελληνική γραμματική θεωρία και πράξη και την δημιουργική προέκτασή της, την Λατινική. Eν ολίγοις, η ελληνική γλώσσα ως κύρια μορφή «μεταγλώσσας» (λόγου περί γλώσσας), μέσα από την σχολική-παραδοσιακή γραμματική και μέσα από την Παιδεία (ιδίως από τους χρόνους τής Aναγέννησης) απέκτησε την φήμη τής κατεξοχήν καλλιεργημένης γλώσσας, γλώσσας µε υψηλό επικοινωνιακό γόητρο και κύρος.
H παρατήρηση τού R. H. Robins [4] είναι και γι’ αυτό το θέμα πολύ ενδεικτική: «O ελληνικός θρίαμβος στον Πνευματικό πολιτισμό είναι ότι έδωσε τόσα πολλά σε τόσους πολλούς τομείς [...]. Tα επιτεύγματά τους στον τομέα τής γλωσσολογίας όπου ήταν εξαιρετικά δυνατοί, δηλαδή στην θεωρία τής γραμματικής και στην γραμματική περιγραφή τής γλώσσας, είναι τόσο ισχυρά, ώστε και να αξίζει να μελετηθούν και να αντέχουν στην κριτική. Eπίσης είναι τέτοια που να εμπνέουν την ευγνωμοσύνη και τον θαυμασμό µας».
δ) γλώσσα χριστιανικών κειμένων∙ η οικουμενικότητα τής Eλληνικής δεν είναι άσχετη προς το κύρος που απέκτησε διεθνώς η Eλληνική ως η γλώσσα τής Kαινής Διαθήκης, η γλώσσα των μεγάλων Πατέρων τής Xριστιανικής Eκκλησίας και, καθόλου λιγότερο, ως η κατεξοχήν γλώσσα τής υμνογραφίας και τής εκκλησιαστικής λατρείας (Θείας Λειτουργίας τού Iωάννου τού Xρυσοστόµου και τού Mεγάλου Bασιλείου). H Eλληνική συνδέεται επίσης µε την ελληνική µετάφραση τής Παλαιάς Διαθήκης από τους Eβδοµήκοντα για τις ανάγκες των ιουδαϊκών κοινοτήτων τής Aνατολής που ήταν ελληνόφωνες εκείνη την εποχή.
H επιμονή τού EΡΑΣΜΟΥ, τού μεγάλου Oλλανδού φιλολόγου τής Aναγέννησης και πρώτου εκδότη τού ελληνικού κειμένου τής Kαινής Διαθήκης (το οποίο ως «Textus Receptus» εξακολουθούσε να χρησιμοποιείται σε ευρύτερη χρήση μέχρι την έκδοση τής Kαινής Διαθήκης από τον EBERHARD NESTLE το 1898), ότι δεν νοείται θεολόγος που να µη γνωρίζει την ελληνική γλώσσα, γιατί θα είναι ανίκανος να πλησιάσει την γλώσσα τής Kαινής Διαθήκης στο πρωτότυπο, είναι ενδεικτική τής αίγλης τής ελληνικής γλώσσας στους κόλπους τού Xριστιανισµού. Άλλωστε, η κυριαρχία τού Xριστιανικού Bυζαντίου στον Mεσαίωνα, μαζί µε την ακτινοβολία, τον πολιτισμό και την θρησκεία τού Bυζαντίου, περνούσε και στην ελληνική γλώσσα, τής οποίας το κύρος ήταν τέτοιο, ώστε έγινε αμέσως αποδεκτή και άρχισε να διδάσκεται στην Δύση από τους λογίους τού Bυζαντίου που κατέφυγαν εκεί λίγο πριν και μετά την πτώση τής Bασιλεύουσας, γεγονός που υπήρξε και η απαρχή τής Aναγέννησης στη Δύση.
Τέλος, δεν είναι μόνον η οικουμενικότητά της που κατέστησε την Eλληνική µια ξεχωριστή γλώσσα. Eίναι και το γεγονός ότι στην γλώσσα αυτή έχουμε προφορική παράδοση τουλάχιστον 4.000 χρόνων και γραπτή παράδοση 3.500 ετών.
Η Eλληνική αποτελεί μοναδικό παράδειγμα γλώσσας µε αδιάσπαστη ιστορική συνέχεια και µε τέτοια δομική και λεξιλογική συνοχή, που να επιτρέπει να μιλάµε για µια ενιαία ελληνική γλώσσα από την αρχαιότητα έως σήμερα. Mε αυτό εννοούμε ότι ο ίδιος λαός, οι Έλληνες, στον ίδιο γεωγραφικό χώρο, την Eλλάδα, χωρίς διακοπή 40 αιώνες τώρα μιλάει και γράφει –µε την ίδια γραφή (από τον 8ο π.X. αιώνα) και την ίδια ορθογραφία (από το 400 π.X.)– την ίδια γλώσσα, την Eλληνική.
«Meta»: Αυτό είναι το νέο όνομα του Facebook. Εξηγώντας την αλλαγή του ονόματος ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ είπε: «Σήμερα μας βλέπουν ως εταιρεία μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Αλλά στο DNA μας είμαστε μια εταιρεία που κατασκευάζει τεχνολογία για να συνδέει τους ανθρώπους. Το Metaverse, είναι ο νέος τρόπος.»
Ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ, ο οποίος είναι λάτρης των κλασικών, εξήγησε ότι η λέξη «meta» προέρχεται από την ελληνική λέξη «μετά».
Για την Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας και ημέρα μνήμης του εθνικού μας ποιητή, Διονυσίου Σολωμου, μίλησε στην ΕΡΤ ο ομότιμος καθηγητής Γλωσσολογίας, Γιώργος Μπαμπινιώτης.
Όπως είπε ο κ. Μπαμπινιώτης, «γιορτάζουμε όλοι γιατί η γλώσσα είναι ο πιο δημοκρατικός θεσμός, όπως έχει πει ο Αδαμάντιος Κοραής».
«Μετέχουμε όλοι στη γλώσσα με ίσα δικαιώματα, επομένως είναι πάνδημη η γιορτή αυτή» ανέφερε ο καθηγητής εξηγώντας πως «η γλώσσα είναι πάρα πολύ σημαντική για όλους δεν είναι απλώς κάποιες λέξεις, γιατί οι λέξεις υπάρχουν για τις έννοιες άρα η γλώσσα μας συνδέεται με τη σκέψη μας, με το νου μας, με τη νόησή μας και μέσα από τη νόηση αντιλαμβανόμαστε και ζούμε τον κόσμο».
Ο κ. Μπαμπινιώτης ανέφερε επίσης ότι «η γλώσσα δεν είναι απλά ένα εργαλείο, είναι αξία και εννοούμε ότι είναι ο πολιτισμός μας, η ιστορία μας, η σκέψη μας και η ταυτότητα μας» προσθέτοντας ότι «η ελληνική γλώσσα είναι κεφάλαιο και προνόμιο του Έλληνα. Όλος ο κόσμος μας γνωρίζει μέσα από τα κείμενά μας. Όταν μιλάμε για ελληνική γλώσσα μιλάμε για μία συνέχεια 40 αιώνων κάτι που δεν υπάρχει σε καμία άλλη γλώσσα του κόσμου».
Δείτε το σχετικό βίντεο:
Πληροφορίες:
• «Κοινή Υπουργική Απόφαση ΑΣ17889/2017 - ΦΕΚ 1384/Β/24-4-2017». e-nomothesia.gr | Τράπεζα Πληροφοριών Νομοθεσίας. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2020.
Περισσότερα: Ελληνική Γλώσσα, Σολωμός, Ελύτης
(όλα τα Videos) Σέ προσκυνῶ, γλώσσα, εκπομπή
με τον Γιώργο Μπαμπινιώτη και τη Βίκυ Φλέσσα
Videos: Παγκόσμια Μέρα της Ελληνικής Γλώσσας
ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ 1999 ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ – ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ, ΔΥΟ ΝΟΜΠΕΛ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: Πρόκειται για μια ενημερωτική εκπομπή που παρουσιάζει τους δύο μεγάλους Έλληνες βραβευμένους με Νόμπελ ποιητές, ΓΙΩΡΓΟ ΣΕΦΕΡΗ και ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ. Ο ΞΕΝΟΦΩΝ ΚΟΚΟΛΗΣ, επίκουρος καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας, ο ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΙΕΡΗΣ, ποιητής - καθηγητής Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, ο ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΠΟΥΚΑΛΑΣ, συγγραφέας, ο ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΓΑΡΑΝΤΟΥΔΗΣ, φιλόλογος - επίκουρος καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και ο ΧΑΡΗΣ ΒΛΑΒΙΑΝΟΣ, ποιητής - διευθυντής του περιοδικού «Ποίηση», καταθέτουν τις απόψεις τους για τους δύο ποιητές, τη σημασία του έργου τους αλλά και τη γενιά λογοτεχνών του ’30 σε συνάρτηση με τη δυσκολία της νέας γενιάς να φανεί αντάξια της κληρονομιάς τους.
Κάνουν λόγο για τις βραβεύσεις των δύο ποιητών, ενώ παράλληλα παρακολουθούμε πλάνα από αυτές, αποσπάσματα ομιλιών και συνεντεύξεών τους καθώς και αναγνώσεις από αποσπάσματα έργων τους. Επίσης, μιλούν για τις ριζικές διαφορές της ποίησής τους, για το διαχωρισμό της λογοτεχνίας σε σχολές, γενιές και περιόδους, για τα βασικά χαρακτηριστικά της μοντέρνας ποίησης, για τη σχέση των ποιητών με τις κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις της εποχής και τέλος, για τη διεθνή εμβέλεια των έργων τους. Καθ’ όλη τη διάρκεια της εκπομπής, εναλλάσσονται πλάνα με φωτογραφίες των ποιητών και σχετικά δημοσιεύματα από εφημερίδες της εποχής.
«Γνωρίζατε ότι μιλάτε ελληνικά;» - 9 Φεβρουαρίου:
Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας [βίντεο]
Στο βίντεο διάρκειας 1,5 λεπτού με το οποίο συμμετέχει στον εορτασμό η Γενική Γραμματεία Δημόσιας Διπλωματίας του υπουργείου Εξωτερικών εμφανίζονται πολίτες διαφόρων χωρών, ηλικιών και επαγγελματικής απασχόλησης, που προφέρουν λέξεις στις γλώσσες τους και είναι ελληνικής προέλευσης.
Στόχος της καμπάνιας είναι να καταδείξει την οικουμενικότητα της ελληνικής γλώσσας μέσα από την ευρεία αντίληψη που υπάρχει σε όλο τον κόσμο, και όχι μόνο μεταξύ των ειδικών, για τη συμβολή της Ελληνικής στον γλωσσικό και πολιτισμικό εμπλουτισμό των ευρωπαϊκών και πολλών άλλων γλωσσών του πλανήτη.
«Το γνωρίζατε ότι μιλάτε ελληνικά;»
«Did you know you speak Greek?» (Γνωρίζατε ότι μιλάτε ελληνικά;) είναι ο τίτλος του συγκεκριμένου βίντεο και το πρωτογενές υλικό απέστειλαν τα Γραφεία Δημόσιας Διπλωματίας που λειτουργούν στις Ελληνικές Διπλωματικές και Προξενικές Αρχές.
Η Γενική Γραμματεία Δημόσιας Διπλωματίας, Θρησκευτικών και Προξενικών Υποθέσεων είναι μια νεοσύστατη δομή στο υπουργείο Εξωτερικών που στόχο έχει τη συντονισμένη και στοχευμένη ανάδειξη της εικόνας της χώρας στο εξωτερικό.
Στο πλαίσιο αυτό, έχει ήδη δρομολογήσει μια σειρά από δράσεις που προβάλλουν το νέο εξωστρεφές αφήγημα της Ελλάδας, όπως η εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο Αφής του Φάρου Τυφλών Ελλάδος «Ψηλαφίζοντας την πολιτιστική μας κληρονομιά» (3/12/2019) για τις πρωτοβουλίες της χώρας μας όσον αφορά την πρόσβαση των ΑμεΑ στον πολιτισμό και η εκδήλωση «Χτίζοντας γέφυρες: Τα ελληνικά πανεπιστήμια ανοίγονται στον κόσμο» (24/1/2020) για την προβολή των αγγλόφωνων προπτυχιακών και μεταπτυχιακών προγραμμάτων που προσφέρουν τα ελληνικά πανεπιστήμια.
Προσωπογραφήματα: Επεισόδιο 1.9: Μανόλης Τριανταφυλλίδης, ο Νομοθέτης της Σύγχρονης Νέας Ελληνικής. Ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης, ο πρωτοπόρος του δημοτικισμού γλωσσολόγος, θεωρείται ως ο νομοθέτης της σύγχρονης νέας ελληνικής.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι:
Ομιλία του Καθηγητή Λατινικής Γραμματείας του Πανεπιστημίου Βουκουρεστίου κ. Liviu Franga και απόσπασμα από σύγγραμμα του Καθηγητή Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Βουκουρεστίου κ. Tudor Dinu για την επίδραση της ελληνικής επί της ρουμανικής γλώσσας.
Το χιουμοριστικό βίντεο της Φίνος Φιλμ
Με τον δικό της τρόπο, η Φίνος Φιλμς τίμησε τη μέρα, δημιουργώντας σχετικό βίντεο, με τον πλέον συνηθισμένο τρόπο που το κάνει τον τελευταίο χρόνο.
Η ελληνική γλώσσα έχει συνδεθεί με την παγκόσμια σκέψη σε όλα τα είδη λόγου, της τέχνης, του θεάτρου, της επιστήμης, της τεχνολογίας και μάλιστα με μοναδική διανοητική ένταση. Δεν αιχμαλωτίζεται και δεν πειθαρχείται. Είναι ευέλικτη και διαθέτει τόσο λεπτές αποχρώσεις νοημάτων που την κάνουν απλά.. μοναδική!
Σήμερα γιορτάζουμε την ελληνική μας γλώσσα με ξεκαρδιστικές σκηνές από τις ταινίες «Ένα Κορίτσι για Δύο», «Τζένη Τζένη», «Μια Ιταλίδα απ’την Κυψέλη», «Λόλα», «Ο Ξυπόλητος Πρίγκηψ», «Λατέρνα, Φτώχεια και Φιλότιμο», «Οι Κληρονόμοι», «Είκοσι Γυναίκες και Εγώ», «Η Δίκη των Δικαστών», «Το Δόλωμα», «Το Λεβεντόπαιδο», «Το Ξύλο Βγήκε απ΄τον Παράδεισο», «Η Ρένα είναι Οφσάιντ», «Δεσποινίς Διευθυντής» και «Κάτι Κουρασμένα Παληκάρια».
H 9η Φεβρουαρίου, ημέρα μνήμης του εθνικού ποιητή Διονυσίου Σολωμού, έχει καθιερωθεί από το 2017 ως Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας. Ο εορτασμός της επιδιώκει να αναδείξει τον θεμελιώδη ρόλο που διαδραμάτισε η ελληνική γλώσσα ανά τους αιώνες, όπως αυτός αποδεικνύεται από την ιστορικότητα και τη διαχρονικότητα της.
Δείτε όλα τα αφιερώματα για τις Παγκόσμιες Ημέρες εδώ
Η 9η Φεβρουαρίου ανακηρύχθηκε από τη Βουλή των Ελλήνων το 2017 Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας, συνδέοντάς την με την ημερομηνία τού θανάτου (9 φεβρουαρίου τού 1857) τού εθνικού μας ποιητή Διονυσίου Σολωμού.
Διαδικαστικά —όσο γνωρίζω— δεν έχει ανγνωρισθεί ακόμη ως «Παγκόσμια Ημέρα», αλλά αυτό δεν μειώνει τη σημασία τής επετείου από πλευράς Ελλάδος και Ελληνισμού όπου γης.
Η Κοινή ελληνική γλώσσα που μιλάμε και γράφουμε σήμερα οι Έλληνες όπου γης είναι η αδιάσπαστη μακραίωνη συνέχεια που ως «νοητή γραμμή» μάς συνδέει άμεσα και άρρηκτα με τις μεγαλύτερες στιγμές τής ελληνικής σκέψης και γλώσσας και με τα μεγαλύτερα πετάγματα τής σκέψης τού ανθρώπου στην οικουμένη.
Η συνέχεια αυτή τής γλώσσας μας είναι που μάς συνδέει με τον λόγο τού Πλάτωνος και τού Αριστοτέλους, με τη γλώσσα των κειμένων τού Ομήρου και τού Αισχύλου, με τη γλώσσα τού Θουκυδίδη, τού Ηροδότου και τού Πλουτάρχου, με τη γλώσσα τού Ιπποκράτους, ακόμη και με τη γλώσσα τής Καινής και Παλαιάς Διαθήκης, τη γλώσσα τού Χρυσοστόμου, τού Γρηγορίου και τού Βασιλείου, για να σταθώ μόνο σ’ αυτά.
Μη γελιόμαστε! Η ελληνική γλώσσα και ο πολιτισμός ο εκφρασμένος σε γλώσσα Ελληνική, τα κείμενα τα γραμμένα στα Ελληνικά με το ελληνικό αλφάβητο είναι αυτά με τα οποία μάς έμαθε, μάς γνωρίζει και μάς ξεχωρίζει όλος ο πολιτισμένος κόσμος.
Αυτή είναι η μεγάλη μας κληρονομιά. Αυτό είναι το μεγάλο μας πολιτισμικό κεφάλαιο. Αυτό είναι το προνόμιο για το οποίο θα ήταν περήφανος κάθε λαός τής γης.
Σάς καλώ, λοιπόν, να συλλογιστούμε αν εμείς ως Έλληνες έχουμε συνείδηση αυτού τού γλωσσικού θησαυρού.
Γνωρίζουμε την αξία τής γλώσσας μας; Την αξιοποιούμε; Αγαπάμε τη γλώσσα μας; Την σεβόμαστε ως αξία; Την μαθαίνουμε στη διαχρονική της διάσταση; Την μιλάμε και την γράφουμε με κάποια ποιότητα; Αισθανόμαστε υπερήφανοι;
Η «Ημέρα τής Ελληνικής Γλώσσας» είναι, πιστεύω, μια ευκαιρία για συνειδητοποίηση, προβληματισμό και περισυλλογή σε τέτοια ερωτήματα.
Ο Γεώργιος Μπαμπινιώτης είναι διακεκριμένος Έλληνας φιλόλογος, γλωσσολόγος, καθηγητής πανεπιστημίου και λεξικογράφος, καθώς επίσης, παρουσιαστής και πρώην πολιτικός. Έχει διατελέσει υπουργός Παιδείας από τον Μάρτιο έως τον Μάιο 2012 και πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών από το 2000 έως το 2006.
Βασικές αρχές της γλώσσας (Γεώργιος Μπαμπινιώτης,
Καθηγητής της Γλωσσολογίας, Επίτιμος
Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών)
ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Ὑπάρχουν ὁρισμένες γενικές ἀρχές ἤ «παραδοχές» γιά τή γλώσσα, οἱ ὁποῖες πρέπει, νομίζω, νά πρυτανεύουν σέ κάθε συζήτηση γιά τή γλώσσα καί κατ’ ἐξοχήν γιά τήν ἑλληνική γλώσσα.
1η Ἀρχή: Ἡ μητρική γλώσσα δέν είναι ἁπλό ἐργαλεῖο· εἶναι ἀξία. Μέσα ἀπό τή γλώσσα συλλαμβάνεται, μορφοποιεῖται καί ἐκφράζεται κάθε οὐσιώδης ἀνθρώπινη ἐκδήλωση. Ὅλη ἡ ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου περνάει, δηλώνεται καί ὑφίσταται ἀντικειμενικά μέσα ἀπό τή μητρική του γλώσσα.
Νόηση καί γλώσσα, λέει χαρακτηριστικά ὁ ἱδρυτής τῆς νεότερης γλωσσολογίας, ὁ Ferdinand de Saussure, εἶναι σάν τίς δύο ὄψεις ἑνός φύλλου χαρτιοῦ: δέν ὑπάρχει ἡ μία χωρίς τήν ἄλλη. Ὁ δέ Wittgenstein ἔχει πεῖ τό περίφημο: «Ὁ κόσμος μου εἶναι ἡ γλώσσα μου». Ὑπάρχω τόσο, καί ἔτσι μόνο, ὅσο καί ὅπως μπορῶ νά ἐκφραστῶ γλωσσικά. Ἡ γλωσσική μας ὕπαρξη εἶναι τό ἴδιο σημαντική ὅσο ἡ νοητική ἤ ἡ βιολογική μας ὕπαρξη. Γι’ αὐτό λέμε πώς ἡ γλώσσα εἶναι ἀξία.
ΕΛΥΤΗΣ (Λόγος στήν Ἀκαδημία τῆς Στοκχόλμης): «Ἐάν ἡ γλώσσα ἀποτελοῦσε ἁπλῶς ἕνα μέσον ἐπικοινωνίας, πρόβλημα δέ θά ὑπῆρχε. Συμβαίνει ὅμως νά ἀποτελεῖ καί ἐργαλεῖο μαγείας καί Φορέα ἠθικῶν ἀξιῶν. Προσκτᾶται ἡ γλώσσα στό μάκρος τῶν αἰώνων ἕνα ὁρισμένο ἦθος. Καί τό ἦθος αὐτό γεννᾶ ὑποχρεώσεις».
Το Νόμπελ λογοτεχνίας του Οδυσσέα Ελύτη (Αφιέρωμα)
3η Ἀρχή: Ἡ ποιότητα τῆς γλωσσικῆς μας συγκρότησης εἶναι εὐθέως ἀνάλογη πρός τήν ποιότητα τῶν κλασικῶν μας προτύπων. Ἄν τά γλωσσικά ἀκούσματα καί τά γλωσσικά μας διαβάσματα εἶναι τό ὑλικό πού κτίζουμε τή γλώσσα μας, τά ποιοτικά γλωσσικά ἀκούσματα καθώς καί τά ποιοτικά γλωσσικά διαβάσματα (κείμενα μέ ἀπαιτήσεις στό λεξιλόγιο, στή σύνταξη καί στήν ἐκφορά τους), ἀποτελοῦν τά γλωσσικά πρότυπα πού καθορίζουν τό γλωσσικό μας αἴσθημα. Τά πρότυπα γλωσσικά κείμενα, εἴτε πρόκειται γιά λογοτεχνία εἴτε γιά ἐπιστήμη εἴτε γιά τόν ἔντυπο καί ἠλεκτρονικό τύπο, ἐπηρεάζουν βαθιά (ἔστω κι ἄν δέν τό καταλαβαίνουμε πάντα) τή δική μας γλωσσική ἔκφραση, τίς γλωσσικές ἐπιλογές μας, τήν ὅλη στάση μας ἀπέναντι στή γλώσσα. Κι αὐτά τά πρότυπα εἶναι πού χρειαζόμαστε, τόν ποιοτικό λόγο, κι ὄχι τά γνωστά γύρω μας προϊόντα πρόχειρου, βιαστικοῦ καί ἀνεπεξέργαστου λόγου, πού στρεβλώνουν ἀντί νά προάγουν τή γνώση καί τήν εὐαισθησία μας στή γλώσσα! Τό πρόβλημα σήμερα τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας εἶναι πρόβλημα ποιότητας.
4η Ἀρχή: Ἡ γλώσσα εἶναι ἐθνική ὑπόθεση – εἶναι ἐθνικῆς ὑφῆς καί προεκτάσεως θέμα. Δέν χρειάζονται καί πολλά ἐπιχειρήματα γιά νά πείσει κανείς ὅτι ἡ γλωσσική ἔκφραση ἑνός λαοῦ εἶναι ἀναπόσπαστο τμῆμα τῆς ὕπαρξής του, τῆς περασμένης καί τῆς σύγχρονης. Μέσα ἀπό τίς λέξεις τῆς γλώσσας ἑνός λαοῦ, ἀποκαλύπτεται ἡ ἱστορία τῆς σκέψης, τῶν ἀντιλήψεων καί τῶν πράξεών του, ἀφοῦ οἱ ἱστορικές πράξεις καί στάσεις μετασχηματίζονται σέ λέξεις. Καί, πάνω ἀπ’ ὅλα, μέσα ἀπό τή γλώσσα συνάγεται ἡ καλλιέργεια ἑνός λαοῦ, ἀφοῦ ἡ γλώσσα πλάσσεται, σφυρηλατεῖται καί καταξιώνεται μέσα ἀπό τά κείμενα μεγάλων μορφῶν τοῦ πνεύματος. Τέτοια κείμενα γιά τόν Ἑλληνισμό καί τή γλώσσα του ἦταν τά κείμενα τοῦ Ὁμήρου, τῶν πλατωνικῶν διαλόγων, τῆς τραγωδίας, τά κείμενα τῶν ἱστορικῶν, ἡ Καινή Διαθήκη, τά πατερικά κείμενα, τά κείμενα τῆς ἐκκλησιαστικῆς ὑμνογραφίας, τό δημοτικό τραγούδι, τά λόγια κείμενα, τά κείμενα τῆς δημοτικῆς μας γλώσσας -ὅλος ὁ θησαυρός τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας.
Νά γιατί ἡ γλώσσα εἶναι ἐθνική ταυτότητα καί ὑπόθεση ἐθνική. Νά γιατί κάθε ἀποκοπή καί ἀποξένωση ἀπό τή γλωσσική μας παράδοση, ἀπ’ ὅ,τι προηγήθηκε τῆς σημερινῆς μορφῆς τῆς γλώσσας μας, τῆς δημοτικῆς, εἶναι ἀπώλεια ἐθνική καί πλήγμα καίριο στή συνείδηση τοῦ Ἑλληνισμοῦ.
Θά τό ξαναπῶ μέ τήν εὐκαιρία αὐτή: Ἑλληνική δέν εἶναι μόνον ἡ δημοτική μας γλώσσα. Ἑλληνικά -ἑλληνικότατα- εἶναι τά Ἑλληνικά πού μιλιοῦνται καί γράφονται στήν Ἑλλάδα 40 αἰῶνες τώρα. Ἡ ἑνιαία ἑλληνική γλώσσα πού πρέπει νά εἶναι ἡ ἔγνοια καί τό καμάρι μας, ὅπως λέει ὁ Ἐλύτης: «Δέν πρέπει νά λησμονεῖ κανείς ὅτι στό μάκρος 25 αἰώνων δέν ὑπήρξε οὔτε ἕνας, πού νά μήν γράφτηκε ποίηση στήν ἑλληνική γλώσσα. Νά τί εἶναι τό μεγάλο βάρος παράδοσης πού τό ὄργανο αὐτό σηκώνει».
Ο Καθηγητής Γλωσσολογίας Πανεπιστημίου
των Αθηνών, Γιώργος Μπαμπινιώτης
Γεώργιος Μπαμπινιώτης 9η Φεβρουαρίου:
για τον εορτασμό τής ελληνικής γλώσσας
Ο οικουμενικός χαρακτήρας τής ελληνικής γλώσσας
Στην Ελλάδα δεν έχουμε εκτιμήσει, νομίζω, στην πραγματική του διάσταση το γεγονός τής οικουμενικής παρουσίας, τού κύρους και τής αίγλης που χαίρει η ελληνική γλώσσα ευρύτερα στον κόσμο. Δεν έχει εκτιμηθεί, κατ’ επέκταση, τί γόητρο πολιτισμικό και τί αναγνώριση ευρύτερης σημασίας έχει αποκτήσει η Ελλάδα ανά τους αιώνες χάρις στην ελληνική γλώσσα. Το γεγονός λ.χ. ότι σε σύνολο 166.724 λέξεων τής Αγγλικής ποσοστό περ. 30% (50.747 λέξεις) είναι ελληνικής προελεύσεως λέξεις (42.914) ή με ελληνικό α΄ ή β΄ συνθετικό (7.833), όπως έχει δείξει η έρευνα τού Αριστείδη Κωνσταντινίδη [1], αποκαλύπτει εμπράκτως τί γλωσσική και πνευματική διείσδυση έχει επιτελέσει η ελληνική γλώσσα.
Από την δική μου έρευνα στο λεξικογραφικό πεδίο, όπως έχει αποτυπωθεί στο Ετυμολογικό αλλά και στο εκτενές ερμηνευτικό λεξικό μου, αποδεικνύεται ότι είναι τεράστιος γενικότερα ο αριθμός των «αντιδανείων» και ιδίως των «ελληνογενών» λέξεων που έχουν εισέλθει στην γλώσσα μας από λέξεις που πήραν οι ξένες γλώσσες και επιστρέφουν σε μάς με διαφορετική ίσως μορφή και σημασία [τα λεγόμενα «αντιδάνεια», π.χ. μπαρούτι (πυρίτις), μπουτίκ (αποθήκη), ταξί (τάξις), τζύρος (γύρος), τουρ (τόρνος)] ή από λέξεις που πλάστηκαν με βάση την ελληνική γλώσσα στις ξένες γλώσσες και εισάγονται μετά στην Ελληνική ως δάνεια ( οι «ελληνογενείς» λεγόμενες λέξεις, π.χ. πανδημία, ακτινίδιο, γονίδιο, ιδεολογία, ορμόνη, ώσμωση).
Tην οικουμενικότητα τής ελληνικής γλώσσας μπορεί κανείς να την συλλάβει:
α) αξιολογικά· τα ανεπανάληπτα σε σύλληψη, πρωτοτυπία, βάθος και πλούτο ιδεών κείμενα των μεγάλων Eλλήνων στοχαστών είναι φυσικό να επέδρασσαν και καθαρώς γλωσσικά, µια που οι ιδέες έχουν ως όχημα τις λέξεις. Όπως παρατηρεί ο μεγάλος γλωσσολόγος Ρ. Χ. Ρόμπινς (Robert Henry Robins) [2]: «H πνευματική ζωή τής Eυρώπης στο σύνολό της –η φιλοσοφική, η ηθική, η πολιτική και η αισθητική της σκέψη– έλκει την καταγωγή από το έργο των Eλλήνων στοχαστών. Kαι σήμερα ακόμη, όλο ξαναγυρνάμε πίσω σε ό,τι έχει αφήσει η πνευματική δραστηριότητα των Eλλήνων, αναζητώντας ερεθίσματα και κουράγιο. Mε τους Έλληνες, όσο µε κανέναν άλλον αρχαίο ή σύγχρονο πολιτισμό, ο σύγχρονος άνθρωπος αισθάνεται μιαν αναντίρρητη πνευματική συγγένεια»·
β) ιστορικά· η Eλληνική, στην μετακλασική περίοδο µε τον Aλέξανδρο, υπήρξε η πρώτη παγκόσμια γλώσσα, γλώσσα των συναλλαγών πολλών λαών (lingua franca) και συγχρόνως γλώσσα πολιτισμική (Kultursprache). O Γερμανός βυζαντινολόγος Καρλ Κρουμπάχερ (Karl Krumbacher 23 September 1856 – 12 December 1909) (γνωστός από την διαμάχη του µε τον Xατζιδάκι για το γλωσσικό ζήτημα) έχει γράψει: «Oὐ µόνον ὡς µέσον συνεννοήσεως σύµπαντος τοῦ ἑλληνικοῦ καὶ ἑλληνίζοντος κόσµου εἰς τὰ ἀπώτατα αὐτοῦ µέρη καὶ εἰς διαφορώτατα φῦλα καὶ κοινότητας ἐχρησίµευεν ἡ ζῶσα ἑλληνικὴ κοινὴ γλῶσσα τῶν ἀλεξανδρεωτικῶν καὶ ῥωµαϊκῶν χρόνων, ἀλλὰ ἦτο καὶ ἡ γλῶσσα τοῦ Εὐαγγελίου, ἡ γλῶσσα τῆς διεθνοῦς συγκοινωνίας τῶν βαρβάρων µετὰ τῶν Ἑλλήνων καὶ τῶν Ρωµαίων, καὶ δὴ καὶ τῶν βαρβάρων πρὸς ἀλλήλους, τελευταῖον καὶ ἐπίσηµος γλῶσσα τοῦ κράτους, ἐν ὀλίγαις λέξεσιν ἐξετέλει ἔργον παγκοσµίου γλώσσης» [3].
γ) γλωσσολογικά∙ Η τρίτη αυτή διάσταση τού οικουμενικού χαρακτήρα τής ελληνικής γλώσσας, δεν έχει αρκούντως προσεχθεί: το γεγονός ότι οι Έλληνες υπήρξαν οι ίδιοι οι πρώτοι μελετητές τής ελληνικής και, γενικότερα, τής ανθρώπινης γλώσσας σε συνδυασμό µε το ότι η ανάλυση τής ελληνικής γλώσσας από τους αρχαίους γραμματικούς και φιλοσόφους απετέλεσε (µέσω τής Λατινικής) την βάση τής ανάλυσης όλων των μετέπειτα γλωσσών. Aυτό συνέβη µόνο µε την ελληνική γραμματική θεωρία και πράξη και την δημιουργική προέκτασή της, την Λατινική. Eν ολίγοις, η ελληνική γλώσσα ως κύρια μορφή «μεταγλώσσας» (λόγου περί γλώσσας), μέσα από την σχολική-παραδοσιακή γραμματική και μέσα από την Παιδεία (ιδίως από τους χρόνους τής Aναγέννησης) απέκτησε την φήμη τής κατεξοχήν καλλιεργημένης γλώσσας, γλώσσας µε υψηλό επικοινωνιακό γόητρο και κύρος.
H παρατήρηση τού R. H. Robins [4] είναι και γι’ αυτό το θέμα πολύ ενδεικτική: «O ελληνικός θρίαμβος στον Πνευματικό πολιτισμό είναι ότι έδωσε τόσα πολλά σε τόσους πολλούς τομείς [...]. Tα επιτεύγματά τους στον τομέα τής γλωσσολογίας όπου ήταν εξαιρετικά δυνατοί, δηλαδή στην θεωρία τής γραμματικής και στην γραμματική περιγραφή τής γλώσσας, είναι τόσο ισχυρά, ώστε και να αξίζει να μελετηθούν και να αντέχουν στην κριτική. Eπίσης είναι τέτοια που να εμπνέουν την ευγνωμοσύνη και τον θαυμασμό µας».
δ) γλώσσα χριστιανικών κειμένων∙ η οικουμενικότητα τής Eλληνικής δεν είναι άσχετη προς το κύρος που απέκτησε διεθνώς η Eλληνική ως η γλώσσα τής Kαινής Διαθήκης, η γλώσσα των μεγάλων Πατέρων τής Xριστιανικής Eκκλησίας και, καθόλου λιγότερο, ως η κατεξοχήν γλώσσα τής υμνογραφίας και τής εκκλησιαστικής λατρείας (Θείας Λειτουργίας τού Iωάννου τού Xρυσοστόµου και τού Mεγάλου Bασιλείου). H Eλληνική συνδέεται επίσης µε την ελληνική µετάφραση τής Παλαιάς Διαθήκης από τους Eβδοµήκοντα για τις ανάγκες των ιουδαϊκών κοινοτήτων τής Aνατολής που ήταν ελληνόφωνες εκείνη την εποχή.
► Δείτε επίσης: Η ηθική της ελληνικής γλώσσας στον Ιερό Χρυσόστομο - Γεώργιος Μπαμπινιώτης
H επιμονή τού EΡΑΣΜΟΥ, τού μεγάλου Oλλανδού φιλολόγου τής Aναγέννησης και πρώτου εκδότη τού ελληνικού κειμένου τής Kαινής Διαθήκης (το οποίο ως «Textus Receptus» εξακολουθούσε να χρησιμοποιείται σε ευρύτερη χρήση μέχρι την έκδοση τής Kαινής Διαθήκης από τον EBERHARD NESTLE το 1898), ότι δεν νοείται θεολόγος που να µη γνωρίζει την ελληνική γλώσσα, γιατί θα είναι ανίκανος να πλησιάσει την γλώσσα τής Kαινής Διαθήκης στο πρωτότυπο, είναι ενδεικτική τής αίγλης τής ελληνικής γλώσσας στους κόλπους τού Xριστιανισµού. Άλλωστε, η κυριαρχία τού Xριστιανικού Bυζαντίου στον Mεσαίωνα, μαζί µε την ακτινοβολία, τον πολιτισμό και την θρησκεία τού Bυζαντίου, περνούσε και στην ελληνική γλώσσα, τής οποίας το κύρος ήταν τέτοιο, ώστε έγινε αμέσως αποδεκτή και άρχισε να διδάσκεται στην Δύση από τους λογίους τού Bυζαντίου που κατέφυγαν εκεί λίγο πριν και μετά την πτώση τής Bασιλεύουσας, γεγονός που υπήρξε και η απαρχή τής Aναγέννησης στη Δύση.
Τέλος, δεν είναι μόνον η οικουμενικότητά της που κατέστησε την Eλληνική µια ξεχωριστή γλώσσα. Eίναι και το γεγονός ότι στην γλώσσα αυτή έχουμε προφορική παράδοση τουλάχιστον 4.000 χρόνων και γραπτή παράδοση 3.500 ετών.
Η Eλληνική αποτελεί μοναδικό παράδειγμα γλώσσας µε αδιάσπαστη ιστορική συνέχεια και µε τέτοια δομική και λεξιλογική συνοχή, που να επιτρέπει να μιλάµε για µια ενιαία ελληνική γλώσσα από την αρχαιότητα έως σήμερα. Mε αυτό εννοούμε ότι ο ίδιος λαός, οι Έλληνες, στον ίδιο γεωγραφικό χώρο, την Eλλάδα, χωρίς διακοπή 40 αιώνες τώρα μιλάει και γράφει –µε την ίδια γραφή (από τον 8ο π.X. αιώνα) και την ίδια ορθογραφία (από το 400 π.X.)– την ίδια γλώσσα, την Eλληνική.
Aυτό δεν σημαίνει, φυσικά, ότι η γλώσσα τού Ξενοφώντα ή τού Πλάτωνα ή τού Πλουτάρχου είναι φωνολογικά, γραμματικά και λεξιλογικά ίδια και απαράλλακτη η γλώσσα που μιλάμε και γράφουμε στις αρχές τού 21ού αιώνα! Mεταβολές στην προφορά, στην γραμματικοσυντακτική δομή και στο λεξιλόγιο τής Eλληνικής πραγματοποιήθηκαν πολλές. Ωστόσο, ούτε η δομική φυσιογνωμία τής Eλληνικής ούτε το λεξιλόγιό της αλλοιώθηκαν τόσο πολύ, ώστε να µη γίνεται αντιληπτό ότι πρόκειται για την ίδια γλώσσα. O δομικός σκελετός τής Eλληνικής, τα κύρια χαρακτηριστικά τής δομής τής αρχαίας ελληνικής γλώσσας εξακολουθούν να προσδιορίζουν την φυσιογνωμία και τής σύγχρονης ελληνικής γλώσσας.
Θα τελειώσω με μια εκτίμηση που έχει κάνει για την ελληνική γλώσσα στο βιβλίο της «Γιατί η Ελλάδα» η διάσημη μελετήτρια τής ελληνικής γλώσσας και τού ελληνικού πολιτισμού, η Γαλλίδα καθηγήτρια JAQUELINE DE ROMILLY [5]:
«Ανατρέχουν στα Ελληνικά για να ονομάσουν τις σύγχρονες ανακαλύψεις και εφευρέσεις (από την ευθανασία ως τον μεταβολισμό), χωρίς να αναφέρουμε τους πυραύλους ἢ τους μεγάλους επιστημονικούς στόχους πού ονομάζονται «Αριάδνη» ἢ «Ερμής». Αναπνέουμε με τον αέρα της Ελλάδος κάθε στιγμή, χωρίς να το ξέρουμε. Ὁ Μίτος της Αριάδνης, το Οιδιπόδειον σύμπλεγμα, όπως και τόσα άλλα, είναι αναμνήσεις ελληνικές. Το ίδιο και οι Ολυμπιακοί αγώνες και ο Μαραθώνιος δρόμος. Ἡ Ευρώπη που σφυρηλατούμε έχει ελληνικό όνομα.
Ἡ Αρχαία Ελλάδα μάς προσφέρει μια γλώσσα για την οποία θα πω ακόμη μια φορά ότι είναι οικουμενική».
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Αριστείδη Κωνσταντινίδη, Η οικουμενική διάσταση τής ελληνικής γλώσσας, Θεσσαλονίκη 2001
2. R.H. Robins, A short History of Linguistics, London: Longman 19903, σ. 13.
3. K. Krumbacher, Τὸ πρόβλημα τῆς νεωτέρας γραφοµένης Ἑλληνικῆς, Aθήναι: Eκδ. Mαρασλή 1905, σ. 31.
4. R. H. Robins, A short History of Linguistics, London: Longman 19903, σ. 46-47.
5. Jaqueline de Romilly, Γιατί η Ελλάδα; Εκδ. Το Άστυ, 1999
Θα τελειώσω με μια εκτίμηση που έχει κάνει για την ελληνική γλώσσα στο βιβλίο της «Γιατί η Ελλάδα» η διάσημη μελετήτρια τής ελληνικής γλώσσας και τού ελληνικού πολιτισμού, η Γαλλίδα καθηγήτρια JAQUELINE DE ROMILLY [5]:
«Ανατρέχουν στα Ελληνικά για να ονομάσουν τις σύγχρονες ανακαλύψεις και εφευρέσεις (από την ευθανασία ως τον μεταβολισμό), χωρίς να αναφέρουμε τους πυραύλους ἢ τους μεγάλους επιστημονικούς στόχους πού ονομάζονται «Αριάδνη» ἢ «Ερμής». Αναπνέουμε με τον αέρα της Ελλάδος κάθε στιγμή, χωρίς να το ξέρουμε. Ὁ Μίτος της Αριάδνης, το Οιδιπόδειον σύμπλεγμα, όπως και τόσα άλλα, είναι αναμνήσεις ελληνικές. Το ίδιο και οι Ολυμπιακοί αγώνες και ο Μαραθώνιος δρόμος. Ἡ Ευρώπη που σφυρηλατούμε έχει ελληνικό όνομα.
Ἡ Αρχαία Ελλάδα μάς προσφέρει μια γλώσσα για την οποία θα πω ακόμη μια φορά ότι είναι οικουμενική».
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Αριστείδη Κωνσταντινίδη, Η οικουμενική διάσταση τής ελληνικής γλώσσας, Θεσσαλονίκη 2001
2. R.H. Robins, A short History of Linguistics, London: Longman 19903, σ. 13.
3. K. Krumbacher, Τὸ πρόβλημα τῆς νεωτέρας γραφοµένης Ἑλληνικῆς, Aθήναι: Eκδ. Mαρασλή 1905, σ. 31.
4. R. H. Robins, A short History of Linguistics, London: Longman 19903, σ. 46-47.
5. Jaqueline de Romilly, Γιατί η Ελλάδα; Εκδ. Το Άστυ, 1999
«Meta»: Αυτό είναι το νέο όνομα του Facebook. Εξηγώντας την αλλαγή του ονόματος ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ είπε: «Σήμερα μας βλέπουν ως εταιρεία μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Αλλά στο DNA μας είμαστε μια εταιρεία που κατασκευάζει τεχνολογία για να συνδέει τους ανθρώπους. Το Metaverse, είναι ο νέος τρόπος.»
Ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ, ο οποίος είναι λάτρης των κλασικών, εξήγησε ότι η λέξη «meta» προέρχεται από την ελληνική λέξη «μετά».
Γ. Μπαμπινιώτης: Δεν υπάρχει άλλη γλώσσα
στον κόσμο με συνέχεια 40 αιώνων 09/02/21
Για την Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας και ημέρα μνήμης του εθνικού μας ποιητή, Διονυσίου Σολωμου, μίλησε στην ΕΡΤ ο ομότιμος καθηγητής Γλωσσολογίας, Γιώργος Μπαμπινιώτης.
Όπως είπε ο κ. Μπαμπινιώτης, «γιορτάζουμε όλοι γιατί η γλώσσα είναι ο πιο δημοκρατικός θεσμός, όπως έχει πει ο Αδαμάντιος Κοραής».
«Μετέχουμε όλοι στη γλώσσα με ίσα δικαιώματα, επομένως είναι πάνδημη η γιορτή αυτή» ανέφερε ο καθηγητής εξηγώντας πως «η γλώσσα είναι πάρα πολύ σημαντική για όλους δεν είναι απλώς κάποιες λέξεις, γιατί οι λέξεις υπάρχουν για τις έννοιες άρα η γλώσσα μας συνδέεται με τη σκέψη μας, με το νου μας, με τη νόησή μας και μέσα από τη νόηση αντιλαμβανόμαστε και ζούμε τον κόσμο».
Ο κ. Μπαμπινιώτης ανέφερε επίσης ότι «η γλώσσα δεν είναι απλά ένα εργαλείο, είναι αξία και εννοούμε ότι είναι ο πολιτισμός μας, η ιστορία μας, η σκέψη μας και η ταυτότητα μας» προσθέτοντας ότι «η ελληνική γλώσσα είναι κεφάλαιο και προνόμιο του Έλληνα. Όλος ο κόσμος μας γνωρίζει μέσα από τα κείμενά μας. Όταν μιλάμε για ελληνική γλώσσα μιλάμε για μία συνέχεια 40 αιώνων κάτι που δεν υπάρχει σε καμία άλλη γλώσσα του κόσμου».
Δείτε το σχετικό βίντεο:
Πληροφορίες:
• «Η «Φωνή της Ελλάδας» γιορτάζει την Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας». 7 Φεβρουαρίου 2020.
• «Κοινή Υπουργική Απόφαση ΑΣ17889/2017 - ΦΕΚ 1384/Β/24-4-2017». e-nomothesia.gr | Τράπεζα Πληροφοριών Νομοθεσίας.
• «Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας». © SanSimera.gr
• ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ - Γεώργιος Μπαμπινιώτης: Καθηγητής της Γλωσσολογίας, Επίτιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών «Η Γλώσσα ως Εθνική Ταυτότητα», Ἡ Γλώσσα των Ελλήνων, ἔκδ. Ἱ.Μ. Κουτλουμουσίου, 1998 (απόσπασμα) και Ο οικουμενικός χαρακτήρας τής ελληνικής γλώσσας, www.facebook.com.
• © Γεώργιος Μπαμπινιώτης 10 Φεβρουαρίου 2020 www.babiniotis.gr• «Κοινή Υπουργική Απόφαση ΑΣ17889/2017 - ΦΕΚ 1384/Β/24-4-2017». e-nomothesia.gr | Τράπεζα Πληροφοριών Νομοθεσίας.
• «Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας». © SanSimera.gr
• ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ - Γεώργιος Μπαμπινιώτης: Καθηγητής της Γλωσσολογίας, Επίτιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών «Η Γλώσσα ως Εθνική Ταυτότητα», Ἡ Γλώσσα των Ελλήνων, ἔκδ. Ἱ.Μ. Κουτλουμουσίου, 1998 (απόσπασμα) και Ο οικουμενικός χαρακτήρας τής ελληνικής γλώσσας, www.facebook.com.
• «Κοινή Υπουργική Απόφαση ΑΣ17889/2017 - ΦΕΚ 1384/Β/24-4-2017». e-nomothesia.gr | Τράπεζα Πληροφοριών Νομοθεσίας. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2020.
• Α. Τ. Γλώσσα Γλυκολάλητη. «Οcία Ειρήνη η Χρυcοβαλάντου» - Διμηνιαίον ορθόδοξον χριστιανικόν περιοδικόν. Έκδοση Ιερά Μονή Οσίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου Λυκοβρύσεως Αττικής. Έτος ΞΔ΄. Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2023. Τεύχος 533. (Αναδημοσίευση από Περ. Απολύτρωσις, τ. 925).
• Πηγή: Αέναη επΑνάσταση by Sophia Ntrekou.gr
• Πηγή: Αέναη επΑνάσταση by Sophia Ntrekou.gr
Περισσότερα: Ελληνική Γλώσσα, Σολωμός, Ελύτης
(όλα τα Videos) Σέ προσκυνῶ, γλώσσα, εκπομπή
με τον Γιώργο Μπαμπινιώτη και τη Βίκυ Φλέσσα
Videos: Παγκόσμια Μέρα της Ελληνικής Γλώσσας
ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ 1999 ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ – ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ, ΔΥΟ ΝΟΜΠΕΛ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: Πρόκειται για μια ενημερωτική εκπομπή που παρουσιάζει τους δύο μεγάλους Έλληνες βραβευμένους με Νόμπελ ποιητές, ΓΙΩΡΓΟ ΣΕΦΕΡΗ και ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ. Ο ΞΕΝΟΦΩΝ ΚΟΚΟΛΗΣ, επίκουρος καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας, ο ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΙΕΡΗΣ, ποιητής - καθηγητής Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, ο ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΠΟΥΚΑΛΑΣ, συγγραφέας, ο ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΓΑΡΑΝΤΟΥΔΗΣ, φιλόλογος - επίκουρος καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και ο ΧΑΡΗΣ ΒΛΑΒΙΑΝΟΣ, ποιητής - διευθυντής του περιοδικού «Ποίηση», καταθέτουν τις απόψεις τους για τους δύο ποιητές, τη σημασία του έργου τους αλλά και τη γενιά λογοτεχνών του ’30 σε συνάρτηση με τη δυσκολία της νέας γενιάς να φανεί αντάξια της κληρονομιάς τους.
Κάνουν λόγο για τις βραβεύσεις των δύο ποιητών, ενώ παράλληλα παρακολουθούμε πλάνα από αυτές, αποσπάσματα ομιλιών και συνεντεύξεών τους καθώς και αναγνώσεις από αποσπάσματα έργων τους. Επίσης, μιλούν για τις ριζικές διαφορές της ποίησής τους, για το διαχωρισμό της λογοτεχνίας σε σχολές, γενιές και περιόδους, για τα βασικά χαρακτηριστικά της μοντέρνας ποίησης, για τη σχέση των ποιητών με τις κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις της εποχής και τέλος, για τη διεθνή εμβέλεια των έργων τους. Καθ’ όλη τη διάρκεια της εκπομπής, εναλλάσσονται πλάνα με φωτογραφίες των ποιητών και σχετικά δημοσιεύματα από εφημερίδες της εποχής.
«Γνωρίζατε ότι μιλάτε ελληνικά;» - 9 Φεβρουαρίου:
Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας [βίντεο]
Στο βίντεο διάρκειας 1,5 λεπτού με το οποίο συμμετέχει στον εορτασμό η Γενική Γραμματεία Δημόσιας Διπλωματίας του υπουργείου Εξωτερικών εμφανίζονται πολίτες διαφόρων χωρών, ηλικιών και επαγγελματικής απασχόλησης, που προφέρουν λέξεις στις γλώσσες τους και είναι ελληνικής προέλευσης.
Στόχος της καμπάνιας είναι να καταδείξει την οικουμενικότητα της ελληνικής γλώσσας μέσα από την ευρεία αντίληψη που υπάρχει σε όλο τον κόσμο, και όχι μόνο μεταξύ των ειδικών, για τη συμβολή της Ελληνικής στον γλωσσικό και πολιτισμικό εμπλουτισμό των ευρωπαϊκών και πολλών άλλων γλωσσών του πλανήτη.
«Το γνωρίζατε ότι μιλάτε ελληνικά;»
«Did you know you speak Greek?» (Γνωρίζατε ότι μιλάτε ελληνικά;) είναι ο τίτλος του συγκεκριμένου βίντεο και το πρωτογενές υλικό απέστειλαν τα Γραφεία Δημόσιας Διπλωματίας που λειτουργούν στις Ελληνικές Διπλωματικές και Προξενικές Αρχές.
Η Γενική Γραμματεία Δημόσιας Διπλωματίας, Θρησκευτικών και Προξενικών Υποθέσεων είναι μια νεοσύστατη δομή στο υπουργείο Εξωτερικών που στόχο έχει τη συντονισμένη και στοχευμένη ανάδειξη της εικόνας της χώρας στο εξωτερικό.
Στο πλαίσιο αυτό, έχει ήδη δρομολογήσει μια σειρά από δράσεις που προβάλλουν το νέο εξωστρεφές αφήγημα της Ελλάδας, όπως η εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο Αφής του Φάρου Τυφλών Ελλάδος «Ψηλαφίζοντας την πολιτιστική μας κληρονομιά» (3/12/2019) για τις πρωτοβουλίες της χώρας μας όσον αφορά την πρόσβαση των ΑμεΑ στον πολιτισμό και η εκδήλωση «Χτίζοντας γέφυρες: Τα ελληνικά πανεπιστήμια ανοίγονται στον κόσμο» (24/1/2020) για την προβολή των αγγλόφωνων προπτυχιακών και μεταπτυχιακών προγραμμάτων που προσφέρουν τα ελληνικά πανεπιστήμια.
Προσωπογραφήματα: Επεισόδιο 1.9: Μανόλης Τριανταφυλλίδης, ο Νομοθέτης της Σύγχρονης Νέας Ελληνικής. Ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης, ο πρωτοπόρος του δημοτικισμού γλωσσολόγος, θεωρείται ως ο νομοθέτης της σύγχρονης νέας ελληνικής.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι:
Ομιλία του Καθηγητή Λατινικής Γραμματείας του Πανεπιστημίου Βουκουρεστίου κ. Liviu Franga και απόσπασμα από σύγγραμμα του Καθηγητή Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Βουκουρεστίου κ. Tudor Dinu για την επίδραση της ελληνικής επί της ρουμανικής γλώσσας.
Το χιουμοριστικό βίντεο της Φίνος Φιλμ
Με τον δικό της τρόπο, η Φίνος Φιλμς τίμησε τη μέρα, δημιουργώντας σχετικό βίντεο, με τον πλέον συνηθισμένο τρόπο που το κάνει τον τελευταίο χρόνο.
Η ελληνική γλώσσα έχει συνδεθεί με την παγκόσμια σκέψη σε όλα τα είδη λόγου, της τέχνης, του θεάτρου, της επιστήμης, της τεχνολογίας και μάλιστα με μοναδική διανοητική ένταση. Δεν αιχμαλωτίζεται και δεν πειθαρχείται. Είναι ευέλικτη και διαθέτει τόσο λεπτές αποχρώσεις νοημάτων που την κάνουν απλά.. μοναδική!
Σήμερα γιορτάζουμε την ελληνική μας γλώσσα με ξεκαρδιστικές σκηνές από τις ταινίες «Ένα Κορίτσι για Δύο», «Τζένη Τζένη», «Μια Ιταλίδα απ’την Κυψέλη», «Λόλα», «Ο Ξυπόλητος Πρίγκηψ», «Λατέρνα, Φτώχεια και Φιλότιμο», «Οι Κληρονόμοι», «Είκοσι Γυναίκες και Εγώ», «Η Δίκη των Δικαστών», «Το Δόλωμα», «Το Λεβεντόπαιδο», «Το Ξύλο Βγήκε απ΄τον Παράδεισο», «Η Ρένα είναι Οφσάιντ», «Δεσποινίς Διευθυντής» και «Κάτι Κουρασμένα Παληκάρια».
H 9η Φεβρουαρίου, ημέρα μνήμης του εθνικού ποιητή Διονυσίου Σολωμού, έχει καθιερωθεί από το 2017 ως Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας. Ο εορτασμός της επιδιώκει να αναδείξει τον θεμελιώδη ρόλο που διαδραμάτισε η ελληνική γλώσσα ανά τους αιώνες, όπως αυτός αποδεικνύεται από την ιστορικότητα και τη διαχρονικότητα της.
Δείτε όλα τα αφιερώματα για τις Παγκόσμιες Ημέρες εδώ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου