Επιμέλεια Σοφία Ντρέκου, Αρθρογράφος🟩🔴 ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟ ΑΝΤΙΠΑΡΑΜΥΘΙ - ΣΕ ΤΡΕΙΣ ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ - Ηλίας Α. Βουλγαράκης: Διήγημα - Μια αξιοπρεπής Τριάδα Ή η αξιοπρέπεια του ανθρώπου και η αναξιοπρέπεια του Θεού
Για την ταινία που βλέπεται σε έναν φουτουριστικό κόσμο της δεκαετίας του 1950 και αναζητείται σωτήρας.
Παραμονή Χριστουγέννων τα... σκουλήκια κινδυνεύουν... «ἐγὼ δέ εἰμι σκώληξ καὶ οὐκ ἄνθρωπος» (Ψαλμός 226). Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια αδυνατεί να συγκαταβεί στη διάσωση της ανθρωπότητας Ζητείται συγκατάβαση, φιλανθρωπία, αγάπη... «
Ετοιμάζου Βηθλεέμ, ἤνοικται πᾶσιν ἡ Ἐδέμ. Εὐτρεπίζου Ἐφραθᾶ, ὅτι τὸ ξύλον τῆς ζωῆς, ἐν τῷ Σπηλαίῳ ἐξήνθησεν ἐκ τῆς Παρθένου...».
Η ταινία έχει βασιστεί στο
διήγημα του Ηλία Βουλγαράκη «
Μια αξιοπρεπής Τριάδα» ενώ τη διασκευή του σεναρίου επιμελήθηκε ο μακαριστός
Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος. Μία μοναδική αλληγορία για το νόημα του μυστηρίου της
Ενανθρώπησης.
Πλοκή: Μια διεθνής επιτροπή επιστημόνων, στην οποία συμμετέχουν εκπρόσωποι των τριών φυλών της γης, συγκαλείται για να επιλύσει την κρίση. Παραμονή των Χριστουγέννων και τίθεται το ερώτημα, ποιος άνθρωπος θα σώσει τα σκουλήκια – και την ανθρωπότητα; Βαθιά μέσα στη γη, ένα έμβιο είδος βρίσκεται υπό εξαφάνιση από κάποια ανεξήγητη ασθένεια. Παραμονή Χριστουγέννων, οι τρείς κορυφαίοι επιστήμονες από Ασία Ευρώπη και Αφρική καλούνται να εφαρμόσουν ως έσχατη λύση, μια πρωτοποριακή μέθοδο θεραπείας, της κυματικής μεταλλαγής ενός ανθρώπου. Ποιος από τους τρεις θα μεταλλαγεί σε σκουλήκι για τη σωτηρία ολόκληρου του πλανήτη;
Σχόλιο: Aν και η ταινία έχει φανταστικό ή ακόμα και σουρεαλιστικό χαρακτήρα, έχει τις ρίζες της στον ποιητικό ρεαλισμό. Συνιστά μια σύγχρονη προσέγγιση, που εμπνέεται από την παράδοση της τέχνης του κινηματογράφου, την εποχή του βουβού κινηματογράφου, το «φιλμ νουάρ» ενώ η εικονογραφία της εμπνέεται από τη βυζαντινή εικονογράφηση.
Σκηνοθεσία: Ευθύμης Χατζής, Δρ. Σκηνοθεσίας Κινηματογράφου Α.Π.Θ
Διασκευή Σεναρίου:
π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος (†10 Σεπ 2018)
Διήγημα: Ηλία Βουλγαράκη (1927-1999). | «Μια αξιοπρεπής Τριάδα»
Μουσική: Ευανθία Ρεμπούτσικα (βραβείο καλύτερης μουσικής στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 2003 για την ταινία Πολίτικη Κουζίνα)
Εκτέλεση Παραγωγής: View Master Films. Παραγωγή: ΑΝΕΕ ΤΕΧΝΑΒΑ
CHRISTMAS ANTI-FABLE Sci-fi/film noir 26' (Greece)
Παίζουν: Δημήτρης Hμελλος, Hao Huang, Sunny Ohilebo, Νικήτας Τσακίρογλου, Τιτίκα Σαριγκούλη, Γλυκερία Πατραμάνη, Μιχάλης Οικονόμου, Πέτρος Πετράκης, και Ιωσήφ Πολυζωίδης.
Δείτε την ταινία ►
🟩🔴 Για την ταινία (από την κυρία Εύη Βουλγαράκη, κόρη του συγγραφέα):
Χθες ήταν μια ιδιαίτερα συγκινητική μέρα! Είδα την ταινία ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟ ΑΝΤΙ-ΠΑΡΑΜΥΘΙ σε σκηνοθεσία Ευθύμη Χατζή, παραγωγή ΤΕΧΝΑΒΑ και εκτέλεση παραγωγής View Master Films, που στηρίζεται στο ομώνυμο βιβλίο του Ηλία Βουλγαράκη, Εκδόσεις Μαΐστρος.
Η αίθουσα του κινηματογράφου ODEON στη Γλυφάδα ήταν κατάμεστη από κόσμο, κυρίως φοιτητές. Και τους συντελεστές της παραγωγής.
Η ταινία αυτή προέκυψε χάρη στην αγάπη του
π. Κωνσταντίου Στρατηγόπουλου προς το πρόσωπο του Ηλία Βουλγαράκη, ο οποίος έγραψε και το σενάριο σε μια εξαιρετική διασκευή.
Ήταν ένα
film noir, με στοιχεία επιστημονικής φαντασίας. Όλα όμως επικέντρωναν στον άνθρωπο, και έτσι το στοιχείο της επιστημονικής φαντασίας ήταν κάπως ασύνηθες - βαθιά πρωτότυπο εντελώς έξω από την πεπατημένη από αυτού του είδους των ταινιών.
Η φωτογραφία ήταν μαγική. Η βροχή ερχόταν από τον ουρανό και αναστάτωνε τη γη και τη ζωή πάνω σ' αυτή. Οι ηθοποιοί έδωσαν μια εκπληκτική ερμηνεία του ρόλου τους. Η τεχνική αρτιότητα της ταινίας ήταν κάτι πολύ σημαντικό.
Μια αλληγορία για την ενσάρκωση, διάρκειας 25 περίπου λεπτών, που με συγκίνησε βαθύτατα. Που απέδωσε πραγματική δικαιοσύνη στο κείμενο, το δεύτερο διήγημα του βιβλίου με τίτλο «
Μια Αξιοπρεπής Τριάδα», κάτι πραγματικά ασύνηθες κατά την κινηματογραφική μεταφορά λογοτεχνικών έργων. Εδώ η γλώσσα του σινεμά, ποιητικότατη, μυστηριώδης, άμεση, επιδραστική εξέφρασε άρτια το κείμενο του Ηλία Βουλγαράκη, σε μια βαθιά κατανόησή του. Τόσα χρόνια μετά την πρώτη γραφή του, έγινε κοινό κτήμα, και χαίρομαι αφάνταστα.
Το απόλαυσα όσο δεν περίμενα. Το συστήνω ανεπιφύλακτα. Περιμένουμε να το δούμε στις αίθουσες και να ολοκληρώσει τη διαδρομή του και την πορεία του προς το κοινό.
🟩
Για το βιβλίο που διαβάζεται σαν μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας ή νουβέλα αστυνομικού και κοινωνικού περιεχομένου, μία μοναδική αλληγορία για το νόημα του μυστηρίου της Ενανθρώπησης.
Πρωτοποριακή γραφή, από την έμπειρη πένα του καθηγητή θεολογίας Ηλία Βουλγαράκη, που δεν δίδασκε ποτέ από καθέδρας, αλλά φημιζόταν για το χάρισμα της απλότητας και της επικοινωνίας. Ένα μικρό διαμάντι, κατάλληλο για ανυποψίαστους και για υποψιασμένους.
Θα το βρείτε στα κεντρικά βιβλιοπωλεία και στις Εκδόσεις Μαΐστρος. Δεκέμβριος 2009. Αριθμός σελίδων 40. (
το διαβάζετε στο τέλος)
🔴 Ο
Συγγραφέας του βιβλίου Ηλίας Α. Βουλγαράκης γεννήθηκε στην Πάτρα το 1927. Σπούδασε Θεολογία στην Αθήνα, στο Munster της Γερμανίας και στη Lille της Γαλλίας, όπου πήρε επίσης μεταπτυχιακό δίπλωμα στην Κοινωνιολογία και τα Παιδαγωγικά.
Ειδικεύθηκε στην Ιεραποστολική ανοίγοντας νέους ορίζοντες στην ελληνική θεολογική σκέψη. Ως καθηγητής αργότερα στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας διακόνησε την επιστημονική έρευνα και τη ζωντανή θεολογία μέχρι τέλους.
Οι έρευνές του στο χώρο της βυζαντινής και ιδιαίτερα πατερικής γραμματείας είναι μοναδικές σε βάθος, έκταση και πρωτοτυπία. Ο Ηλίας Βουλγαράκης απεδήμησε στις 9/11/1999.
🟩
Ο Σκηνοθέτης της ταινίας Ευθύμιος Χατζής γεννήθηκε στην Ιτέα Φωκίδος. Ήταν δύο ετών όταν οι γονείς του μετανάστευσαν στο Μπρονξ της Νέας Υόρκης, ήταν μετανάστες από την Ελλάδα.
Σπούδασε ψυχολογία και οπτική επικοινωνία στο Πανεπιστήμιο της ΠενσυλβάνΙας (University of Pennsylvania) και στη συνέχεια έκανε μεταπτυχιακές σπουδές κινηματογράφου στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης (New York University), απ’ όπου έλαβε Μάστερ Καλών Τεχνών (MFA).
Επέστρεψε στην Ελλάδα όπου και ζει μέχρι σήμερα, για τα γυρίσματα μιας ταινίας του. Eχει γράψει και σκηνοθετήσει ταινίες που έχουν συμμετάσχει και βραβευτεί σε διεθνή φεστιβάλ. Διδάσκει Σκηνοθεσία Κινηματογράφου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και σε κινηματογραφικές σχολές της Αθήνας. Έχει βραβευτεί στην Ελλάδα και στο εξωτερικό για τις ταινίες του.
Φιλμογραφία: 1993 Heart of Fear, 1994 Relics, 1995 Τριάδα, 1998 Ρόδινα ακρογιάλια, 2009 Παρθενώνας: Μέτρο και τελειότητα, 2017 Χριστουγεννιάτικο αντιπαραμύθι
🟩🔴 5 ερωτήσεις στον σκηνοθέτη Ευθύμιο Χατζή για την ταινία
«Χριστουγεννιάτικο Αντι - Παραμύθι» / Christmas Anti - Fable
Φεστιβάλ Δράμας 2017: Christougenniatiko anti-paramythi
Γιατί κάνατε αυτήν την ταινία τώρα; Τι ήταν αυτό που
σας έκανε να θελήσετε να αφηγηθείτε αυτήν την ιστορία;
Ξεκινήσαμε τη συνεργασία μας με την Τεχνάβα έχοντας κοινή ματιά και στάση προς την τέχνη. Η ανάγκη για ποιοτικά οπτικά ερεθίσματα μας οδήγησε στην παραγωγή και υλοποίηση αυτής της ταινίας. Διαλέξαμε το διήγημα του Ηλία Βουλγαράκη γιατί είναι μια πρόκληση. Μέσα από ένα science fiction περιβάλλον, ένα άλλο κοίταγμα για το μήνυμα των Χριστουγέννων ξεδιπλώνεται που δεν έχουμε δει στον κινηματογράφο.
Πώς θα περιγράφατε την ταινία σας σ' έναν υποψήφιο θεατή;
Aν και η ταινία έχει φανταστικό ή ακόμα και σουρεαλιστικό χαρακτήρα, έχει τις ρίζες της στον ποιητικό ρεαλισμό. Συνιστά μια σύγχρονη προσέγγιση, που εμπνέεται από την παράδοση της τέχνης του κινηματογράφου, την εποχή του βουβού κινηματογράφου, το «φίλμ νουάρ» αλλά και από τη βυζαντινή εικονογράφηση.
Τι θα θέλατε να σας ρωτήσει ή να συζητήσετε με κάποιον αφού τη δει;
Σκέφτομαι ερωτήσεις όπως:
- Τι είναι το φωτεινό κουτί που χρησιμοποιούν οι επιστήμονες;
- Γιατί ο άνδρας στο μπαρ είχε χώμα στο πρόσωπο του;
Όσο για θέματα προς συζήτηση:
- Το φως που διαπερνά και «αναπνέει» στην εικόνα,
- Τη μουσική, που θυμίζει παλιά Αθηναϊκή λατέρνα,
- Τα ηχητικά τοπία της βροχής, του μαρμάρου, της λάσπης,
του ηλεκτρισμού - Τα απέριττα, αλλά και αέρινα κοστούμια,
- Τον υπνωτικό ρυθμό της ταινίας που αιχμαλωτίζει τον θεατή.
Πώς είναι να κάνεις σινεμά (στην Ελλάδα) σήμερα; Τι σας δίδαξε ή τι κρατάτε από την εμπειρία;
Σε μια ταινία πρέπει να είσαι στοχευμένος... να είναι καθαρό αυτό που θέλεις να πεις… η φόρμα της ταινίας να υπηρετεί το το στόχο σου... και να μην φοβάσαι... και ας σε γιουχάρουν - για τώρα.
Τι σημαίνει το Φεστιβάλ Δράμας για σας, αλλά και για το σημερινό ελληνικό κινηματογραφικό τοπίο;
Το φεστιβάλ της Δράμας στεγάζει ταινίες σύντομης αφηγηματικής φόρμας. Είναι σ’ αυτή τη φόρμα που μπορείς να εξερευνήσεις νέους τρόπους κινηματογραφικής αφήγησης, πολύ περισσότερο από ό, τι σε ταινίες μεγάλου μήκους. Μπορεί να γεννηθεί μια νέα, πρωτότυπη κινηματογραφική γραφή. Σε αυτή την εξερεύνηση βλέπουμε ταινίες που ωθούν τους δεσμούς και την κινηματογραφική έκφραση. Η Δράμα είναι ζωτικής σημασίας για την καλλιέργεια αυτής της ουσιαστικής μορφής αφήγησης.
Πληροφορίες, πηγές:
• Χριστουγεννιάτικο αντιπαραμύθι - σε τρεις παραλλαγές ή
η αξιοπρέπεια του ανθρώπου και η αναξιοπρέπεια του Θεού.
Μια αξιοπρεπής Τριάδα - Συγγραφέας: Ηλίας Α. Βουλγαράκης,
Εκδόσεις Μαΐστρος Αθήνα, Χρονολογία 2009. Αριθμός σελ. 40
• 5 ερωτήσεις για το «Χριστουγεννιάτικο Αντι-Παραμύθι» στον σκηνοθέτη Ευθύμη Χατζή από το 40ό Φεστιβάλ ελληνικών ταινιών μικρού μήκους Δράμας 2017: «Χριστουγεννιάτικο Αντι-Παραμύθι», γνωρίζουμε καλύτερα τις ταινίες του ελληνικού διαγωνιστικού τμήματος και τους δημιουργούς τους. via: flix.gr/drama-ffest-2017-christmas-anti-fable.
• Το κείμενο PDF «Χριστουγεννιάτικο αντιπαραμύθι - Μια αξιοπρεπής Τριάδα από τον Ιερό Ναό της Αγίας Κυριακής Αμφιθέας - Παλαιού Φαλήρου. via: inak.gr
• Για την ταινία στον κινηματογράφο Embassy Novacinema Odeon, Πατριάρχου Ιωακείμ 5 - Κολωνάκι. (από την κυρία Εύη Βουλγαράκη, κόρη του συγγραφέα): στην α' προβολή ταινίας. via:
Evi Voulgaraki / facebook• T-Art Εταιρεία | Animation | Movies (...) ήταν ένας από τους πρωταρχικούς στόχους της προσπάθειας μας, που έγινε με την άδεια και την σύμφωνη γνώμη της Ιεράς Μητροπόλεως Γλυφάδας, Βούλας, Ελληνικού, Βουλιαγμένης και Βάρης, και με την αιγίδα του ιερέως, πατρός Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου, πρωτοπρεσβυτέρου της ως άνω Ιεράς Μητροπόλεως. Πηγή έμπνευσης ήταν τα κατηχητικά σχολεία της ενορίας που υπηρετούσε ο μακαριστός Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος, που απαριθμούν πάνω από 600 παιδιά. Η ανάγκη για ποιοτικά ερεθίσματα μάς οδήγησε επίσης στην παραγωγή της ταινίας «Χριστουγεννιάτικο Αντιπαραμύθι».
Μια θεία Γέννηση γιορτάζουμε στη Βηθλεέμ και
στην ψυχή μας» και σας εύχομαι🎄αέναα μέσα
μας Χριστούγεννα κι ευλογημένη ἡ νέα χρονιά 🎅
🎞️ Ακούστε την ανάλυση στα βίντεο με τις ομιλίες ►
Συζήτηση για το «Χριστουγεννιάτικο Αντί-Παραμύθι»
Μιλούν οι: ο Ευθύμης Χατζής, σκηνοθέτης, ο Παναγιώτης Κλειδαράς, υπεύθυνος φωτογραφίας, ο σύμβουλος στο έργο, Γιώργος Αλεβιζόπουλος και ο Κινέζος ηθοποιός Χάο.
🎞️ Αχειροποίητος Κινηματογράφος στην ψηφιακή εποχήΣυζήτηση στην ταινιοθήκη της Ελλάδος για τον Αχειροποίητο Κινηματογράφο στην ψηφιακή εποχή με αφορμή την μικρού μήκους ταινία Χριστουγεννιάτικο Αντιπαραμύθι. Συμμετέχουν οι:
Μανώλης Μανουσάκης, Σχεδιασμός ήχου
Παναγιώτης Κλειδαράς, διευθυντής φωτογραφίας
Γιάννης Ζαχαρόγιαννης, Color Grading
και ο Ευθύμης Χατζής σκηνοθέτης.
Συντόνισε ο σκηνοθέτης Κώστας Μπλάθρας.
Αντιπαραμύθι Χριστουγεννιάτικο | σκηνοθέτης Ευθύμης
Χατζής | Σοφία Χατζή Ραδιοπαραμυθία 16-10-2018 🎞️
🎞️
Αντιπαραμύθι | Όταν η έβδομη τέχνη διακονεί, για να δοξολογήσουμε τον Δημιουργό – Ευθύμης Χατζής
Ο σκηνοθέτης Ευθύμης Χατζής μιλάει για το «Χριστουγεννιάτικο Αντι-παραμύθι», την πολυβραβευμένη μικρού μήκους ταινία του και για τον ρόλο της πίστης.
«Όταν ο κινηματογράφος δημιουργήσει έναν χώρο, ο άλλος παίρνει ανάσα, δεν ταράζεται, καθαρίζουν οι αισθήσεις του, προβληματίζεται. Κάνει η καρδιά του μια εσωτερική κίνηση. Αυτό θα τον βοηθήσει, θα τον συνοδεύσει»
Όπως είναι γραμμένο από τα αρχαία ιερά βιβλία, τα Χριστούγεννα, ήταν η πιο δυνατή στιγμή της ανθρώπινης ιστορίας. Τότε, μέσα από το μυστήριο της ενανθρώπησης που αποδομεί κάθε λογική, όλα ομόρφυναν. Ξεκινά να χαρτογραφείται ο τόπος, και να σιγουρεύεται ο χρόνος μέσα στην αιωνιότητα. Ο άνθρωπος έχει πια αν το θελήσει και ταυτότητα και υγιή σκέψη. Τότε είναι δυνατόν όλα της ζωής να συνδεθούν μεταξύ τους και να ζήσει ο καθένας μας υλικά και πνευματικά χωρίς να διαλύεται σε κομμάτια. Η πίστη λόγου χάρη δεν αναιρεί την τέχνη, αλλά της επιτρέπει μεγαλόθυμα να την ενισχύει. Γι’ αυτό το θέμα μιλήσαμε με τον σκηνοθέτη και καταξιωμένο κινηματογραφιστή Ευθύμη Χατζή, αλλά και για την μικρού μήκους ταινία του το Χριστουγεννιάτικο Αντι-Παραμύθι.
Το Χριστουγεννιάτικο Αντι- Παραμύθι, σε μουσική Ευανθίας Ρεμπούτσικα τιμήθηκε με το βραβείο καλύτερης φωτογραφίας στον Παναγιώτη Κλειδαρά στο φεστιβάλ Δράμας.
Στο διεθνές φεστιβάλ πέντε ηπείρων κέρδισε το βραβείο καλύτερου σεναρίου που διασκεύασε ο π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος. Στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Near Nazareth 2017 στο Ισραήλ βγήκε η καλύτερη ταινία μικρού μήκους, αλλά και σε ανάλογο φεστιβάλ στο Τόκυο το 2017 τιμήθηκε ως καλύτερη ταινία επιστημονικής φαντασίας μικρού μήκους και καλύτερη φωτογραφία.
Ευθύμη Χατζή, από την Αμερική στην Ελλάδα ήταν ένα ταξίδι τόλμημα. Συνήθως οι καλλιτέχνες της εποχής επιλέγουν εισιτήριο μιας διαδρομής προς τη χώρα της αστερόεσσας.
Ήμουν στην Αμερική σε μια σχολή κινηματογράφου, είχα γράψει ένα σενάριο και έψαχνα για χώρο να γυρίσω αυτή την ταινία. Δεν ήταν εύκολο διότι έψαχνα για ένα χώρο που να έχει να κάνει με τη μνήμη. Δεν έβρισκα λοιπόν και σκέφτηκα ότι ένας τέτοιος χώρος θα βρίσκεται στην Ελλάδα. Έτσι αποφάσισα να έρθω και να ψάξω. Παράλληλα είχα γνωρίσει και πολλούς κινηματογραφιστές στην Ελλάδα και ψάχνοντας για χώρο κατάλληλο έκανα αίτηση και για χρηματοδότηση. Όλοι ρωτούσαν αν είχα κάποια γνωριμία σχετικά. Απάντησα όχι. Τότε πώς πιστεύεις ότι θα πάρεις χρηματοδότηση, ρώτησαν. Λέω δεν ξέρω, το πιστεύω αφού θα κάνω καλό φάκελο. Και όντως έτσι έγινε. Και μάλιστα με την πιο ακριβή τιμή που είχαν ως τότε χρηματοδοτήσει. Κάναμε την ταινία που λεγόταν Τριάδα. Στα Κύθηρα γυρίστηκε. Το 1995.
Είχα στο μυαλό μου ότι θα γυρνούσα πίσω άμεσα. Δεν άντεχα να είμαι μακριά από τη Νέα Υόρκη πάνω από 20 μέρες το πολύ. Αλλά απρόσμενα έμεινα μέχρι σήμερα στην Ελλάδα. Γνώρισα μια ιδιαίτερη ενορία και ανθρώπους ωραίους και σκέφτηκα ότι θέλω να ζήσω για άλλους λόγους πια στην Ελλάδα. Και επειδή οι ταινίες μου δεν είχαν εμπορικό, χολιγουντιανό χαρακτήρα, θεωρούσα ότι ταίριαζε ο τόπος με τις ταινίες που ήθελα να κάνω. Έτσι μένω μόνιμα πια στην Ελλάδα.
Έκτοτε ποιες ταινίες γυρίσατε;Έχω κάνει τα Ρόδινα ακρογιάλια, βασισμένη στο διήγημα του
Παπαδιαμάντη. Γυρίστηκε στη Σκιάθο. Ήταν μια ταινία μεγάλου μήκους, η πρώτη μου μεγάλου μήκους ταινία. Ήταν μια ταινία πολύ ωραία, το πέρασμα από το σκοτάδι προς το φως και από την ταραχή προς τη γαλήνη, το πέρασμα προς το καθαρό κοίταγμα του έρωτα, μια όχι συνηθισμένη ιστορία αγάπης. Θέλαμε οδηγός να είναι ο ίδιος ο Παπαδιαμάντης.
Τι σημαίνει άραγε για ένα σκηνοθέτη το πέρασμα από το σκοτάδι στο φως;Ο κινηματογράφος είναι ένα πέρασμα, για μένα είναι μια εμπειρία. Η αισθητική, ο ήχος, η εικόνα σε βάζουν σε προβληματισμό, σε έναν χώρο διαφορετικό από τα συνηθισμένα. Έναν χώρο φιλόξενο, όπου προβληματίζεσαι. Άρα με ενδιαφέρει πάρα πολύ ο χώρος στον κινηματογράφο. Η αισθητική που δημιουργείται. Στα Ρόδινα ακρογιάλια το σκοτάδι ήταν ένας νεαρός ο οποίος δεν έβλεπε καλά, γιατί είχε μπερδευτεί λίγο. Είχε ερωτευθεί μια κοπέλα κι επειδή ήταν τόσο ερωτευμένος έβλεπε μόνο τον ερωτά του. Την ίδια την κοπέλα δεν την έβλεπε. Ήταν τυφλός. Άρα είχε σκοτάδι. Δεν μπορούσε πραγματικά να την αγαπήσει. Μέσα στον χώρο που δημιούργησε η αισθητική της ταινίας, το φως, που ήταν όλο φυσικό φως, τα θερμά χρώματα, αλλά και οι ιστορίες που άκουγε από ανθρώπους που έρχονταν σε μια σπηλιά και έλεγαν ιστορίες αγάπης, σιγά σιγά ο νέος αυτός κατάλαβε ότι ο νέος την κοπέλα αυτή δεν την αγάπησε στ΄ αλήθεια. Ήθελε να δει το πρόσωπο της κοπέλας, το οποίο είναι βέβαια κάτι καλό, όπως και κάποιος άλλος θέλει να δει το πρόσωπο του Θεού, είναι κάτι καλό αυτό. Και μέσα στον χρόνο της ταινίας έκανε ένα πέρασμα και συνειδητοποίησε ότι για να δει μια κοπέλα, πρέπει να τη δει μέσα από το πρίσμα της θυσίας. Της συγκατάβασης, της ταπείνωσης. Και μόνο έτσι μπορείς να δεις αληθινά ένα πρόσωπο.
Σα να διαβάζουμε κάποια ιστορία από ένα γεροντικό για λαϊκούς…
Αυτός ήταν ο Παπαδιαμάντης. Αυτός έφερε το γεροντικό στο σήμερα, στην καθημερινότητα. Γιατί όντως το γεροντικό πρέπει να είναι στην καθημερινότητά μας. Στην κάθε μας επιλογή. Την κάθε μας στιγμή.
Πώς αυτή τη σύλληψη θα καταφέρει να την προσλάβει ο κινηματογράφος;Επανέρχομαι στο χώρο. Όταν ο κινηματογράφος δημιουργήσει έναν χώρο, ο άλλος παίρνει ανάσα, δεν ταράζεται, καθαρίζουν οι αισθήσεις του, προβληματίζεται. Κάνει η καρδιά του μια εσωτερική κίνηση. Αυτό θα τον βοηθήσει, θα τον συνοδεύσει… Αν όμως η εικόνα ταράζει, αν η εικόνα διασπά τον νου μας, αυτό δεν βοηθάει καθόλου.
«Εάν θέλεις να κάνεις κάτι εμπνευσμένος από τη βυζαντινή εικόνα, πρέπει να δεις το Φως»
Ο κινηματογράφος έχει τη δύναμη του ήχου. Με απλά λόγια πώς θα εκφράζατε τον ρόλο του;Ο ήχος ρέει. Αν η εικόνα είναι το σώμα στον κινηματογράφο, ο ήχος είναι η ψυχή. Υποστηρίζει την εικόνα. Στα Ρόδινα ακρογιάλια και στο Αντιπαραμύθι τραγουδούσε η Σαβίνα Γιαννάτου. Έκανε κάποια νανουρίσματα. Αυτή τη φωνή την είχα στο μυαλό μου σαν την παρουσία της Παναγιάς. Ο ήρωας ήθελε να βρει μια στέγη. Ένα καταφύγιο. Είχε πάρει μια βάρκα και είχε φύγει μακριά, ήταν μέσα στη μοναξιά του, είχε μελαγχολία για τον έρωτά του. Αυτό που του έδωσε μυστική παρηγοριά ήταν η φωνή της Σαβίνας Γιαννάτου. Η γυναικεία παρουσία της Παναγιάς με το νανούρισμα.
Στο Αντιπαραμύθι, επειδή η ιστορία έχει να κάνει με την Ανάσταση και το θάνατο και με τα Χριστούγεννα κι επειδή στην εικόνα ο Χριστός γεννιέται μέσα σε έναν τάφο, αυτό με προβλημάτισε πολύ και μελέτησα αυτή την εικόνα των Χριστουγέννων. Λέω γιατί ο Χριστός είναι μέσα σε έναν τάφο; Γεννήθηκε για να πεθάνει. Έτσι ώστε να πεθάνουν τα πάθη μας, να πεθάνει ο παλιός μας εαυτός και να δούμε ότι η ζωή με τον Χριστό είναι μια άλλη ζωή. Γι’ αυτό και ο ήχος ήταν κατάλληλα ατμοσφαιρικός. Ο ήχος δίνει πολλές δυνατότητες.
Επινοήσατε να χωρέσει μια βυζαντινή αγιογραφία μέσα σε ένα κινηματογραφικό φιλμ.Θα ξεκινήσω με την προοπτική. Στη βυζαντινή αγιογραφία υπάρχει η αντίστροφη προοπτική. Κι έχω στον νου μου τη γνωστή εικόνα του Ρουμπλιώφ, την Αγία Τριάδα, όπου στο τραπέζι της Αγίας Τριάδας υπάρχει ένα μικρό κενό. Ένας μοναχός αγιογράφος μού είπε ότι αυτό το κενό είναι η θέση του θεατή. Και η αντίστροφη προοπτική είναι η προοπτική προς τον θεατή. Αυτή η προοπτική να συμμετέχει ο θεατής έχει μεγάλη σημασία για μένα. Γιατί είναι πολύ εύκολο να προκαλέσουμε εντύπωση στον θεατή και να κλέψουμε το μυαλό του. Αλλά ο θεατής να συμμετέχει και να βάλουμε τον θεατή μέσα σε μια ταινία, μέσα σε ένα χώρο, αυτό κάνει και η βυζαντινή εικόνα. Τον κάνει να συμμετέχει.
Το δεύτερο είναι το φως. Επειδή η αγιογραφία εκφράζει το άκτιστο φως, το φως του Θεού δηλαδή, με προβληματίζει το πώς μπορώ να κάνω το φως να είναι ζωντανό, να αναπνέει, να είναι μια παρουσία σε μια ταινία... Πιστεύω αν ένας κινηματογραφιστής θέλει να κάνει κάτι εμπνευσμένος από τη βυζαντινή εικόνα πρέπει να δει λίγο το φως. Πώς πρέπει να χειρίζεται το φως. Εγώ δεν χρησιμοποιώ ποτέ τεχνικά φώτα. Η ποιότητα του ήλιου είναι άλλη. Και στο Αντιπαραμύθι συμβαίνει κάτι ανάλογο. Είναι ασπρόμαυρη ταινία. Το μυστήριο βρίσκεται συνήθως στο μαύρο. Τι βλέπω και τι δεν βλέπω, το αίνιγμα βρίσκεται στο μαύρο. Εμείς αυτό το ανατρέψαμε και το μυστήριο τώρα πια βρίσκεται στο φως. Γι’ αυτό υπερισχύει το άσπρο στην ταινία και το φως.
«Για να ζήσεις πραγματικά πρέπει να βρεις τον δρόμο της προσφοράς προς τους άλλους και της θυσίας»
Ας αναφερθούμε στο θέμα του ΑντιπαραμυθιούΣτηρίζεται σε ένα βιβλίο του καθηγητή Ηλία Βουλγαράκη, ενώ το σενάριο έγραψε ο πατήρ Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος. Υπάρχουν τρεις επιστήμονες, οι οποίοι πρέπει να σώσουν τον κόσμο. Γιατί υπάρχει ένα είδος σκουληκιού που κινδυνεύει να εξαφανιστεί. Κι αν εξαφανιστεί αυτό το σκουλήκι θα φέρει καταστροφή σε όλο τον κόσμο. Και κάποιος από τους τρεις προτείνουν οι επιστήμονες πρέπει να γίνει σκουλήκι, να καθοδηγήσει τα σκουλήκια κι έτσι να σωθούν. Κι είναι παραμονή Χριστουγέννων. Απέξω περιμένουν όλοι οι δημοσιογράφοι. Αυτοί βρίσκονται σε έναν πανύψηλο πύργο. Κάποιοι άλλοι επιστήμονες είναι κάτω στο χώμα και προσπαθούν να βρουν μια λύση. Κι όλα αυτά βέβαια παραπέμπουν στον Χριστό και την ενανθρώπηση. Αν και οι επιστήμονες προσπαθούσαν να απαλλαγούν βέβαια από την ευθύνη αυτή.
Ο θάνατος μπορεί να ιδωθεί μέσα από την τέχνη και να μη φοβίσει τον θεατή;Αν φοβίσει κάτι δεν πάει καλά. Ξαναλέω ότι η τέχνη είναι κάτι που καθαρίζει τις αισθήσεις. Σε διδάσκει η ομορφιά. Αν βρίσκεσαι σε έναν χώρο όπου υπάρχει μια αγάπη, μια καθαρότητα, αυτό είναι ένα ξεκίνημα για το πώς πρέπει να σκεφτούμε το ξεπέρασμα του θανάτου. Να μιλήσουμε καθαρά για ζωή μετά το θάνατο είναι πολύ μεγάλο, δεν μπορείς να το κάνεις αυτό. Πολύ δύσκολο να βγει μια ταινία που να μπορεί να μιλήσει για τη ζωή μετά το θάνατο. Πρέπει να είναι πολύ πιο γειωμένη μια ταινία. Πρέπει να κάνει συγκατάβαση η ταινία στον θεατή. Για να ζήσεις πραγματικά πάντως έχω καταλάβει ότι πρέπει να βρεις το δρόμο της προσφοράς και της θυσίας προς τους άλλους. Εκεί είναι που ξεπερνάμε το θάνατο. Πρέπει στην αγωνία να βλέπεις τον Χριστό και όχι την αγωνία σου. Αλλά αυτό είναι όντως δύσκολο… Η τέχνη ωστόσο σε βοηθάει να δοξολογήσεις τον Θεό.
* * *
Ο επίλογος της κουβέντας με τον κινηματογραφιστή σκηνοθέτη Ευθύμη Χατζή υπέγραψε το επιτυχημένο τέλος μιας αποκαλυπτικής συνέντευξης. Η απλότητα στον λόγο, στην έκφραση αλλά και η πορεία της δημιουργίας του Ευθύμη Χατζή στον κινηματογράφο, όπως αυτή διαγράφηκε από όσα ειπώθηκαν, έχει τη θέση μιας δυνατής διακονίας στην έβδομη τέχνη. Μιας διακονίας που είναι εμπνευσμένη από τη θυελλώδη διακονία του Θεού που έγινε άνθρωπος. Καλά Χριστούγεννα.
δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα,
ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, 24.12.2019
