Αέναη επΑνάσταση: Φεβρουαρίου 2017

20 Φεβ 2017

Ιωάννινα: Η πόλη των θρύλων και η Κυρα-Φροσύνη

της Σοφίας Ντρέκου

Κάστρα, τζαμιά, πεύκα και μια λίμνη πλημμυρισμένη με θρύλους. Γιάννενα, τόπος ανάμεσα στα βουνά με μουσικές που υμνούν όσα απλόχερα έδωσε η φύση σε τούτον τον τόπο. Οι ήχοι του κλαρίνου και οι εικόνες της πόλης από το Κάστρο -που κάποτε πέρα από χριστιανούς, προστάτευε Εβραίους και μουσουλμάνους- ταξιδεύουν σε όλη την Ήπειρο και ακόμα παραπέρα: στην Ευρώπη, στην Αμερική, στην Ασία, στην Αυστραλία, στην Αφρική, όπου Έλληνες, όπου Ηπειρώτες, όπου άνθρωποι που αγαπούν τη φύση και την παράδοση. Ιωάννινα - Ήπειρος Υποψήφια Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 2021.

Βίντεο Yiannis Chaldoupis: I support Ioannina: Δύσκολα παντρεύεται το Πωγώνι με τη Νέα Ορλεάνη. Ο Γιάννης Χαλδούπης βαπτισμένος στην ηπειρώτικη πεντατονία, προσπάθησε να προσεγγίσει τη νέγρικη τζαζ με την ανεπιτήδευτη αθωότητα ενός Ηπειρώτη. Με μαλακό φύσημα, ιδιαίτερα μόρια, χωρίς παρτιτούρες, πολύ ψυχή, τολμώντας να περπατήσει στα άκρα, να αγγίξει τονικά τα όρια. Ύβρις; Εξαρτάται από πια μεριά θα το δούμε. Πάντως η μουσική είναι παγκόσμια κι ο Γιάννης σηκώνει μια γέφυρα. Κι εύχομαι κάποτε να περάσει τον Ατλαντικό.

Ακούστε το.

Δείτε: Πήγαινα τον δρόμο δρόμο ακούγοντας πωγωνίσιο τραγούδι

Η λίμνη των Ιωαννίνων

Η λίμνη των Ιωαννίνων είναι μια από τις πιο όμορφες στην Ευρώπη. Στο κέντρο της υπάρχει ένα μικρό νησάκι που θεωρείται το μοναδικό κατοικημένο νησί λίμνης. Ουσιαστικά πρόκειται για έναν πευκόφυτο βράχο, που η έκτασή του δεν ξεπερνά τα 200 στρέμματα, με έναν παραδοσιακό ηπειρώτικο οικισμό, καμωμένο από πέτρα, στη λιμανίσια κόγχη του.

Στη λιλιπούτεια ενδοχώρα και στις ακτές του, χτισμένα το ένα δίπλα στο άλλο σχεδόν, επτά βυζαντινά και μεταβυζαντινά μοναστήρια σχηματίζουν μια μοναστική πολιτεία αιώνων, που είναι και η τρίτη μεγαλύτερη στην Ελλάδα, μετά το Άγιον Όρος και τα Μετέωρα. Όνομα δεν έχει, οι κάτοικοι το αποκαλούν το νησί της Κυρά Φροσύνης από την όμορφη κυρά που ερωτεύτηκε ο Αλή Πασάς και ο γιος του.

Η Κυρα-Φροσύνη όπως έγινε γνωστή η Ευφροσύνη Βασιλείου, συνδέθηκε με την ιστορία του Αλή Πασά των Ιωαννίνων και το τραγικό τέλος της στις 11 Ιανουαρίου του 1801, τραγουδήθηκε σε δημοτικά τραγούδια αλλά έγινε και όπερα, μυθιστόρημα και ταινία.

Ήταν μητέρα δύο παιδιών και σύζυγος του εμπόρου και προκρίτου των Ιωαννίνων Δημητρίου Βασιλείου, επίσης ανιψιά του μητροπολίτη Λάρισας και μετέπειτα Ιωαννίνων Γαβριήλ Γκάγκα.[1]

Ο Αλή Πασάς αποφάσισε να την εκτελέσει μαζί με άλλες 17 συντοπίτισσές της δια πνιγμού στη λίμνη των Ιωαννίνων[4], με την επίσημη αιτιολογία ότι ζούσαν ανήθικα, κάτι για το οποίο εκφράστηκαν αμφιβολίες και η Ευφροσύνη Βασιλείου έφτασε να θεωρείται έως και θύμα πολιτικών διώξεων. Τα πραγματικά περιστατικά δεν έγινα ποτέ γνωστά, ενώ έχουν γραφτεί πολλές διαφορετικές εκδοχές στη λογική που η κοινωνία αντιμετώπιζε παρόμοια γεγονότα.

Η Φροσύνη φημιζόταν για την ομορφιά της, το γένος της και πιθανά τη μόρφωσή της. Κάποια στιγμή φέρεται να απέκτησε ερωτικό δεσμό με τον πρωτότοκο γιο του Αλή Πασά, τον Μουχτάρ.[2]

Η σύζυγος του Μουχτάρ ήταν κόρη του Πασά του Βερατίου στον οποίο ο Αλή Πασάς δεν ήθελε να δώσει αφορμές, αφού χάρη σε εκείνον έλεγχε σημαντικό τμήμα της Αλβανίας. Ο πασάς των Ιωαννίνων ένιωσε πίεση εξαιτίας αυτής της σχέσης ή κατά μία άλλη εκδοχή ενδιαφερόταν και ο ίδιος ερωτικά για την κυρά Φροσύνη και η σχέση αυτή στεκόταν εμπόδιο στον ίδιο.

Για τον ένα ή τον άλλο λόγο αποφάσισε να τη σκοτώσει και για να μην δώσει αφορμή για σχόλια οργάνωσε ένα σατανικό σχέδιο με το οποίο συγκέντρωσε και φυλάκισε άλλες δεκαεπτά γιαννιώτισσες τις οποίες κατηγόρησε ότι ζούσαν ανήθικη ζωή.

Κάποια στιγμή ανακοινώθηκε στις γυναίκες η μοίρα που τις περίμενε. Επειδή όμως είχε πια χαράξει και σύμφωνα με τα ισλαμικά έθιμα οι γυναίκες μπορούσαν να εκτελεστούν μόνον νύχτα, απέμενε μια ολόκληρη μέρα ελπίδων.

Όταν νύχτωσε οι γυναίκες οδηγήθηκαν με βάρκα μέσα στη λίμνη. Οι δήμιοι τις έριξαν στο νερό -δεμένες και όχι μέσα σε σακί όπως ήταν η ισλαμική συνήθεια.

Μία εκδοχή αναφέρει ότι τις έβαλαν σε σακιά, αλλά η Φροσύνη και η υπηρέτριά της (πιθανόν η ηλικιωμένη τροφός της) πρόλαβαν προτού τις βάλουν στα σακιά να πηδήξουν δεμένες και πνίγηκαν, όπως και οι υπόλοιπες.

Τα πτώματα εκβράσθηκαν και έγινε η ταφή τους μέσα στη γενική κατακραυγή, αλλά ο Αλή Πασάς αντέτεινε ότι κακώς διαμαρτύρονται οι Έλληνες αφού θα τους χάριζε τη ζωή αν εμφανιζόταν εγκαίρως έστω και ένας συγγενής τους.

Η ιστορία ενέπνευσε αφενός τη δημοτική μούσα, αφετέρου και τους Έλληνες λογοτέχνες όπως τον Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, ο οποίος έγραψε το 1859 ένα ποίημα αφιερωμένο σε αυτήν, επί του οποίου και βασίσθηκε ο Ζακυνθινός μουσουργός Παύλος Καρρέρ και έγραψε ομώνυμη όπερα.

Ενέπνευσε επίσης τους Α. Ραγκαβή, Αντώνιο Αντωνιάδη, Δημήτριο Βερναρδάκη και τον Σωτήρη Σκίπη, όπου στο ποίημα του τελευταίου βασίσθηκε ο Θεόδωρος Σπάθης αφήνοντας ημιτελή ομώνυμη επίσης όπερα. Χαρακτηριστικό είναι το παρακάτω δημοτικό τραγούδι:

«Τραβάει αγέρας και βοριάς που κυματάει η λίμνη

να βγάλει τες αρχόντισσες και την Κυρα-Φροσύνη.

-Φροσύν’, σε κλαίει το σπίτι σου, σε κλαίνε τα παιδιά σου,

σε κλαίν’ όλα τα Γιάννινα διά την ομορφιά σου.

-Φροσύν’, σε κλαίει η άνοιξη, σε κλαίει το καλοκαίρι,
σε κλαίει κι ο Μουχτάρ-πασάς με τον τσεβρέ στο χέρι».

21η Φλεβάρη, όχι μόνο η Ήπειρος, αλλά ολάκερη η Ελλάδα πανηγυρίζει μια ακόμη ιστορική επέτειο. Ύστερα από 450 χρόνια σκλαβιάς, στις 21 Φεβρουαρίου του 1913, τα Γιάννενα λευτερώθηκαν. (βλ. εδώ αφιέρωμα)

Η απελευθέρωση των Ιωαννίνων μετά από 480 χρόνια σκλαβιάς

Βίντεο: Η λίμνη των Ιωαννίνων πάνω από τα σύννεφα

που παρουσιάζει με μοναδικό τρόπο την ομορφιά της.

Night at the Lake of Ioannina: Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της λίμνης είναι τα πυκνά σύννεφα που σχηματίζονται συχνά πάνω της κρύβοντας εντελώς την πόλη και αυτό ακριβώς αποτύπωσε στο παραπάνω timelapse ο σκηνοθέτης και φωτογράφος Αλέξανδρος Μαραγκός.

Το βίντεο που θα παρακολουθήσετε στη συνέχεια αποτελείται από 2.000 φωτογραφίες και τραβήχτηκε στην περιοχή Λιγκιάδες σε υψόμετρο 1000 μέτρων. Είναι το πρώτο timelapse που καταγράφει την έναρξη του εντυπωσιακού φαινομένου κατά την διάρκεια της νύχτας πάνω από τη λίμνη των Ιωαννίνων και αποτελεί μέρος του project «HUMΛΝ NATURE» του Αλέξανδρου Μαραγκού.

by Sophia Ntrekou.gr | Αέναη επΑνάσταση

Το τραγούδι της Κυρά Φροσύνης

Στη λίμνη το ρηγόπουλο

στάσου και πρόσμενέ το,

μοσχοτραγούδησέ το.

Παλάτια χρυσοπλουμιστά,

παλάτια μαγεμένα,

τα παρατάει για σένα.

Δούλος και σκλάβος γίνεται

της πλάνας ομορφιάς σου

στάσου στη λίμνη, στάσου.

Να πέσει στην αγκάλη σου,

να σε γλυκομεθύσει

κι εκεί να ξεψυχήσει.

www.sophia-ntrekou.gr

Βίντεο: Το τραγούδι της Κυρά Φροσύνης (Frossini's song)

Βιβλιογραφία:

1. Ο George Finley στο έργο του "History of the Greek revolution", Τόμος 1 σελ. 74 αναφέρει ότι η "Ευφροσύνη ήταν συγγενής ιερέα, αλλά παραμελούσε τις βιογραφίες των αγίων και προτιμούσε να διαβάζει τους άτακτους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς", ενώ ο Παναγιώτης Αραβαντινός στη "Χρονογραφία της Ηπείρου" αναφέρει την Φροσύνη ως μια Ελληνίδα με τη συνηθισμένη, δηλαδή ανύπαρκτη, παιδεία των γυναικών της εποχής της.

2. George Finley, History of the Greek revolution, Τόμος 1, σελ. 75
3. Σύμφωνα με τη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια του Παύλου Δρανδάκη, η κόρη της Φροσύνης Αλεξάνδρα Μούκα έζησε στη Γαλλία και πέθανε στη Λυών το 1877, κοντά στην κόρη της που αναφέρεται με το επώνυμο κάποιον Carchaud.
4. Αραβαντινός: Η Ζωή του Αλή Πασά, σελίδα 530

5. Ο περιηγητής Charles Cockerell που συναντήθηκε με τον Μουχτάρ, αναφέρει στο έργο του "Travels in Southern Europe" ότι ο γιος του Αλή Πασά ήταν ένας χαρούμενος, αυθόρμητος γλεντζές που του άρεσαν πολύ οι ερωτικές περιπέτειες. el.wikipedia.org
6. Πνευματικό Κέντρο Δήμου Ιωαννιτών » pnevmatikokentroioannina/videos

7. Ο πίνακας ζωγραφικής της κυράς-Φροσύνης είναι του Θεόδωρου Ιακώβου Ράλλη (Κωνσταντινούπολη, 16 Φεβρουαρίου 1852 – Λονδίνο, 2 Οκτωβρίου 1909), γνωστός και ως Théodore Jacques Ralli ή Rallis. Ήταν Έλληνας ζωγράφος της «γαλλικής ακαδημαϊκής σχολής» του ύστερου 19ου αιώνα. Σήμερα θεωρείται ο πιο χαρακτηριστικός Έλληνας οριενταλιστής ζωγράφος.
8. Το οπτικοακουστικό υλικό (Βίντεο) από www.YouTube, εταιρεία της Google.

Πηγή: sophia-ntrekou.gr | Αέναη επΑνάσταση

Σχετικά θέματα:

Επιλεκτικό μουσικό οπτικό αφιέρωμα

Βίντεο Μαγικοί ήχοι - Ξενιτεμένο μου πουλί: Ο Γιάννης Χαλδούπης και ο Κωσταντής Πιστιόλης σε έναν αυτοσχεδιασμό, μετά το τέλος της συναυλίας των Villagers of Ioannina City (VIC Band) στα Ιωάννινα (14/06/2014).

Γιάννης Χαλδούπης - Ο σκάρος | Offical Audio αποκλειστικά από το
www.musicpaper.gr στο Παραδούναι και λαβείν του Σωτήρη Μπέκα.

Βίντεο Γιάννης Χαλδούπης & Μούκλιομος Μαριόλα: Παίζει η κομπανία του Γιάννη Χαλδούπη με την μπάντα Μούκλιομος από τον Παρακάλαμο Ιωαννίνων σε καταγραφή του 2014. Γιάννης Χαλδούπης: κλαρίνο, φωνητικά. Νίκος Οικονόμου: βιολί. Δημήτρης Χαλιγιάννης: λαούτο, τραγούδι. Ηλίας Γραμματικός: ντέφι

«Riza» (Full Album) Villagers of Ioannina City (V.I.C.) ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ: Riza (Full Album) 01. Kalesma 00:00:00 02. Echoes 00:01:29 03. Nova 00:05:12 04. Jiannim 00:12:04 05. Tabourla (feat. Ioanninas Nobody) 00:19:51 06. Krasi 00:25:28 07. Ti kako 00:32:16 08. Perdikomata 00:41:47 09. Chalasia (feat. G. Mitsis) 00:50:35 10. Skaros 00:57:34 11. St. Triad 01:01:27 12. Riza 01:11:23