Με τον εορτασμό των
Τριών Ιεραρχών 30 Ιανουαρίου και της επετείου της Ευρέσεως της Ιεράς εικόνας της Παναγίας, αναβιώνει το έθιμο «
Φαναράκια». Μέσα στην καρδιά του χειμώνα το νησί ζωντανεύει κυρίως από τους ντόπιους με τα φαναράκια να κατασκευάζονται από τους ίδιους και κάθε οικογένεια να έχει το δικό της μοτίβο που το κοσμεί.
Τὴν θείαν Εἰκόνα σου, ἐκ τῶν λαγόνων τῆς γῆς,
ἡμῖν ἐφανέρωσας, δι’ ἐμφανείας τῆς σῆς,
Παρθένε Πανύμνητε· ὅθεν ἡ νῆσος Τῆνος,
ἐν τῇ ταύτης εὑρέσει, χαίρει χαρὰν μεγάλην,
καὶ πιστῶς σοι κραυγάζει· Χαῖρε Κεχαριτωμένη,
ὁ Κύριος μετὰ σοῦ. (Απολυτίκιο ημέρας)
Τον
Ιανουάριο του 1823 όπου η αξίνα του Μανώλη Μάτσα χτύπησε στο ξύλο του εικονίσματος και έδωσε τέλος στις προσπάθειες για την εύρεση της Εικόνας που κράτησαν πάνω από έναν χρόνο. Οι κάτοικοι του νησιού κατέβηκαν από τα χωριά με τα φαναράκια για να προσκυνήσουν πρώτη φορά το εικόνισμα σχηματίζοντας φωτεινές λωρίδες στα βουνά της Τήνου.
Το έθιμο Φαναράκια αναβιώνει κάθε χρόνο τέτοια μέρα και μπορεί οι πρωταγωνιστές να είναι οι μαθητές και τα μικρά παιδιά, όλοι όμως κρατάνε το δικό τους φαναράκι στον Ιερό Ναό Ευαγγελιστρίας Τήνου αλλά και στη λιτανεία που ακολουθεί στους δρόμους της Χώρας, σύμφωνα με το έθιμο!
Τὴν θαυμαστήν σου καὶ ἁγίαν Εἰκόνα,
τὴν κεκρυμμένην ὑπὸ γῆν πολλοῖς χρόνοις,
δι’ ἐμφανείας θείας σου Πανύμνητε,
ἡμῖν ἐφανέρωσας, ὡς θησαύρισμα θεῖον·
ἧς τὴν θείαν εὕρεσιν, ἑορτάζοντες πόθῳ,
ἀναβοῶμεν πάντες εὐλαβῶς· χαῖρε Παρθένε,
ἡμῶν ἡ βοήθεια. (Κοντάκιο ημέρας)
Δείτε επίσης το: Αφιέρωμα στην Παναγιά της Τήνου
Ανάμνησις ευρέσεως εν Τήνω της ιεράς εικόνος της Ευαγγελιστρίας
Ιερός Ναός Ζωοδόχου Πηγής (Εύρεση) - Παναγία Τήνου
Κατά το έτος
1821 μ.Χ., η Θεοτόκος είχε χαρίσει την πρώτη φανέρωση της θέλησής Της με την εμφάνισή της στο όνειρο ενός απλού γέροντα κηπουρού, του μπάρμπα Μιχάλη Πολυζώη καθοδηγώντας τον να πάει στο χωράφι του Αντωνίου Δοξαρά, να σκάψει και να βρει το
εικόνισμά της. Η προσπάθεια όμως έμεινε άκαρπη και γρήγορα ήρθε η απογοήτευση και εγκαταλείφθηκε.
Δύο χρόνια αργότερα η
Μοναχή Πελαγία (
βλέπε εδώ) για τρεις συνεχόμενες εβδομάδες (Κυριακή 9, 16 και 23 Ιουλίου 1822 μ.Χ.), έβλεπε στον ύπνο της την Παναγία να της ζητά να οργανώσει ανασκαφές για να ξεθάψουν και να ανακαινίσουν τον Ναό Της που είναι θαμμένος στον αγρό του Αντωνίου Δοξαρά, στη Χώρα. Η Μοναχή συνοδεία της Ηγουμένης της Μονής ειδοποιεί τον Μητροπολίτη της Τήνου Γαβριήλ, ο οποίος προσκαλεί τους τοπικούς παράγοντες και το λαό της Τήνου στον Μητροπολιτικό Ναό των Ταξιαρχών, παρακαλώντας τους να συνδράμουν, για το σκοπό αυτό, όπως ο καθένας μπορούσε.
Ο λαός πρόθυμα άρχισε τις ανασκαφές στις αρχές Σεπτεμβρίου 1822 μ.Χ. από τις οποίες αποκαλύφθηκαν τα ερείπια παλαιού ναού του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου. Ωστόσο δεν βρέθηκε κανένα ίχνος εικόνας γεγονός που επισκίασε το θετικό κλίμα και οδήγησε τον κόσμο σιγά, σιγά στην εγκατάλειψη του εγχειρήματος.
Οι εργασίες επαναλαμβάνονται με περισσότερη οργάνωση και πείσμα και στις 30 Ιανουαρίου 1823 μ.Χ. η αξίνα του Δημ. Βλάσση, εθελοντή εργάτη από το χωριό Φαλατάδος, προσκρούει στο θαυματουργό εικόνισμα του Ευαγγελισμού χωρίζοντας το στα δύο μεταξύ της εικονιζόμενης Θεοτόκου και του Αρχαγγέλου.
Ἔχουσα ὡς πλοῦτον πνευματικόν, ἡ Τῆνος Παρθένε,
τὴν Εἰκόνα σου τὴν σεπτήν, ταύτης ἑορτάζει,
τὴν εὕρεσιν ἐν ὕμνοις, κηρύττουσα εὐσήμως,
τὴν προστασίαν σου. [Μεγαλυνάριο ημέρας]
Δείτε και: Σε μια παιδεία που έχει χάσει τον προσανατολισμό της γιορτάζουμε μια αχτίδα φωτός... τους τρεις Ιεράρχες!!!
Το Έθιμο «Φαναράκια»
Αστραπιαία η είδηση έφθασε σε κάθε σημείο του νησιού και αμέσως όλοι οι Τήνιοι παράτησαν κάθε ασχολία και κατευθύνθηκαν στην Χώρα να δουν και να προσκυνήσουν την εικόνα. Επειδή δε θα τους προλάβαινε η νύχτα στο δρόμο, όλοι πήραν μαζί τους και από ένα λαδοφάναρο.
Έτσι εκείνη τη νύχτα όλες οι στράτες και τα μονοπάτια του νησιού γέμισαν φώτα καθώς στη σειρά μέσα στο σκοτάδι – σε τριάντα χιλιάδες υπολογίζονται οι κάτοικοι της Τήνου μαζί με τους πρόσφυγες από τα ελληνικά νησιά εκείνα τα χρόνια - κατέβαιναν οι Τήνιοι από τα χωριά και τις εξοχές στη Χώρα, η οποία σημειωτέον είχε εγκαταλειφθεί λόγω επιδημίας.
Το γεγονός της πάμφωτης νύχτας αποτυπώθηκε βαθειά στη μνήμη των Τηνίων και έκτοτε, μαζί με τον εορτασμό της ευρέσεως της εικόνας και τις λαμπρές εκδηλώσεις της εκκλησίας καθιερώθηκε να εορτάζεται και με λαμπαδηφορία όπου συμμετέχουν όλοι οι Τήνιοι.
Πληθὺς ἡ τῶν Τηνίων ἐν ᾠδαῖς, εὐφημήσωμεν,
ἡμῶν τὴν πολιοῦχον καὶ τοῦ κόσμου Προστάτιδα·
πηγὴ γὰρ ἰαμάτων ἐν ἡμῖν, ἡ πάνσεπτος ἀνεύρηται
Εἰκὼν τῆς Ἀχράντου Θεοτόκου, δι όπερ ἃπαντες ταύτη
ἀναβοήσωμεν, χαῖρε τῶν σὲ τιμώντων ἡ ἐλπίς.
χαῖρε ἡμῶν τὸ καύχημα, χαῖρε ἡ ρυσαμένη
τῆς κατάρας τὸ ἀνθρώπινον. [Έτερο Απολυτίκιο]
«Φαναράκια» στην Τήνο... Διπλή γιορτή στο νησί.
Τα χαρμόσυνα νέα της εύρεσης μιας εικόνας από την μοναχή Πελαγία, διαδόθηκαν σε όλο το νησί και οι κάτοικοι των χωριών ξεκίνησαν το δρόμο τους προς τη Χώρα για να προσκυνήσουν. Η νύχτα είχε πέσει και τα φαναράκια που κρατούσαν, δημιούργησαν μια φαντασμαγορική εικόνα, φωτίζοντας τη διαδρομή προς τη Χώρα.
Από τότε, κάθε τέτοια μέρα καθιερώθηκε η λαμπαδηφορία που ονομάζεται Φαναράκια.
Πρωταγωνιστές του εθίμου είναι οι μαθητές του νησιού, οι οποίοι ξεκινούν από τα σχολεία τους για να συναντήσουν στο προαύλιο του Ιερού Ναού Ευαγγελίστριας τους ντόπιους και τους επισκέπτες. Όλοι κρατούν το δικό τους φαναράκι!
Η λαμπαδηφορία ξεκινάει και, αφού περάσει από τα στενά της Χώρας, καταλήγει στο λιμάνι όπου τα βεγγαλικά από τα αγκυροβολημένα πλοία δημιουργούν εορταστική ατμόσφαιρα. Η νύχτα είναι πραγματικά «φωτεινή».
Με τη λήξη της πομπής, η παράδοση θέλει τα παιδιά να καταστρέφουν τα φαναράκια, περιμένοντας την επομένη χρονιά που θα φτιάξουν τα καινούρια.
Παλαιότερα, οι μαθητές συναγωνιζόταν ο ένας τον άλλο στο ποιος θα φτιάξει το πιο πρωτότυπο και εντυπωσιακό φαναράκι, χρησιμοποιώντας τα ίδια απλά υλικά (ξύλο, ζελατίνες, αλευρόκολλα).
Η θεματολογία στη διακόσμηση στα ξύλινα φαναράκια εξακολουθεί να ποικίλει και σήμερα. Συχνά απεικονίζονται η Παναγία, το «Έλλη», καράβια, βάρκες και διάφορα άλλα σχήματα, αφού η δημιουργική φαντασία των παιδιών δεν περιορίζεται.
Κατά τη διάρκεια της λαμπαδηφορίας ψάλλονται χαρακτηριστικοί ύμνοι και τραγούδια. Πλήθος κόσμου, επισκεπτών και τηνιακών εκτός Τήνου έφτασαν στο νησί για να συμμετάσχουν στις εκδηλώσεις της γιορτής της Ευρέσεως αλλά και για να πάρουν μια γεύση της χειμωνιάτικης Τήνου.
Τῆς παναγίας σου Εἰκόνος τὴν ἀνεύρεσιν Εὐαγγελίστρια
φαιδρῶς πανηγυρίζοντες Τὰς ἀπείρους σου ὑμνοῦμεν εὐεργεσίας.
Ἐξ αὐτῆς γὰρ ἀναβλύζεις χάριν ἄφθονον Καὶ παρέχεις καθ’ ἑκάστην
Τα φαναράκια ως η κεντρική πηγαία
εκδήλωση της κοινωνίας των Τηνίων
Ήταν γόνιμες ημέρες· στιγμές που δεν είχε ξαναζήσει κανένας μέχρι τότε τόπος σε όλη την Ελλάδα, εκείνα τα πρώτα μετά τον μεγάλο ξεσηκωμό του 1821 χρόνια. Αν και ο αγώνας ήταν άνισος, πολλά ήταν τα σημεία που ενίσχυαν την πίστη των υπόδουλων για ελευθερία και το τρανότερο, η εύρεση της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας στο χωράφι του Δοξαρά, στις Πόλες της Τήνου.
Διαβάστε την συνέχεια »
Info by
Sophia Ntrekou.gr: www.synaxaristis - ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ, e-kyklades.gr, cyclades24.gr, tinosecret.gr. tinostoday.gr, www.nextdeal.gr, Τσολακίδης Χρήστος, «Αγιολόγιο της Ορθοδοξίας», Χ.Δ. Τσολακίδης, Αθήνα 2001
.png)
.jpg "Nikos Gabriel Pentzikis")
