Δημήτρης Μυταράς. Ο ζωγράφος των χρωμάτων έφυγε τυφλός και πικραμένος (αφιέρωμα videos)

efyge-o-megalos.dimitris-mytaras«S.Drekou»aenai-EpAnastasi

Ένας αιώνιος έφηβος που ήταν για πάντα «κρυμμένος» 
στα τεράστια, ογκώδη σώματα που καταλάμβαναν 
την παλέτα του από άκρη σε άκρη...

της Σοφίας Ντρέκου

Έφυγε Τσικνοπέμπτη 16 Φεβρουαρίου 2017 σε ηλικία 83 ετών ο Δημήτρης Μυταράς (18 Ιουνίου 1934 - 16 Φεβρουαρίου 2017), ένας εκ των σπουδαιότερων σύγχρονων Ελλήνων ζωγράφων. Ο Δημήτρης Μυταράς ήταν σύγχρονος Έλληνας ζωγράφος με διεθνή καταξίωση και καθηγητής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ). Παράλληλα με το εκπαιδευτικό του έργο στην ΑΣΚΤ, το 1978 και με την αρωγή του Δήμου Χαλκιδέων, ίδρυσε στη γενέτειρά του την Χαλκίδα, το Εργαστήρι Τέχνης Χαλκίδας, το οποίο, υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της συζύγου του Χαρίκλειας Μυταρά, αναπτύσσει σημαντική διδακτική και πολιτιστική δραστηριότητα. Σπούδασε ζωγραφική στη Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (1953-1958) έχοντας καθηγητές τον Γιάννη Μόραλη και τον Σπύρο Παπαλουκά.

Απεβίωσε τυφλός και πικραμένος…

Ήταν μια εποχή που σε όποιο σπίτι πήγαινες, υπήρχε στον τοίχο κάποιο έργο του Δημήτρη Μυταρά. Όχι απαραίτητα πρωτότυπο ή λάδι… οι λιθογραφίες και οι αφίσες των έργων του πουλούσαν σαν φρέσκο ψωμάκι. Μέχρι που κάποιοι καλοθελητές τον είχαν πει, «Ο ζωγράφος σούπερ-μάρκετ». Ότι έλεγαν παλιότερα για τον Picasso.

Macedonian Museums Σύγχρονης   Τέχνης Φλώρινας. Μυταράς, "Δόξα".
Macedonian Museums Σύγχρονης 
Τέχνης Φλώρινας. Μυταράς, "Δόξα".

Γεννήθηκε το 1934 στη Χαλκίδα. Σπούδασε ζωγραφική στην ΑΣΚΤ της Αθήνας (1953-1957) με τον Γιάννη Μόραλη και τον Σπύρο Παπαλουκά. Συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι, με υποτροφία του Ι.Κ.Υ. (1961-1964, σκηνογραφία και εσωτερική διακόσμηση, École Nationale des Arts Decoratifs και École des Arts et Métiers).


Η πρώτη του ατομική έκθεση έγινε στην Αθήνα (1961, Ζυγός). Η στροφή του προς τον κριτικό ρεαλισμό με χρήση φωτογραφικών ντοκουμέντων, περιορισμένη χρωματικότητα και πολιτικό περιεχόμενο, ήταν μια χαρακτηριστική φάση πρώιμης ζωγραφικής του, στα χρόνια της δικτατορίας. Ωστόσο στη συνέχεια της πορείας του κυριάρχησαν τα εξπρεσιονιστικά στοιχεία και το έντονο χρώμα. 

Στο μεγαλύτερο μέρος του έργου του τα θέματα είναι ανθρωποκεντρικά και συχνά προσωπογραφικά. Η αφαιρετική διάθεση, η ελευθερία της γραμμής και οι χρωματικές εντάσεις συνυπάρχουν με την οξύτητα της παρατήρησης, είτε πρόκειται για απεικονίσεις προσώπων είτε άλλων θεμάτων. Σε όλο του το έργο, η έμφαση στις εικαστικές ποιότητες φανερώνει τη βαθύτερη σχέση του με τις παραδοσιακές αξίες της ζωγραφικής.

Ως σκηνογράφος και ενδυματολόγος επιμελήθηκε δεκάδες θεατρικές παραστάσεις, συνεργαζόμενος με σημαντικά ελληνικά θέατρα (Εθνικό, ΚΘΒΕ, Θέατρο Τέχνης, Ελληνικό Χορόδραμα, κ.ά.). Επίσης ασχολήθηκε με την εικονογράφηση και με διάφορες εικαστικές εφαρμογές. Έχει διακοσμήσει με τοιχογραφίες πολλά δημόσια και ιδιωτικά κτίρια (ξενοδοχεία, τράπεζες, κλπ). Το έργο του Δεξίλεως τοποθετήθηκε πρόσφατα στο σταθμό «Δάφνη» του αθηναϊκού μετρό. Το συγγραφικό του έργο περιλαμβάνει θεωρητικά κείμενα και μελέτες για την τέχνη που έχουν εκδοθεί και σε βιβλία, αρθρογραφία στον Τύπο για διάφορα θέματα, καθώς και ποίηση.

efyge-o-megalos-dimitris-mytaras«S.Drekou»aenai-EpAnastasi

Δίδαξε εσωτερική διακόσμηση στο Αθηναϊκό Τεχνολογικό Ινστιτούτο (1964-72) και από το 1969 άρχισε να διδάσκει στην ΑΣΚΤ της Αθήνας, όπου εξελέγη καθηγητής το 1977 και διετέλεσε Πρύτανης από το 1982 έως το 1985. Το 1978, με την αρωγή του Δήμου Χαλκιδέων, ίδρυσε στη γενέτειρά του το Εργαστήρι Τέχνης Χαλκίδας, το οποίο, υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της συζύγου του Χαρίκλειας Μυταρά, αναπτύσσει σημαντική διδακτική και πολιτιστική δραστηριότητα έως σήμερα.

Το έργο του παρουσιάστηκε σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Βραβεύτηκε για τη συμμετοχή του στην Έκθεση Νέων Ζωγράφων (Ζυγός, 1958) και στην Πανελλαδική Έκθεση Νέων (1961). Συμμετείχε στις Μπιενάλε της Αλεξάνδρειας (1958, 1966), Μπιενάλε Νέων (Παρίσι, 1960), Μπιενάλε Sao Paulo (1966) και Μπιενάλε Βενετίας (1972). Αρκετές είναι και οι αναδρομικές του εκθέσεις: 1989 (Πινακοθήκη Πιερίδη και Βελλίδειο Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης), 1992 (Château de Chenonceau, Loire, Γαλλία), 1993 (Expo 93, Τόκυο, Ιαπωνία), 1995 (Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα), 1998 (Millesgarden Museum, Στοκχόλμη), 2001 (Palazzo Vecchio, Φλωρεντία,) και 2006 (Δημοτική Πινακοθήκη, Θεσσαλονίκη). 
  • Το 2008 εξελέγη τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και τιμήθηκε με τον Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικα. Την ίδια χρονιά, ο Δήμος Χαλκιδέων του απένειμε το χρυσό μετάλλιο της πόλης.
Δ. Μυταράς: «Tο μήνυμα του έργου τέχνης είναι πάντα ποιητικό, ακόμη 
κι όταν παριστάνει τις σφαγές της Xίου ή τις αρβύλες του Bαν Γκογκ.»

Δημήτρης Μυταράς: Τι είναι Τέχνη.
Εικαστική Παιδεία 2006, Τεύχος 22

efyge-o-megalos-dimitris-mytaras«S.Drekou»aenai-EpAnastasi

H τέχνη μοιάζει με κοινωνικό φαινόμενο, αλλά στην ουσία είναι ένα σχεδόν φυσικό φαινόμενο, κάτι σαν ηφαιστειακή εκτόνωση. Δεν καταγράφει την ιστορία ούτε κάνει ιστορία, ούτε προηγείται της εποχής της ούτε την ακολουθεί. 

H τέχνη είναι ο έρωτας, με την πλατύτερη σημασία της λέξης, είναι η έκφραση και το ξεχείλισμα μιας πληρότητας. Δεν υπακούει σε θεωρίες, τις οποίες διαψεύδει μονίμως, έχει δική της λογική και δεν ερμηνεύεται με λόγια. 

H τέχνη δεν είναι μαχητική ή ήρεμη, αλλά είναι σαν τον άνεμο, που άλλοτε είναι άγριος και δυνατός και άλλοτε γαλήνιος.

H τέχνη δε μορφώνει αλλά κάνει κάτι περισσότερο, σε συνδέει με το μυστήριο της ύπαρξης. Δεν αποδίδει δικαιοσύνη, είναι πέρα απ’ αυτή. 

H τέχνη δεν στρατεύεται αλλά ανήκει στους αθώους, είτε αυτοί βρίσκονται στη φυλακή είτε πρόκειται για τον αυστηρό διευθυντή της απέναντι επιχείρησης.

H τέχνη απευθύνεται σε ελεύθερους ανθρώπους, αλλά είναι πολύ δύσκολο να καταλάβει κανείς ποιοι είναι οι ελεύθεροι άνθρωποι. 

H τέχνη δεν ερμηνεύεται ούτε με πολιτικά ούτε με καλλιτεχνικά μανιφέστα. Oι σχολές, τα υλικά, οι τεχνοτροπίες, οι κοινωνικές ανακατατάξεις, οι συζητήσεις, οι φιλοσοφίες και τα κείμενα ασχολούνται μόνο με τα ερεθίσματα που δημιουργούν την τέχνη. Tην ίδια όμως τίποτε απολύτως δεν την ερμηνεύει.

H τέχνη δεν έχει σχέση με το μάρκετινγκ, τους πλειστηριασμούς και τιμές – όλα αυτά είναι ξένα σώματα. Tο σπήλαιο του Λασκό δεν ήταν γκαλερί. O καλλιτέχνης συχνά δε γνωρίζει αν αυτό που έκανε, είναι καλό ή κακό. Σπάνια οι πρωτοπόροι πιστεύουν ότι είναι πρωτοπόροι. Για την πρωτοπορία τους σίγουροι είναι αυτοί που τους ακολουθούν. 

H τέχνη δεν απομυθοποιείται. «Όταν ξύσεις ένα αληθινό έργο τέχνης θα τρέξει λίγο αίμα», λέει κάποιος. Πολλά πράγματα μιμούνται την τέχνη και πολλοί μιμούνται τους καλλιτέχνες. Πολλοί καλλιτέχνες απαντούν σε ερωτήσεις που δεν υποψιάζονται. Aπαντούν σε ανθρώπους που δε γνώριζαν την ερώτηση. Άλλο είναι η μόρφωση και άλλο η καλλιέργεια του πνεύματος. 

H τέχνη ερμηνεύεται μόνο με τέχνη, όπως ο πιανίστας ερμηνεύει τη μουσική σύνθεση. H τέχνη δεν προοδεύει ποτέ, μην τη συγχέουμε με την επιστήμη, απλώς αλλάζει πρόσωπα και τρόπους, για να πει κάθε φορά τα ίδια πράγματα. 
H τέχνη είναι κάτι πολύ απλό και ο καλλιτέχνης ένας σοφός. Σοφή και η γιαγιά του απέναντι διαμερίσματος, σοφός –καθόλου απίθανο– και ο πρόεδρος της Ακαδημίας. Δείτε τα πρόσωπα των ανθρώπων καθώς περνούν από τις διαβάσεις των πεζών. Δείτε τους φθαρμένους τοίχους με τις σχισμένες αφίσες και τα πολύχρωμα συνθήματα. Δείτε τα κουρελιασμένα σύννεφα καθώς δύει ο ήλιος το απόγευμα. Δείτε το απέναντι δέντρο καθώς βγαίνουν οι μικροί βλαστοί περιμένοντας την άνοιξη. Θα έχετε κάνει μια καλή αρχή και υπάρχει ελπίς να αισθανθείτε τα έργα όλων των εποχών.
Tο μήνυμα του έργου τέχνης είναι πάντα ποιητικό, ακόμη κι όταν παριστάνει τις σφαγές της Xίου ή τις αρβύλες του Bαν Γκογκ. Δεν είναι υποχρεωτικό να αισθάνεστε και να αγαπάτε την τέχνη. Aπλώς είναι ένα προνόμιο. Αλλά τι προνόμιο!

Δημήτρης Mυταράς, Zωγράφος, 2007
Δείτε: Αφιέρωμα στον πιο γνωστό Έλληνα λαϊκό ζωγράφο, Θεόφιλο Χατζημιχαήλ
Δ. Μυταράς: Με διέγραψαν από την
Ακαδημία Αθηνών επειδή δεν βλέπω.


Προσωπογραφία Ν. Λ., 1975 Ακρυλικό σε μουσαμά, 
180 x 140 εκ. @nationalgallery.gr


Έτσι απλά με πέταξαν έξω σαν να ήμουν ένα τίποτα.

Πριν από 2μισι περίπου χρόνια, ταυτόχρονα με την εκλογή μου στην Ακαδημία Αθηνών, είχα μία οπτική νευροπάθεια την οποία δεν διαπιστώσαμε αμέσως και αναγκάστηκα να πάω στη Σουηδία.

Εκεί διαγνώσθηκε η πάθησή μου. Αυτή η πάθηση επέρχεται, αλλά διαρκεί συνήθως 4 χρόνια.

Σε αυτό το διάστημα εγώ δεν έβλεπα και δεν μπορούσα να περπατήσω μόνος μου στον δρόμο. Να σκεφτείτε ότι έχω μια γυναίκα που μου γράφει τα βιβλία μου.

Στο ίδιο διάστημα δεν μπορούσα να πάω στην Ακαδημία. Μάλιστα, τους είχα στείλει και τρία γράμματα τα οποία είναι ήδη ανακοινωμένα. Τους έγραφα λοιπόν ότι δεν μπορούσα να πηγαίνω για αυτό τον λόγο. Και η απάντηση ήταν ότι σύμφωνα με τον κανονισμό της Ακαδημίας θα πρέπει να διαγραφώ γιατί δεν ήμουν εκεί.

Εγώ δεν έλειπα, αλλά ήμουν άρρωστος. Αυτό δεν το έλαβαν ποτέ υπόψιν τους, με αποτέλεσμα να μου κόψουν και τον μισθό. Και δεν σταμάτησαν εκεί, καθώς μου ζήτησαν πίσω και τους τρεις μισθούς που είχα εισπράξει μέχρι εκείνη τη στιγμή.

Έτσι λοιπόν διεκόπη οποιαδήποτε παροχή είχα εγώ από την Ακαδημία. Εκείνο που ρώτησα επανειλημμένα ήταν να μου απαντήσουν στο αν αποβάλλεται όποιος αρρωσταίνει. Απάντηση δεν πήρα ποτέ. Αυτό που μου στοίχισε περισσότερο ήταν ότι την επόμενη χρονιά δεν υπήρχε το όνομά μου ούτε στην επετηρίδα. Έτσι απλά με πέταξαν έξω σαν να ήμουν ένα τίποτα."

Δημήτρης Mυταράς, Zωγράφος, Φεβρουάριος 2013

† Καλό Παράδεισο † 🌿

www.sophia-ntrekou.gr

Δύο ποιήματα του γνωστού ζωγράφου Δημήτρη Μυταρά 
και μια συζήτηση μαζί του όπου αποκαλύπτει 
την αγάπη του για ... την ποίηση.

Μυταράς Δημήτρης, ο Ρήγας Φεραίος (εδώ)

Οι περισσότεροι γνωρίζουν τον Δημήτρη Μυταρά ως έναν από τους πλέον καταξιωμένους ζωγράφους της εποχής μας και καθηγητή στη Σχολή Καλών Τεχνών. Ελάχιστοι όμως γνωρίζουν την αγάπη του για την ποίηση κάτι που προσπαθήσαμε να ανιχνεύσουμε σε μια φιλική συζήτηση μαζί του. Αντί προλόγου δημοσιεύουμε δύο ποιήματα από τη συλλογή του “Η ΝΥΧΤΑ”, Εκδόσεις Ένα & Αίθουσα Τέχνης Ζέρβας, Πάτρα 2005.

ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ 
Είμαστε τεντωμένες
χορδές στον αέρα. 
Τραγουδάμε το παράφωνο 
τραγούδι των ανέμων. 

ΣΤΗΝ ΑΜΜΟ

Απόψε η θάλασσα έβγαλε
σάπια φύκια
και όστρακα όχι σπάνια
φαγωμένα στις άκρες
κόκαλα από σουπιές
και παλιά ξύλα.
Απόψε η θάλασσα έβγαλε
ένα ψόφιο ψάρι
χωρίς μάτια.
Ο Λουκιανός σε επίγραμμά του αναφέρει: «Ζωγραφική εστί σιγώσα ποίησης, ποίησης δε, φθεγγομένη ζωγραφία» Ποια είναι η γνώμη σας;
Κοιτάξτε, και η μουσική και η ποίηση και η ζωγραφική και ο χορός και το θέατρο είναι το ίδιο πράγμα. Απλώς έχει άλλη γραφή, άλλη γραμματική. Δηλαδή στη ζωγραφική υπάρχουν τρία χρώματα, όλα όσα βλέπουμε είναι τρία: το κόκκινο, το κίτρινο και το μπλε, αυτά κάνουν τους συνδυασμούς όλων. Στη μουσική υπάρχει η οκτάβα π.χ., στο χορό μια σειρά από βηματισμούς. Επομένως αλλάζει η γραμματική. Επάνω στο θέμα της “γραμματικής” κάνω ένα βιβλίο τώρα το οποίο συγκεντρώνει την πείρα που έχω από την Σχολή Καλών Τεχνών. Επί 35 χρόνια είχα 50-80 μαθητές κάθε χρονιά και βελτίωνα συνέχεια τον τρόπο του να μεταδίδω μερικές γνώσεις. Διαπίστωσα ότι το μόνο που διδάσκεται σ' όλα αυτά είναι η γραμματική.

Όπως τη διδάσκεται κάποιος στο σχολείο κι έπειτα ο ένας γίνεται ας πούμε δύτης κι ο άλλος έμπορος.

Δεν έχει δηλαδή καμία σχέση, αλλά μπορεί και οι δύο να το έχουν αυτό. Επομένως αυτό που γράφει ο Λουκιανός είναι μια ποιητική έκφραση από μόνη της η ίδια, κατά βάθος είναι το ίδιο πράγμα.

Ρώτησαν μάλιστα κάποια φορά τον Καλομοίρη τι είναι η μουσική και απάντησε: “Ποίηση είναι. Όπως κάνεις ένα ποίημα, απλώς το διατυπώνεις διαφορετικά”.

Επομένως όλα αυτά το ίδιο είναι, ανθρώπινη έκφραση, κι ο καθένας έχει ένα ταλέντο ιδιόμορφο να καλύπτει το ένα ή το άλλο ανάλογα.
Εσείς ασχολείστε και με ποίηση. Από πότε γράφετε και τι είναι για σας η ποίηση;
Κανείς δεν ξέρει. Κοιτάξτε, κάπου έγραφα ότι από τη στιγμή που ξέρεις τι είναι η ζωγραφική και τι ποίηση, τελείωσες.
Χάνεται η μαγεία;
Τελείωσες! Δηλαδή, κανείς δεν ξέρει. Εξ' άλλου το μυστικό αυτό είναι, ότι δεν ξέρεις τι είναι αυτό το πράγμα και μένει ανοικτό μονίμως. Γι' αυτό αλλιώς γράφει ο Ελύτης, αλλιώς ο Παπαδόπουλος κι αλλιώς γράφω εγώ. Επομένως είναι κάτι που δεν έχει τρόπο να το διατυπώσεις.

Λέει ο Μπράκε: “Να αρκείσαι στην ανακάλυψη και να αποφεύγεις την εξήγηση”. Αυτοί που κάθονται και εξηγούν τα έργα τους κάνουν λάθος μεγάλο. Ένα έργο είναι πολυδιάστατο κι ο καθένας βλέπει μέσα σ' αυτό ό, τι θέλει. Ο καθένας βλέπει τη φάτσα του στην ουσία, ένας καθρέφτης είναι.
Σαν αναγνώστες προβάλλουμε πράγματα δικά μας στο έργο;
Ναι, προβάλλεις τον εαυτό σου μέσα εκεί, γι' αυτό όποιος μπορεί και καλύπτει περισσότερα είδωλα, αυτός θεωρείται και καλύτερος, πιάνει ας πούμε περισσότερα πράγματα.
Στην ποιητική συλλογή σας που έχει τίτλο “Η Νύχτα”, η λέξη νύχτα με διάφορες μορφές εμφανίζεται συχνά στα ποιήματα. Εκτός από κυριολεξία και ενδεχόμενα και σαν χρόνο έμπνευσης, συμβολίζει κάτι ιδιαίτερο για σας η νύχτα;
Η νύχτα για μένα, είναι κάτι πολύ μυστηριώδες, το σκοτάδι - το μαύρο δηλαδή - είναι μυστηριώδες και το οποίο με εκφράζει, όπως με εκφράζει το κίτρινο. Αλλά δεν μπορώ να ερμηνεύσω γιατί γίνεται αυτό. Δεν μπορώ να το ερμηνεύσω.
Μια ιδιαίτερη έλξη θα λέγαμε…
Προς τα εκεί με πάει, εγώ δεν είμαι επαγγελματίας, δεν μπορεί να είσαι επαγγελματίας καλλιτέχνης, είναι οξύμωρο. Ειδικά στην ποίηση. Βέβαια εγώ δεν λέω ότι είμαι ποιητής, δεν λέω τίποτε, ούτε μ' ενδιαφέρει καν.

Τα γράφω και τα μοιράζω κιόλας. Όποιος θέλει παίρνει, τα έχω εκεί σ' ένα κουτί και συνέχεια γράφω και μου δίνει πολύ μεγάλη ευχαρίστηση.

Για να γράψεις ένα ποίημα χρειάζεται πολύ μεγάλη συγκρότηση, θέλει ικανότητα έκφρασης μεγάλη, ισορροπία, πολλά πράγματα. Θα συνιστούσα δηλαδή σε όλους, άσχετα αν τα δημοσιεύουν, αν είναι διάσημοι ή μη δεν έχει σημασία αυτό, συνιστώ σε όλους να γράφουν ποιήματα διότι εκτονώνονται εσωτερικά, άσχετα αν είναι καλά ή όχι.
Ποιους θα λέγατε ότι είναι οι αγαπημένοι σας ποιητές; Ο Καρυωτάκης είναι μέσα σ' αυτούς;
Ναι, ναι! Όχι επειδή είναι ο μεγαλύτερος..
O καθένας έχει κάποιους αγαπημένους για προσωπικούς λόγους.
Δεν ξέρω, εγώ δεν είμαι ειδικός, απλώς ο Καρυωτάκης είναι ένας πάρα πολύ καλός ποιητής, με ακουμπάει πάρα πολύ, δηλαδή βρίσκω ότι υπάρχουν τέσσερα ποιήματα μέσα στη συλλογή του, ειδικά στα ελεγεία και σάτιρες υπάρχουν 3-4 ποιήματα.. Δεν είναι τυχαίο δηλαδή ότι ένας άνθρωπος έζησε το '25 κυρίως, πέθανε το '32-'34 ακόμη βγαίνει και συζητιέται και διαβάζεται και συγκινεί.
Μου έκανε εντύπωση το ποιήμά σας “Eυαισθησία” γιατί έχει κοινά στοιχεία με το ποίημα του Καρυωτάκη που λέει: “Τεντωμένες χορδές στον αέρα…
Κιθάρες ξεχαρβαλωμένες, λέει…

Έχετε δίκιο. “Είμαστε κάτι ξεχαρβαλωμένες / κιθάρες. Ο άνεμος όταν περνάει / στίχους, ήχους παράξενους ξυπνάει / στις χορδές που κρέμονται σαν καδένες”

Ναι, ναι! O Καρυωτάκης μου αρέσει πάρα πολύ.
Εκλεκτική συγγένεια;
Είναι ψυχοσύνθεση παρόμοια. Δεν μπορώ να πω για άλλον πολύ πολύ. Αυτός μ' αρέσει γιατί είναι καίριος, μπαμ λέει αυτό που θέλει και το λέει με πολύ δύναμη. Είναι και πικραμένος πολύ και πεισιθάνατος πολύ, μ' αρέσει, δεν έχει εξηγήσεις.
Σίγουρα! Να επανέλθω και πάλι στα μοτίβα των ποιημάτων σας κι ένα από αυτά είναι η θάλασσα. Μιλήστε μας για τη θάλασσα, τη σχέση σας με τη θάλασσα στην ποίηση και στη ζωγραφική, τι ενέργεια έχει η θάλασσα για σας;
Ίσως η θάλασσα ήταν το λίκνο το δικό μου λιγάκι. Έζησα μέσα στη θάλασσα, η Χαλκίδα είναι μέσα στη θάλασσα. Ήμουν χωμένος μέσα στη θάλασσα. Κολυμπούσα από 6 ετών, βουτιές στην παραλία, γνώριζα τον βυθό πιο καλά απ' τη στεριά. Επομένως ξέρω και πως είναι η θάλασσα από μέσα. Δηλαδή ο κόσμος βλέπει μια επιφάνεια τεράστια, αλλά ξέρεις τι υπάρχει κι από κάτω ; Ήμουν ψαροτουφεκάς, έχω βάρκες, πράγματα κλ.π. Είχα πάθος μ' αυτά όλα, σας έχω δείξει τη συλλογή κοχυλιών που έχω;
Ξέρω, μία απ' τις μεγαλύτερες.
Θα σας την δείξω. Η θάλασσα είναι, πώς να σας πω… όπως είναι το έμβρυο μέσα στην κοιλιά της μάνας του, το υγρό αυτό. Μέσα εκεί έτσι είναι και ο άνθρωπος, είναι το φυσικό του περιβάλλον. Γι' αυτό έχω γράψει πολλά ποιήματα. Κοιτάξτε, δεν είμαι επαγγελματίας ποιητής όπως σας λέω, μ' αρέσει πάρα πολύ να γράφω κι έχω και πολλά ανέκδοτα. Θα ξαναβγάλω πάλι το βιβλίο με τα ποιήματα σε βελτιωμένη έκδοση και θα έχει όλ' αυτά μέσα. Μου είναι πολύ ευχάριστο, εκτονώνομαι με την ποίηση και μετά τα χώνω εκεί. Αλλά εκεί τα βρήκαν και τα δημοσίευσαν.
Τα περισσότερα ποιήματά σας είναι ολιγόστιχα, έχετε κάποια προτίμηση στις λιτές φόρμες ;
Μ' αρέσει. Τα χάϊκου π.χ. που είναι μικρά αλλά πολύ έντονα.
Τι λειτουργεί σαν ερέθισμα δημιουργίας για τον ποιητή Μυταρά και τι για τον ζωγράφο; Και πως το ερέθισμα μετασχηματίζεται σε τέχνη στην κάθε περίπτωση;
Είναι διπλή ας το πούμε έτσι διάθεση. Ήθελα πάρα πολύ να κάνω και μουσική, αλλά δεν ξέρω να γράψω, δεν ξέρω τις νότες. Ο γιός μου είναι μουσικός αλλά δεν ασχολούμαι μ' αυτό, όπως δεν ασχολούμαι με τον χορό ας πούμε. Στο θέατρο μόνο κάνω σκηνογραφίες και τέτοια. Είναι ανεξήγητα αυτά. Οι περισσότεροι έχουν μια φιλοδοξία ότι εγώ είμαι ένα άτομο που εκφράζομαι με ήχους ή με ποίηση και γι' αυτό κάνω αυτό και με εντυπωσιάζει η μόλυνση του περιβάλλοντος και θέλω να χτυπήσω…. Αυτά είναι λάθος όλα. Πρέπει να γράφεις ότι σου έρχεται στο μυαλό, κι ότι ζωγραφίζεις να σου έρχεται αυθόρμητα ειδάλλως είναι ψέμα και το ψέμα σ' αυτά είναι καθοριστικό, δηλαδή τα εξαφανίζει, δεν αξίζει να υπάρχουν άμα είναι ψέμα.
Έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις για τον τρόπο που γνωστοί ζωγράφοι χρησιμοποιούν τον λόγο, μια από αυτές θεωρεί ότι “τα κείμενά τους είναι ωραία γιατί είναι αλλιώς ωραία, περιέχουν κάτι από το υλικό της τέχνης του ζωγράφου το οποίο ζωοποιεί. Μια ιδιαίτερα παραστατική διάσταση, διοχετευμένη στη γλώσσα”. Ποια είναι η γνώμη σας;
Δεν ξέρω αν αυτό γίνεται από πολλούς ζωγράφους, ξέρω όμως ότι τα πιο ενδιαφέροντα κείμενα για τέχνη τα έχει γράψει ο Τσαρούχης.
Το βιβλίο, απ' όπου και η άποψη που σας ανέφερα προηγούμενα, αναφερόταν σε θεωρητικά κείμενα γνωστών ζωγράφων μεταξύ των οποίων και εσείς…
Ναι, έχω γράψει πάρα πολλά, δεν είναι μόνο τα ποιήματα, εμείς αναφερόμαστε στα ποιήματα επειδή είναι πιο καθαρή δημιουργία, αλλά τα βιβλία που έχω γράψει τα οποία είναι τουλάχιστον 7-8, ήταν επιφυλλίδες, ήταν κείμενα που κατά καιρούς είχαν δημοσιευθεί και γίνανε βιβλία. Δεν είμαι συγγραφέας, δεν έχω γράψει κάτι, ένα διήγημα, μολονότι αν καθόμουν κάτι θα έκανα, αλλά μ' ενδιαφέρουν οι μελέτες, όλα αυτά είναι μελέτες, ειδικά ένα απ' αυτά το θεωρώ πολύ καλό είναι “το μοντέλο της βίας στα μέσα μαζικής επικοινωνίας”, το οποίο είναι μια έρευνα. “Το μοντέλο της οικολογίας” πάλι και είναι μέθοδοι για να κάνεις ένα εικαστικό έργο, αλλά με εννοιολογικό περιεχόμενο, κάτι που δεν έχει ερευνηθεί και πολύ στην Ελλάδα.

Αυτά έχουν κρατηθεί όλα, υπάρχουν στον Καστανιώτη τα βιβλία αυτά όλα. Υπάρχει το “μη μιλάς πολύ για τέχνη” που είναι μια σειρά από κείμενα, υπάρχει το “ο σκύλος δαγκώνει” που είναι μια σειρά από επιφυλλίδες και διάφορα ρητά. Κάθε τόσο βγαίνει ένα βιβλίο, αλλά εκείνο που πιστεύω ότι θα ήταν πολύ σημαντικό, είναι αυτό το “10 μαθήματα τέχνης” όπου συγκεντρώνω την εμπειρία που έχω από την διδασκαλία 35 ετών χωρίς να έχω βοηθήματα σ' αυτό το βιβλίο, είναι δικές μου εμπειρίες, οι οποίες είναι όμως σωστές, δηλαδή κι αυτό που λέω είναι σωστό, λέω κάθε στιγμή “μην πιστεύετε ότι αν τα μάθετε αυτά, μάθατε ζωγραφική, πρέπει να έχεις και ταλέντο”.
Πολλοί ποιητές γράφουν με κύριο όπλο τους τις εικόνες, σαν παράδειγμα σας αναφέρω τον Γιάννη Κοντό που έχετε και μια φιλία απ' ότι γνωρίζω.
Το τελευταίο βιβλίο που βγαίνει έχει πολλά κείμενα δικά του.
Αυτή η τεχνική στην ποίηση μπορούμε να πούμε ότι έρχεται πιο κοντά στον τρόπο έκφρασης ενός ζωγράφου;
Όχι. Απλώς όπως συγκινείται από τη δύση του ήλιου κι από ένα λουλούδι, κι από μια γυναίκα που περνάει, συγκινείται κι από τη ζωγραφική μου. Δηλαδή ένα ερέθισμα είναι, το οποίο του πάει και γράφει συχνά. Έχει γράψει πολλά κείμενα. Έχω 6 κείμενα μέσα στο βιβλίο αυτό, μεγάλα, που ερμηνεύουν και τη ζωγραφική μου. Και ο ίδιος λέει, ποιητικά όμως, εγώ προτιμώ την ποιητική προσέγγιση του έργου παρά την καλολογική, η οποία λέει γιατί έγραψα αυτό κι από πού επηρεάστηκα, αυτά δεν έχουν και πολλή σημασία.
Οι διάφοροι κοινωνικοί προβληματισμοί γίνονται το περιβάλλον στη ζωγραφική σας, όπου η τέχνη αναδεικνύεται ενώ παράλληλα αναδεικνύει;
Ήμουν βαθύτατα πολιτικό άτομο, γι' αυτό τα κείμενα που έχω γράψει στις επιφυλλίδες δεν αναφέρονται τόσο σε τέχνη όσο σε κοινωνικά προβλήματα. Έχω πάρει και πάρα πολύ άσχημες επιστολές από βουλευτές και τα ‘χουν κοπανήσει κατά καιρούς. Είμαι βαθύτατα κοινωνικό άτομο όχι πολιτικοποιημένο, δηλαδή ίσως πολιτικοποιημένο αλλά ανεξάρτητο, δεν έχω κόμμα και τέτοια και κάθε φορά που μ' ενοχλεί κάτι, πιάνω και το ζωγραφίζω ή το γράφω.

Π.χ. επί δικτατορίας είχα κάνει μια πολύ μεγάλη σειρά έργων εναντίον της δικτατορίας και μου λέει, καλά τα έκανες τότε; Τα έκανα λέω 1ον διότι μου πατήσαν τον κάλο και 2ον γιατί δεν είχα καταλάβει πόσο επικίνδυνο ήταν να το κάνω αυτό τότε. Μετά κατάλαβα πόσο επικίνδυνο ήταν, αλλά είχε περάσει η δικτατορία, ή τουλάχιστον τα πρώτα χρόνια, γιατί μετά σταμάτησα, όχι γι' αυτόν το λόγο, μου πέρασε αυτό, έκανα άλλα θέματα. Επομένως είμαι πολιτικοποιημένο άτομο, αλλά λέω ότι εγώ είμαι σταθερός σε κάποιες αρχές πολιτικές, κοινωνικές, αυτοί αλλάζουν κάθε μέρα.
Στη ζωγραφική σας έχετε ένα προσωπικό τρόπο έκφρασης του προσώπου και κυρίως σε 3 βασικά χαρακτηριστικά, μάτια, μύτη και χείλη. Η τεχνική αυτή είναι ένας τρόπος να μας δείξετε τι προσέχετε κυρίως σε ένα πρόσωπο;
Ε, άμα τα αφαιρέσουμε κι αυτά δεν έχει τίποτε άλλο. Πέρα απ' αυτό όμως, εκείνο που έχει σημασία στη ζωγραφική δεν είναι τόσο ένα πρόσωπο, όσο ο τρόπος οργάνωσης του πίνακα, αυτό το χρησιμοποιώ σαν στοιχείο, απλώς μου πάει αυτό και μ' αρέσει και το βάζω.
Το βιβλίο σας “η σκηνογραφία της ζωγραφικής” περιέχει πολλές γυναικείες φιγούρες που κάποιες απ' αυτές εκφράζουν μια τρυφερότητα και μια ρομαντική διάθεση. Μέσα από αυτές εκφράζετε γυναίκες του σήμερα, ή γυναίκες που η παρουσία τους στιγμάτισε τη ζωή σας;
Η γυναίκα μία είναι. Τι παλιά, τι καινούργια, τι στιγμάτισε, τι δεν στιγμάτισε, αυτές τις βλέπω παντού, μ' αρέσουν σαν μορφές. Όταν ζωγράφιζα στη δικτατορία, δεν είχα κάνει ποτέ καμιά γυναίκα, γυναίκες δεν είχα κάνει, κι αν είχα κάνει και καμιά, σαν άντρας ήταν κι αυτή.
Ήταν η εποχή…
Ναι, ήταν η εποχή που δεν μου πήγαινε να κάνω γυναίκες.
Γνωστοί ζωγράφοι όπως ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι, ο Ελ Γκρέκο, ο Μιχαήλ Άγγελος και γενικά οι μεγάλοι ζωγράφοι άλλων εποχών, πόσο έχουν επηρεάσει την ιδεολογία σας για την ζωγραφική και τον τρόπο έκφρασης;
Όλοι αυτοί σ' επηρεάζουν με την εικόνα που έχουν, σ' επηρεάζει, το θεωρείς δηλαδή κάτι πολύ καλό, σημαντικό κι ενδιαφέρον μολονότι διαφέρουν αυτοί, αλλά οτιδήποτε είναι καλό μ' ενδιαφέρει στην τέχνη, οτιδήποτε. Να, έχω εκεί παιδικά σχέδια γιατί είναι τέλεια. Ότι είναι καλό μ' αρέσει, δεν έχω προτιμήσεις, ο Πικάσο μ' αρέσει πάρα πολύ.
Κι όλοι αυτοί οπωσδήποτε επηρεάζουν για να βγει ένα τελικό…
Σου ταιριάζουνε, κι άμα σου ταιριάζουνε επηρεάζεσαι και δεν είναι κακό, αρκεί να ταιριάζει με την ψυχοσύνθεση τη δική σου…

Ευχαριστήσαμε τον Δημήτρη Μυταρά για τον χρόνο του και φύγαμε γεμάτοι λόγια και εικόνες...

Γιάννης Μανιάτης - Νίκος Αντωνόπουλος για το:
www.lexima.gr Δημοσίευση στο Λέξημα: 22/01/2007


Βίντεο: Συνέντευξη του Δημήτρη Μυταρά



ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ 
ΠΟΛΥΣΧΙΔΟΥΣ ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΥΤΑΡΑ

Ανατομίες, π. 1969 Μαύρο στυλό σε χαρτί 7,5 Χ 11,5 εκ. Ιδιωτική συλλογή

«Η τέχνη δεν προτείνει τίποτα, ούτε δικαιοσύνη αποδίδει ούτε ηθικά συμπεράσματα μας υποβάλλει. Μια καλή ζωγραφική είναι ηθική. Μια κακή, που παριστάνει ίσως μια ηθική εικόνα, είναι ό,τι πιο προσβλητικό στην αίσθηση. Η τέχνη είναι ένα ξεχείλισμα, μια ανάταση για τον αποδέκτη» – Δημήτρης Μυταράς

Το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή οργανώνει για το καλοκαίρι 2018 ένα αφιέρωμα στον καταξιωμένο, πολυσχιδή και ιδιαίτερα αγαπητό από το ελληνικό κοινό Δημήτρη Μυταρά. «Ελάχιστοι είναι οι καλλιτέχνες που ενώ είχαν τόσα σκαμπανεβάσματα στην πορεία τους, άφησαν μια τόσο ποικίλη παραγωγή, καταθέτοντας σε κάθε φάση ένα πρωτότυπο και μοναδικό κεφάλαιο» λέει η Μαρία Κουτσομάλλη, επιμελήτρια της έκθεσης στην οποία το κοινό θα μπορέσει να δει περίπου 100 από τα καλύτερα έργα της πλούσιας και γόνιμης παραγωγής του και περίπου 20 που δεν έχουν ποτέ πριν εκτεθεί.

Κύριο χαρακτηριστικό της ζωγραφικής του Δημήτρη Μυταρά είναι, όπως γνωρίζουμε, η συνύπαρξη αντιφατικών δεδομένων τα οποία επιδέξια διαπλέκονται δημιουργώντας την παραδοξότητα που διατρέχει τη γόνιμη και δημιουργική καλλιτεχνική του πορεία. Η ποίηση συνεκφράζεται με την βία, ο λυρισμός με την βαναυσότητα, η ηδονή με την τραχύτητα. Πρόκειται για ένα έργο σύνθετο αλλά πρωτότυπο και αυθεντικό, με πολλαπλές όψεις, που εξελίσσεται επί εξήντα σχεδόν χρόνια, όσα δηλαδή και ο δημιουργικός χρόνος του Μυταρά, ο οποίος με πλήρη αφοσίωση επιτέλεσε το λειτούργημα του καλλιτέχνη, ερευνώντας και αναδεικνύοντας με υποκειμενικότητα και ιδιομορφία τον τρόπο να συλλαμβάνει τον κόσμο που τον περιβάλλει. Εκτός από διακεκριμένος ζωγράφος, υπήρξε και ποιητής, ταλαντούχος σκηνογράφος, ενδυματολόγος, εικονογράφος, σχεδιαστής διακοσμητικών παραστάσεων και χαρισματικός δάσκαλος. Σκοπός του αφιερώματος είναι να αναδειχθούν τόσο η θεματική πολυμέρεια, όσο και η τεχνοτροπική ποικιλομορφία και επιδεξιότητα.

Μοτοσυκλετιστής, 1970-74 Ακρυλικό σε λινάτσα 
210 Χ 164 εκ. Παραχώρηση από την γκαλερί Σκουφά

«Υπήρξε ίσως ο πιο γνωστός ζωγράφος στην Ελλάδα όσο ήταν ήδη εν ζωή, αλλά μόνο για ένα ελάχιστο μέρος του έργου του. Αν και αρνιόταν πάντα να σχολιάσει την πολιτική ζωή της χώρας του, έγινε, με μοναδικό όπλο τη ζωγραφική του, ένας από τους πιο σφοδρούς επικριτές της δικτατορίας των συνταγματαρχών. Απαράμιλλος σχεδιαστής, δεν επαναπαύθηκε ποτέ μόνο σε αυτό το ταλέντο του, ενώ δεν δίστασε να εισαγάγει τη φωτογραφία και την τεχνική του στένσιλ στη μέθοδο της δουλειάς του. Επιδεικνύοντας την ίδια ευχέρεια στα πορτρέτα των επωνύμων και στις συνθέσεις που προέκυπταν αποκλειστικά από τη φαντασία του, αρνήθηκε να περιοριστεί σε ένα μόνο είδος παραστατικότητας και χρησιμοποιούσε αδιακρίτως και με την ίδια άνεση τον ρεαλισμό και τη μυθοπλασία. Γοητευμένος από τον κόσμο του θεάτρου, τον συναναστράφηκε με περισσή χαρά, αφού ήξερε ότι τον περίμενε πάντα η απομόνωση του ατελιέ του. Πίσω από την ειρωνεία, το μαύρο χιούμορ, ακόμη και τον κυνισμό ‒πάντα παρόντα τόσο στους πίνακες και στα ποιήματά του όσο και στις συνεντεύξεις του‒ κρύβεται στην πραγματικότητα μια έντονη ευαισθησία, ένας βαθύς ουμανισμός, που δεν έπαψε ποτέ να εξεγείρεται κατά των χειρότερων στοιχείων του ανθρώπου», σημειώνει η Μ. Χρυσομάλλη.

Με καταγωγή από την Χαλκίδα, ο Μυταράς, ένα αυτοδίδακτο παιδίταπεινής καταγωγής φτάνει στην Αθήνα, στην Καλών Τεχνών και με καθηγητές τον Μόραλη και τον Παπαλουκά γίνεται ένας ολοκληρωμένος καλλιτέχνης.

«Αλλιώς ξεκίνησε [η δουλειά μου], διαφορετικά συνεχίστηκε και πολλές άλλες μορφές πήρε στη συνέχεια. Αυτή η συχνή αλλαγή ήταν, μάλιστα, κάτι που με ενοχλούσε και δεν ήξερα γιατί συνέβαινε. Μέχρι που, ξαφνικά, κατάλαβα πως μπορεί η δουλειά μου να άλλαζε επιφανειακά· υπήρχε, ωστόσο, μια εσωτερική συνέπεια σε όλες τις φάσεις», έλεγε ο ίδιος και συμπλήρωνε για τη δημιουργική του δραστηριότητα: «Στη διάρκεια αυτής της δημιουργίας, περνάω δυο-τρία διαστήματα ιδιαίτερα ευαίσθητα. Αισθάνομαι άσχημα και συχνά αμφιβάλλω γι’ αυτό που κάνω, φτιάχνω προσχέδια, χωρίς να τα ξαναβλέπω, τα πετάω, τα γυρίζω ανάποδα και συνεχίζω. Δεν τα χρησιμοποιώ όμως ποτέ, κάνω συνήθως μεγάλες αλλαγές στο έργο μου, γιατί πάντα σχεδόν μου φαίνεται ότι κάτι δεν πάει καλά. Κάποια στιγμή απελπίζεσαι. Είναι το κρίσιμο σημείο, στο οποίο αν δεν φτάσεις, το έργο δύσκολα γίνεται. Τότε πρέπει να επιτεθείς με όλη σου τη δύναμη, να αυτοσχεδιάσεις, να εντοπίσεις το σημαντικό σημείο και να γραπωθείς απ’ αυτό. Εκεί δηλαδή που όλα τα είχες υπολογίσει μια χαρά, το ίδιο σου το έργο γίνεται μια κλοτσιά, τα ανατρέπει, αρχίζοντας τη δική του ζωή».

Ο καθρέφτης, 1990 Ακρυλικό σε καμβά 183 Χ 183 
εκ. Συλλογή Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή


Αυτοπροσωπογραφία Μολύβι σε 
χαρτί 32 Χ 22 εκ. Ιδιωτική συλλογή

Η ζωγραφική ήταν βασίλισσα στα μάτια του ζωγράφου, όμως αυτό δεν τον εμπόδισε να εξερευνήσει και τους λιγότερο πολυσύχναστους δρόμους των διακοσμητικών τεχνών: σύλληψη σκηνικών και κουστουμιών για το θέατρο, δημιουργία διασκοσμητικών παραστάσεων για εμπορικά κτίρια, εικονογράφηση βιβλίων, περιοδικών και δίσκων μουσικής, κατασκευή ξύλινων παιχνιδιών… Αυτές οι δραστηριότητες, υποτιμημένες ακόμη την εποχή κατά την οποία επιδόθηκε σ’ αυτές, ήταν για εκείνον ένα ευχάριστο διάλειμμα στην ασκητική μοναξιά τού ατελιέ. Αλλά το γεγονός ότι ασχολήθηκε μαζί τους με μια κάπως ελαφριά διάθεση, σε καμία περίπτωση δεν πρόδιδε ερασιτεχνισμό εκ μέρους του. 

Ως άνθρωπος υπερδραστήριος και περίεργος για τα πάντα, μετέτρεψε την αναπόφευκτη επαγγελματική διαστροφή του ζωγράφου να τα παρατηρεί όλα με όρους μάζας, όγκων, χρωμάτων, σ’ ένα εξαιρετικό όπλο, που του επέτρεψε να υπηρετήσει και άλλες μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης: το θέατρο, τη μουσική, τη λογοτεχνία, την ποίηση. Προσπαθώντας να καταλάβει πραγματικά τον συνομιλητή του, αποδείχθηκε ένας εκπληκτικός καθηγητής, λειτούργημα που άλλωστε το άσκησε για περισσότερο από τριάντα χρόνια στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών.

Σκοπός της έκθεσης είναι να προβάλει αυτήν τη μοναδική ισορροπία που κατόρθωσε να επιτύχει ο Μυταράς ανάμεσα σε όλα εκείνα τα παράδοξα. 

Το πρώτο μέρος είναι αφιερωμένο στα πρώτα χρόνια της κατάρτισής του, τότε που, παρά την καλλιτεχνική ανωριμότητά του, επιδόθηκε σε συναρπαστικούς πειραματισμούς με την προοπτική και τα χρώματα.

Το δεύτερο μέρος είναι αφιερωμένο στην πρώτη σημαντική σειρά έργων του, που την άρχισε τη δεκαετία του 1960: στον καθρέφτη. Αυτό το αντικείμενο, το οποίο έχει γοητεύσει πολλούς καλλιτέχνες, αποκτά στα χέρια του μια νέα διάσταση. 

Το τρίτο μέρος αναφέρεται στη δραστηριότητα του Μυταρά ως πορτρετίστα, δραστηριότητα που ουσιαστικά διατρέχει όλη τη διαδρομή του καλλιτέχνη.

Με το τέταρτο σκέλος ανοίγει για τον Μυταρά ένας εντελώς καινούργιος δρόμος: η επιβολή της δικτατορίας στην Ελλάδα τού δίνει την ευκαιρία να αλλάξει άρδην τη ζωγραφική του και να την καταστήσει μάρτυρα της εποχής του. 

Το πέμπτο μέρος συνεχίζει την εξερεύνηση της υπόγειας βίας, πέρα πια από τη δικτατορία.

Με την προοδευτική εμφάνιση των γυναικείων κατατομών, που αποτελούν το έκτο μέρος της έκθεσης και θα εδραιώσουν οριστικά τη φήμη του, το καυστικό και αδιάλλακτο πινέλο του στρογγυλεύει, η ουδέτερη παλέτα του αποκτά ένα εντελώς καινούργιο φως και μια πρωτόγνωρη ζωντάνια. 

Αυτή η γαλήνη γίνεται αντιληπτή και στο έβδομο μέρος που ολοκληρώνει την έκθεση το οποίο αναφέρεται στην ιδιαίτερη σχέση που είχε με το θέατρο.

Χαρίκλεια, 1971 Ακρυλικό σε καμβά 150 Χ 108 εκ. Ιδιωτική συλλογή


Χαρίκλεια, 1971 Ακρυλικό σε καμβά 150 Χ 108 εκ. Ιδιωτική συλλογή


Άσπρο καπέλο, 1972 Λάδι σε καμβά 100 Χ 69,5 εκ. Συλλογή Alpha Bank


Δικτατορία, π. 1969 Ακρυλικό σε καμβά 
148 Χ 180,5 εκ. Ιδιωτική συλλογή

Η ειρωνεία, που συνόδευε τον Μυταρά σε όλη του τη ζωή, του επιφύλαξε στο τέλος μια δυσάρεστη έκπληξη. Ενώ μέχρι τότε στρεφόταν μόνο εναντίον όσων τον περιέβαλλαν, ήρθε να τον πλήξει στο πιο ευαίσθητο και πολύτιμο γι’ αυτόν σημείο, τα μάτια του. Η τραγική ειρωνεία ένας μουσικός να βυθίζεται στην κωφότητα· ένας ηθοποιός να χάνει τη φωνή του· ένας γλύπτης ανίκανος να ελέγχει τη χρήση των χεριών του· ένας ζωγράφος να τυφλώνεται. 

Από το 2008 και μετά, το σκοτάδι κάλυψε με το τρομερό πέπλο του τα χρώματα που έλεγχε με τόση μαεστρία, τη γαλήνη που είχε κατακτήσει με τόση προσπάθεια.

Ο Μυταράς αρνιόταν αυτή την πραγματικότητα μέχρι τον θάνατό του, καθησυχασμένος και από τους γιατρούς του, που δεν μπορούσαν ή δεν ήθελαν να του φανερώσουν την αμείλικτη αλήθεια. Πάντοτε αισιόδοξος, εναντιωμένος σ’ εκείνη την ειρωνεία που τελικά την πολεμούσε σε όλη του τη ζωή, έκανε ό,τι και ο ομοιοπαθής του, τηρουμένων των αναλογιών, Ludwig van Beethoven: χρησιμοποίησε την οδύνη του, για να βαδίσει προς το φως και να προσφέρει σε ένα κοινό που αγνοούσε ακόμη τη δύναμη του έργου του τη χαρά να βλέπει, να αισθάνεται, να καταλαβαίνει.

Εργαστήριο, 1993 Λάδι σε καμβά 220 Χ 180 εκ. 
Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου


Σκύλος σε κίτρινο φόντο, 1994 Ακρυλικό 
σε καμβά 200 Χ 180 εκ. Ιδιωτική συλλογή


Θεσσαλονίκη, 1995 Ακρυλικό σε καμβά 100 Χ 100 εκ. Συλλογή Ιανός


Μακέτα σκηνικού «Οι Εκκλησιάζουσες», Κ.Θ.Β.Ε., 1969 
Μελάνι σε χαρτί 22 Χ 34 εκ. Ιδιωτική συλλογή

Βιβλιογραφία:

 Π.Δ.Καγκελάρη, Αναζητήσεις στη Σύγχρονη Ελληνική Ζωγραφική. Η Συλλογή Καγκελάρη, τόμ.1, Αθήνα 1991.
•  Δημήτρης Μυταράς, Τι είναι Τέχνη; Εικαστική Παιδεία 2006, Τεύχος 22
• Δ. Μυταράς. Ζωγραφική 1956 - 2008, Θεσσαλονίκη, Ιανός, 2008
• Το σκοτεινό χρονικό, Θεσσαλονίκη, Ιανός, 2008
• Info elculture.gr: Δημήτρης Μυταράς. Από το σύγχρονο στο διαχρονικό, 1η Ιουλίου – 30 Σεπτεμβρίου 2018 / tags / Δημήτρης Μυταράς
• Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή
• Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΑΠΕ-ΜΠΕ)
• Πίνακες του Δημήτρη Μυταρά από την Google
Αφιέρωμα Αέναη επΑνάσταση | Sophia-Ntrekou.gr
Βιντεο/αφιέρωμα στον σπουδαίο Ζωγράφο


Το τελευταίο αντίο στον Δημήτρη Μυταρά 
Συγγενείς και φίλοι αποχαιρέτησαν έναν 
σπουδαίο δημιουργό, με διεθνή καταξίωση.
Δημοσία δαπάνη η κηδεία του

Το τελευταίο «αντίο» είπαν στον Δημήτρη Μυταρά η οικογένειά του, η σύζυγός του, Χαρίκλεια και ο γιος του, Αριστείδης, συγγενείς, φίλοι, άνθρωποι της τέχνης και της πολιτικής, αλλά και απλός κόσμος, που συγκεντρώθηκαν στο Α' Νεκροταφείο για να τον συνοδεύσουν στην τελευταία κατοικία του.

Σε κλίμα βαθιάς οδύνης, οι παραβρισκόμενοι αποχαιρέτισαν τον διεθνώς καταξιωμένο καλλιτέχνη, τον καθηγητή στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ) και όχι μόνο, τον σκηνογράφο και ενδυματολόγο, τον εικονογράφο, τον συγγραφέα.

Με μεγάλη συγκίνηση, το «ύστατο χαίρε» απηύθυναν η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης-Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτζου, Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, καθώς και η δημοτική και θρησκευτική Αρχή της Χαλκίδας, της οποίας ήταν γέννημα.

«Ήταν έξοχος ζωγράφος, αλλά και στοχαστικός της ποιητικής τέχνης, συνδυασμός εξαιρετικός για έναν δάσκαλο, και ο Δημήτρης Μυταράς ήταν φωτισμένος δάσκαλος», τόνισε στον επικήδειο λόγο η κ. Λαμπράκη, αναφερόμενη, επίσης, στην τέχνη του «που μετεωρίζεται ανάμεσα στο μπαρόκ και στο κλασικό», καθώς και στα έργα του «που δεν αναπνέουν απλώς, αλλά έχουν μία τόσο συμπυκνωμένη ενέργεια που μας συνεπαίρνουν». «Ο Δημήτρης Μυταράς ήταν κατά κύριο λόγο σχεδιαστής, αλλά τι σχεδιαστής! Ήταν τόση η ορμή του χεριού του όταν σχεδίαζε, που οι μορφές του τείνουν να διαρρήξουν τα όρια, να "αποδράσουν" από το τελάρο», συμπλήρωσε.

«Ήσουν άνθρωπος γεμάτος πάθος και ορμή, με ξεχωριστή προσωπικότητα, σπάνιο ήθος, αξιοπρέπεια και λεπτότητα. Αφιέρωσες τη ζωή σου στην τέχνη και στη διδασκαλία. Η γενέτειρά σου, η Χαλκίδα, σου χρωστά πολλά, μα κυρίως το Εργαστήριο Τέχνης, ένα σχολείο διαρκούς μάθησης, βάσει της δικής σου πορείας, του ήθους και της έμπνευσής σου που συνεχίζει με αγάπη η σύντροφός σου Χαρίκλεια», δήλωσε, μεταξύ άλλων, ο δήμαρχος της Χαλκίδας, Χρήστος Παγώνης.

«Ήταν και είναι ένας βαθιά πιστεύων άνθρωπος στον Θεό. Τον τιμά η πατρίδα μας, ο κόσμος όλος, γιατί με σεμνότητα υπηρέτησε τον πολιτισμό και απέδειξε μέσα από τα έργα του ότι υπήρξε μία καλλιεργημένη ψυχή. Γιατί δεν πρέπει να λησμονούμε ότι η ψυχή του πολιτισμού είναι ο πολιτισμός της ψυχής και μόνο άνθρωποι καλλιεργημένοι μπορούν να παράγουν πολιτισμό», ανέφερε, μεταξύ άλλων, ο μητροπολίτης Χαλκίδας, Χρυσόστομος, μετά τη νεκρώσιμη ακολουθία, στην οποία συμμετείχε.

Στην κηδεία του Δημήτρη Μυταρά παραβρέθηκαν ο πρόεδρος της Βουλής, Νίκος Βούτσης, η γγ του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη, ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ (νομός Εύβοιας) Σίμος Κεδίκογλου, ο πρύτανης της ΑΣΚΤ Παναγιώτης Χαραλάμπους, ο ακαδημαϊκός Άγγελος Δεληβοριάς κ.ά.

Στεφάνια έστειλαν, μεταξύ άλλων, ο ΣΥΡΙΖΑ, ο πρόεδρος της Βουλής, οι δήμαρχοι και τα δημοτικά συμβούλια Αθηναίων και Χαλκιδαίων, η Εθνική Πινακοθήκη, ο Βασίλης και η Μαρίνα Θεοχαράκη, τα Τμήματα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του ΑΠΘ και του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, η ΑΣΚΤ, ο Βλάσης Βέλλιος και η Vellios School of Art, η Εταιρεία Ευβοϊκών Σπουδών Τοπικό Τμήμα Χαλκίδας, ο Πέτρος Ζουμπουλάκης, το Ίδρυμα Ευγενίδου, ο Μιχάλης Σάλλας και η Σοφία Στάικου κ.ά.



Το αντίο του Αλέξη Τσίπρα: «Έφυγε απόψε από κοντά μας ένας σπουδαίος εκπρόσωπος της ελληνικής ζωγραφικής. Αντίο, Δημήτρη Μυταρά». Με αυτά τα λόγια αποχαιρέτησε το μεγάλο Έλληνα ζωγράφο Δημήτρη Μυταρά, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, μέσω του επίσημου λογαριασμού του στο twitter:














Βίντεο Ψηφιακό αρχείο ΕΡΤ • Η σειρά «Οι Έλληνες» Δημήτρης Μυταράς παρουσιάζει τη ζωή και το έργο μεγάλων προσωπικοτήτων της χώρας μας, ανθρώπων που ασχολούνται με τις τέχνες, τα γράμματα, τον πολιτισμό, τον αθλητισμό. Την εκπομπή παρουσιάζει η ΣΟΦΙΑ ΤΣΙΛΙΓΙΑΝΝΗ. Σε αυτό το επεισόδιο σκιαγραφείται το πορτρέτο του ζωγράφου ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΥΤΑΡΑ.



• ΠαρασκήνιοΔημήτρης Μυταράς: Το επεισόδιο αυτό της σειράς ντοκιμαντέρ είναι αφιερωμένο στον Έλληνα ζωγράφο ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΥΤΑΡΑ. Ο ίδιος ο καλλιτέχνης αναλύει τις τεχνικές και τις θεματικές του, μιλάει για τους δασκάλους και τις πηγές έμπνευσής του, ενώ καταγράφεται επίσης από τον κινηματογραφικό φακό μια ημέρα από τη ζωή του με επίκεντρο τη γενέτειρά του, την Χαλκίδα.


Το ποίημα του Κωστή Παλαμά: Δεξίλεως
Κι ἀπὸ τὸ πρῶτο μάρμαρο κι ἀπὸ τὸ πρῶτο μνῆμα
ἀκούω φωνὴ ποὺ χύνεται κι ἀκούω φωνὴ ποὺ λέει:
- Ἐμὲ Δεξίλεο μὲ λένε. Ἐγὼ εἶμαι τῆς Ἀθήνας
τὸ λατρεμένο τὸ παιδί, τ᾿ ἀγένειο παλληκάρι.



• Ζωντανό μουσείο, Δημήτρης Μυταράς. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΚΑΙ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ, ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΥΤΑΡΑ.



Δημήτρης Μυταράς - Αφιέρωμα SUPER B tv: Ο σπουδαίος εικαστικός και δάσκαλος, μιλάει στον δημοσιογράφο Ρηγόπουλο Παναγιώτη και στην εκπομπή του «Προσωπικά» του SUPER B, για το έργο και τη ζωή του. Η εκπομπή γυρίστηκε το 2007, στην περιοχή Αγ. Βασίλειος Πατρών, στην οικία του ζεύγους Παναγιώτη και Αντιγόνης Ζέρβα, ιδιοκτητών γκαλερί.




Παρουσίαση για τη ζωή του Δ. Μυταρά
18 Ιουνίου 1934 - 16 Φεβρουαρίου 2017










Δ. Μυταράς: «Tο μήνυμα του έργου τέχνης είναι πάντα ποιητικό, ακόμη κι όταν παριστάνει τις σφαγές της Xίου ή τις αρβύλες του Bαν Γκογκ.» Δημήτρη Μυταρά σε ευχαριστούμε για την ποίηση του χρωστήρα σου, την έχουμε ανάγκη για να ζήσουμε...!


"Από το σύγχρονο στο διαχρονικό "Ίδρυμα Βασίλη και 
Ελίζας Γουλανδρή Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Άνδρου




Δεν υπάρχουν σχόλια: