Πυρρίχιος Σέρρα ο αρχαιότερος ελληνικός πολεμικός χορός - Ιστορία και video αφιέρωμα

ψηφιδωτό μνημείο στον αύλιο χώρο του Ι. Ν. Αγίου Γεωργίου Ελευθερίου - Κορδελιού
ψηφιδωτό μνημείο στον αύλιο χώρο του Ι.
Ν. Αγίου Γεωργίου Ελευθερίου - Κορδελιού

Επιμέλεια Σοφία Ντρέκου, Αρθρογράφος
(Sophia Drekou, BSc in Psychology)


στην Κλεοπάτρα και στον Σπύρο

Ετυμολογία: πυρρίχιος -α -ο [piríxios]: ~ είδος χορού, και ως ουσ. ο πυρρίχιος, ονομασία χορού, του οποίου οι κινήσεις μιμούνται αντίστοιχες κινήσεις αρχαίου πολεμιστή σε ώρα μάχης: Ο ποντιακός / αρχαίος ελληνικός ~. || (μετρ.) Ο ~ πόδας. Tο πυρρίχιο μέτρο. [λόγ. < ελνστ. πυρρίχιος `που αναφέρεται στο χορό πυρρίχη (αρχ.)΄]

Η λέξη Πυρρίχιος παράγεται από το πύρρα που ετυμολογικά αναλύεται ως πυρ-ρα.

Η λέξη πυρ, με βάση τη βιβλική παράδοση, για όλες τις θρησκείες σημαίνει Άγιο Πνεύμα. Δηλαδή φωτιά που καίει. Ενώ η λέξη ρα, είναι σανσκριτική και σημαίνει ισχύ. Πύρρα λοιπόν σημαίνει την ισχύ του Αγίου Πνεύματος.

Ο πυρρίχιος, αποκαλείται και Σέρρα, είναι ο αρχαιότερος ελληνικός πολεμικός χορός. Οι χορευτές χόρευαν κρατώντας ασπίδα και δόρυ και φορώντας περικεφαλαία.

Μυθική αναδρομή

Για την δημιουργία του υπάρχουν τρεις μυθικές εκδοχές:

1. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Κρόνου, πριν τις Τιτανομαχίες και ενώ ο Ζευς ήταν ακόμα βρέφος, οι Κουρήτες χόρευαν τον πυρρίχιο γύρω του κάνοντας δυνατό θόρυβο με τα όπλα και τις ασπίδες τους για να μην ακούσει ο παιδοκτόνος Κρόνος το κλάμα του

2. Στην ταφή του βασιλιά Κυζικίου (στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Κύζικος είναι γνωστός ένας γιος του Αινεία και της Αινήτης, βασιλιάς των Δολιόνων στην πόλη Κύζικο της Προποντίδας), οι πιο νέοι Αργοναύτες με προτροπή του Ορφέα, χόρευαν οπλισμένοι κι Κέρουακ με τα ξίφη τις ασπίδες τους, έτσι που να σκορπίσουν στον αέρα οι δυσοίωνες κραυγές ,οι στεναγμός των κατοίκων που θρηνούσαν το βασιλιά τους.

3. Στην πολιορκία της Τροίας, ο Αχιλλέας, πριν κάψει το νεκρό Πάτροκλο, χόρεψε τον Πυρρίχιο πάνω στην πλατφόρμα των καυσόξυλων πριν παραδώσει τον Πάτροκλο στη νεκρική πυρά (πυρά - Πυρρίχιος)

4. Ο Πύρρος (γιος του Αχιλλέα) κάτω από τα τείχη της Τροίας, χόρεψε σε αυτό τον ρυθμό, από τη χαρά του για το θάνατο του Ευρύπυλου (Πύρρος - Πυρρίχιος).

Όποια και αν ήταν η μυθική «καταγωγή» του Πυρρίχιου, το σίγουρο είναι ότι τον χόρευαν από τον Εύξεινο Πόντο μέχρι την Κύπρο και την Κρήτη, ενώ οι Σπαρτιάτες τον θεωρούσαν ένα είδος πολεμικής προπόνησης και τον μάθαιναν από μικρά παιδιά.

Για τον Πυρρίχιο βρίσκουμε αναφορές στον Όμηρο και τον Ξενοφώντα. Ο δεύτερος δε, κάνει λόγο και για μια άλλη, πιο «ελαφριά» ή «εκφυλισμένη» εκδοχή του Πυρρίχιου, την «πύρριχη». Αυτή η νεότερη εκδοχή του χορού υποβιβάζεται σε χορό συμποσίων, δε χορεύεται από ομάδες πολεμιστών χωρισμένους σε αμυνόμενους και επιτιθέμενους αλλά από μία ομάδα χορευτών (ανδρών και γυναικών) σε κύκλο.

Στις μέρες μας, τον Πυρρίχιο έχουν διασώσει οι Πόντιοι, σε μία μορφή που πλησιάζει την πύρριχη, χωρίς οπλισμό, με άνδρες και γυναίκες, αλλά αντί οι χορευτές να σχηματίζουν κύκλο, σχηματίζουν ευθεία γραμμή.

A Pyrrhic Dance, 1869 painting Lawrence Alma-Tadema
(1836-1912). Πυρρίχιος Χορός (1869), έργο του Σερ
Λώρενς Άλμα-Τάντεμα, Guildhall Art Gallery, Λονδίνο.

Σύμφωνα με τον Πλάτωνα
Πλάτων - Νόμοι (7-815α)

(815a) ὄρχησιν λέγοι. τὴν πολεμικὴν δὴ τούτων, ἄλλην οὖσαν τῆς εἰρηνικῆς, πυρρίχην ἄν τις ὀρθῶς προσαγορεύοι, τάς τε εὐλαβείας πασῶν πληγῶν καὶ βολῶν ἐκνεύσεσι καὶ ὑπείξει πάσῃ καὶ ἐκπηδήσεσιν ἐν ὕψει καὶ σὺν ταπεινώσει μιμουμένην, καὶ τὰς ταύταις ἐναντίας, τὰς ἐπὶ τὰ δραστικὰ φερομένας αὖ σχήματα, ἔν τε ταῖς τῶν τόξων βολαῖς καὶ ἀκοντίων καὶ πασῶν πληγῶν μιμήματα ἐπιχειρούσας μιμεῖσθαι· τό τε ὀρθὸν ἐν τούτοις καὶ τὸ εὔτονον, τῶν ἀγαθῶν σωμάτων (815β) καὶ ψυχῶν ὁπόταν γίγνηται μίμημα, εὐθυφερὲς ὡς τὸ πολὺ τῶν τοῦ σώματος μελῶν γιγνόμενον, ὀρθὸν..

Μετάφραση (815a)....τον πολεμικό χορό που διαφέρει από τον ειρηνικό, θα μπορούσαμε να τον ονομάσει κανείς σωστά πυρρίχιο. Αυτός μιμείται, απ' τη μια μεριά. τις κινήσεις που κάνει κάποιος για να αποφύγει όλα τα χτυπήματα που του έρχονται από κοντά ή από μακρυά, να πέφτει στο πλάι, να υποχωρεί, να πηδά ψηλά, να πέφτει χαμηλά• κι από την άλλη μεριά, τις αντίθετες κινήσεις που προσπαθούν να μιμηθούν τις επιθετικές στάσεις, τις βολές δηλαδή των τόξων και τις ρίψεις των ακοντίων και τις χειρονομίες που μιμούνται κάθε είδους χτύπημα. Το σωστό και το συντονισμένο που υπάρχει σ' αυτούς τους χορούς, όταν γίνεται μίμηση των ωραίων σωμάτων και των ωραίων ψυχών, πραγματοποιείται όταν το σύνολο των μελών του σώματος διατηρεί την ευθύτητα των γραμμών του.

Σέρρα

Η σέρρα ή σέρα, είναι πολεμικός χορός του Πόντου, που αποτελεί παραλλαγή του Πυρρίχιου. Έλαβε την ονομασία του επειδή χορευόταν κυρίως κοντά στον ποταμό Σέρα της Τραπεζούντας.

Περιλαμβάνει γρήγορες κινήσεις του σώματος, σύσφιξη των χορευτών μεταξύ τους, βίαια στροφή των ποδιών στο δάπεδο και συσπάσεις των μυών του σώματος.

Το 2018, προτάθηκε για ένταξη στον Κατάλογος Άυλης Πολιτισμικής Κληρονομιάς UNESCO |κατάλογο Άυλης Πολιτισμικής Κληρονομιάς της UNESCO.


Ημέρα μνήμης και χρέους - Σκηνοθέτης: Θόδωρος Μαραγκός

Δείτε τον συγκλονιστικό πυρρίχιο τριών νεαρών παιδιών,
απογόνων των Ελλήνων του Πόντου στα Σούρμενα το 1965

Χορός Σέρα 1965. Παράσταση στο πανηγύρι του Θωμά στα Σούρμενα Αττικής και μετάδοση τότε από την κρατική τηλεόραση. Το βίντεο ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ, δόθηκε από τον κ. Δαμιανό Χαραλαμπίδη. Είναι το Α' Παμποντιακό Φεστιβάλ της κοινότητας Ελληνικού στα Σούρμενα Αττικής. Πραγματοποιήθηκε την Κυριακή του Θωμά τον Μάιο του 1965. Συμμετείχαν 22 χορευτικά συγκροτήματα.

Το κομμάτι αυτό κινηματογραφήθηκε, από το συνεργείο εσωτερικών μεταδόσεων του υπουργείου εσωτερικών, παρόντων, τότε, και των υπουργών Εσωτερικών και Γεωργίας Τσιριμώκου και Μπαλτατζή και σε λίγες μέρες προβλήθηκε στους κινηματογράφους ανάμεσα στα άλλα επίκαιρα θέματα, που προέβαλαν οι κινηματογράφοι πριν από κάθε κινηματογραφικό έργο. Σκηνοθέτης ο Θόδωρος Μαραγκός.


Βιβλιογραφία

• Ετυμολογία - Λεξικό της κοινής νεοελληνικής, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας - Gov.gr Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων
• Απολλώνιος Ρόδιος (1999). Αργοναυτικά. Αθήνα: Οδυσσέας Χατζόπουλος - Κάκτος. σελ. 101. Αργοναυτικά Α.
Πλάτων - Νόμοι (7-815α). Plato. Platonis Opera, ed. John Burnet. Oxford University Press. 1903.
• Burckhardt, Jacob (1963). History of Greek Culture. Courier Corporation. σελ. 203.
• MUELLER, Carl Otfried· Lewis, Sir George Cornewall (1840). History of the literature of Ancient Greece. By K. O. Müller. Vol. 1, vol. 2. pt. 1-4. [Translated from the German MS. by G. C. Lewis.]. σελ. 161. books.google.co.uk/books
• Κύζικος (μυθολογία) Emmy Patsi-Garin: «Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας», εκδ. οίκος Χάρη Πάτση, Αθήνα 1969. Βικιπαίδεια

by Sophia-Ntrekou.gr | Αέναη επΑνάσταση

Περισσότερα ΘέματαΓενοκτονίαΜικρά Ασία

Βιντεο / αφιέρωμα | Tribute / video

Κρήτη και Πόντος σμίξανε! Πεντοζάλης,
Πυρρίχιος (Σέρα), Ανωγειανός Πηδηχτός


Σέρρα - Καλλιτεχνικός Οργανισμός Ποντίων Αθηνών «Κρήτη και Πόντος σμίξανε!». Δρώμενα, χοροί και τραγούδια από την Κρήτη και τον Πόντο για πρώτη φορά στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού. Παρασκευή 4 Οκτωβρίου 2013

Η Γέννηση του Δία και ο μύθος του Ιδαίου Άντρου, Κρήτες Κουρήτες και Τραντέλλενες Πόντιοι Πυρριχιστές, χορευτικά συγκροτήματα Κρητών και Ποντίων σε πανάρχαιους αρχαϊκούς ρυθμούς, μουσικά όργανα και μελωδίες των προγόνων μας συναντώνται για πρώτη φορά και για μία και μοναδική βραδιά στη μουσικοχορευτική παράσταση «Κρήτη και Πόντος σμίξανε» στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού την Παρασκευή 4 Οκτωβρίου 2013, ώρα 8.30 μμ.

Κρήτες και Πόντιοι αποκαλύπτουν προαιώνιες προγονικές ρίζες με ιδιαιτερότητες και ιδιομορφίες, αλλά και τη συγγένεια που τους ενώνει, με κοινά χαρακτηριστικά ρυθμών, μελωδιών, ηθών, εθίμων, προαιώνιων παραδόσεων και γλώσσας, τα οποία και οι δύο διατηρούν αναλλοίωτα στο πέρασμα των αιώνων και τα μεταδίδουν από γενιά σε γενιά.

Δεξιοτέχνες χορευτές και μουσικοί από την Κρήτη δημιουργούν και συμπράττουν επί σκηνής με μουσικούς και χορευτές από τον Πόντο, «παντρεύοντας» με τρόπο πρωτόγνωρο την πλούσια και διαχρονική Ποντιακή και Κρητική παράδοση. Λυράρηδες, λαουτιέρηδες και το νταούλι σαγηνεύουν την ψυχή και ανασταίνουν, με νοήματα βαθιά και στοχασμούς, όλες τις ομορφιές του παρελθόντος. Τραγουδούν τη λεβεντιά, τη χαρά και τη λύπη, τους καημούς της ξενιτιάς, την πίστη στην πατρίδα, τον έρωτα της ζωής και την πανέμορφη φύση.

Ο χορός, με τις γρήγορες δοξαριές της λύρας γίνεται τρόπος έκφρασης ζωής! Πεντοζάλης, Πυρρίχιος (Σέρα), Ανωγειανός Πηδηχτός, Τίκ, Μαλεβιζιώτης, Κότσαρι, Ρουματιανή Σούστα, Τρυγόνα και Συρτός Χανιώτης ζωντανεύουν εκπληκτικά επί σκηνής κάτω από τον ιερό βράχο της Ακρόπολης σε ένα ατελείωτο ταξίδι συναισθημάτων και αυθεντικής χορευτικής έκφρασης, μαζί με δρώμενα από τα πιο γνωστά έθιμα των δύο περιοχών.

Δεν πρόκειται για ένα παραδοσιακό πανηγύρι αλλά για μια μουσικοχορευτική παράσταση με περισσότερους από 80 συντελεστές, που σέβεται απόλυτα τη μεγάλη λαϊκή κληρονομιά και τα έθιμα των Κρητών και των Ποντίων, οι οποίοι παραμένουν ακοίμητοι ακρίτες φρουροί του Ελληνισμού και θυμίζουν σε όλους πως είμαστε ακόμη Έλληνες! Συντονιστής: Γρηγόρης Ορφανουδάκης (ηθοποιός)











Πυρρίχιος (Σέρρα) "Ο Χορός των θεών"
Το πρώτο ντοκιμαντέρ των Α.Ε!!!
Πυρρίχιος και η αρχαία καταβολή του.












Τη Πόντου οι Αντάρτες, ταινία του 2021 για την
Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου (βίντεο)


short film called Pontos. Directed by Peter
Stefanidis, Starring Lee Mason, Ross Black,
Michelle Cele, Tara Ross and David Stavretis.












Η ιστορία και την ταινία της Ελένης της Ρωμιάς
που έμεινε το '22 στην Τουρκία έγινε και βιβλίο











19 Μαΐου: Ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας
των Ελλήνων του Πόντου | OPEN TV













Η ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ: Η ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΤΩΝ ΠΟΝΤΙΩΝ:
Πυρρίχιος. Ο πολεμικός χορός των αρχαίων Ελλήνων που χόρεψαν
οι μυθικοί δαίμονες Κουρήτες για να σώσουν τον νεογέννητο Δία από
τα χέρια του Κρόνου. Διασώθηκε από τους Πόντιους. Όλο το άρθρο.

Η ιστορία του Πόντου. Από τον Προμηθέα και τους Αργοναύτες στην αυτοκρατορία των Κομνηνών και το σχέδιο εξόντωσης των Χριστιανών από τους Τούρκους εθνικιστές, από τη Μηχανή του Χρόνου στο COSMOTE HISTORY. Ξετυλίγει την μακραίωνη ιστορία των Ελλήνων του Πόντου που ξεκινά από τη μυθολογία. Περιγράφει την άνθιση στα ρωμαϊκά χρόνια παράλληλα με τη διάδοση του χριστιανισμού. Η έρευνα στρέφει τα φώτα της στη βυζαντινή εποχή, όπου υπήρξε ισχυροποίηση του ελληνικού στοιχείου και ξεχώρισε ο διοικητής του Πόντου, ο Θεόδωρος Γαβράς. Η εκπομπή παρουσιάζει την άγνωστη ιστορία του, αλλά και το τραγικό τέλος του, όταν ο ηγεμόνας Αμίρ Ασλή διέταξε να τον γδάρουν ζωντανό.

Ιστορικοί και ερευνητές αναλύουν την πολιτική των Νεότουρκων, εξηγούν αναλυτικά το οργανωμένο σχέδιο εξόντωσης και δίνουν το πλαίσιο της γενοκτονίας, που εξελίχθηκε σε δύο φάσεις.













Ο Σέρρα χορός στο Εθνικό μας Ευρετήριο και στον
Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής
Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO (video)

α) «Ο ποντιακός χορός ως προβεβλημένο ταυτοτικό
στοιχείο του ποντιακού πολιτισμού
» β) Ο χορός Σέρρα












ΠΥΡΡΙΧΙΟΣ ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΣΤΗΝ
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΑ


Ο ανδρικός πυρρίχιος απεικονίζεται στα αγγεία από το τελευταίο τέταρτο του 6ου αιώνα ως τα μέσα του 5ου, με προτίμηση στην ατομική εκτέλεση που μιμείται μάχη εναντίον αντιπάλου. 

Οι γυναικείες παραστάσεις είναι λίγες, υστερότερες (μέσα 5ου αιώνα -αρχές 4ου αιώνα π.Χ.) κι εντελώς διαφορετικές. Η συγγραφέας κατατάσσει τις 29 αγγειογραφίες που εξετάζει σε έξι εικονογραφικές κατηγορίες, όπου ο πυρρίχιος, πάντα μιμητικός χορός, εμφανίζεται με τρεις μορφές ως: α) εξάσκηση χορευτριών, β) ψυχαγώγηση ανδρών σε συμπόσιο ή γυναικών στο γυναικωνίτη και γ) στο πλαίσιο της λατρείας της Αρτέμιδος. Με συνοδεία αυλητρίδας, η πυρριχίστρια εκτελεί ατομικό χορό με όπλα που δεν είναι πάντα ... Διαβάστε την συνέχεια του άρθρου ΕΔΩ

Δεν υπάρχουν σχόλια: