ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΥΧΑΙΑ που διάλεξαν να γίνει τζαμί στις 24 Ιουλίου η Αγία Σοφία

Ερντογάν: Στις 24 Ιουλίου η πρώτη μουσουλμανική προσευχή

Η Αγία Σοφία είναι εκκλησία
και όλοι όσοι φωνάζουν
για να γίνει τζαμί
ξεχνούν ότι η ίδια
δεν ξεχνά ποιος είναι
ο σκοπός της ύπαρξης της
τόσους αιώνες ας το σκεφτούν
περισσότερο για να βρουν
το φως της αλήθειας.

Ν. Λυγερός July 24, 2020

της Σοφίας Ντρέκου

To 1934, o Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ στα πλαίσια του εκσυγχρονισμού της Τουρκίας μετέτρεψε το ισλαμικό τέμενος σε μουσείο. (περισσότερα εδώ)

Μέχρι τον Ιούλιο του 2020 συνέχισε να λειτουργεί ως μουσείο, ενώ λάμβαναν χώρα και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Μάλιστα, πραγματοποιούνταν και εκδηλώσεις για τις οποίες θεωρήθηκε από ορισμένους ότι δεν αρμόζουν στο χώρο, όπως επιδείξεις μόδας. Οι προσπάθειες της UNESCO για τη διάσωση των ψηφιδωτών του ναού, συνεχίζονται μέχρι σήμερα.

Επαναλειτουργία ως ισλαμικό τέμενος

Στις 10 Ιουλίου 2020, το Συμβούλιο της
Επικρατείας της Τουρκίας αποφάσισε υπέρ
της δυνατότητας μετατροπής σε τέμενος.

Σε διάγγελμά του ο Τούρκος πρόεδρος
προανήγγειλε ότι, η πρώτη μουσουλμανική
προσευχή θα πραγματοποιηθεί στις 24 Ιουλίου.

Κατά της μετατροπής είχαν ταχθεί πολιτικές και θρησκευτικές αρχές στις ΗΠΑ, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Ρωσία, αλλά και η UNESCO, η οποία συγκαταλέγει το μνημείο από το 1985 στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Μάλιστα, η τελευταία ανακοίνωσε ότι στην επόμενη συνεδρίασή της θα επανεξεταστεί ο χαρακτήρας του μνημείου. Την έντονη αντίθεση και ανησυχία τους για την μετατροπή, τόσο πριν όσο και μετά την ανακοίνωσή της, εξέφρασαν ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος και ο Πατριάρχης Μόσχας Κύριλλος.


Η ημέρα που διάλεξε για να γίνει τζαμί η Αγία Σοφία,
την Παρασκευή 24 Ιουλίου, δεν είναι τυχαία, αλλά
είναι η ημέρα υπογραφής της Συνθήκης της Λωζάννης. 

Η Συνθήκη της Λωζάνης ήταν συνθήκη ειρήνης που έθεσε τα όρια της σύγχρονης Τουρκίας. Υπογράφηκε στη Λωζάνη της Ελβετίας στις 24 Ιουλίου 1923 από την Ελλάδα, την Τουρκία και τις άλλες χώρες που πολέμησαν στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και την Μικρασιατική εκστρατεία (1919-1922) και συμμετείχαν στην Συνθήκη των Σεβρών συμπεριλαμβανομένης και της ΕΣΣΔ (που δεν συμμετείχε στην προηγούμενη συνθήκη).

Η υπογραφείσα συνθήκη ήταν το αποτέλεσμα της σχετικής διάσκεψης που ξεκίνησε στις 7 Νοεμβρίου 1922 μεταξύ των προαναφερομένων μελών. Στο κείμενο της Συνθήκης συμπεριλαμβάνεται και η Σύμβαση της Λωζάνης που αποτελεί συντομότερο κείμενο και υπογράφηκε νωρίτερα, στις 30 Ιανουαρίου 1923.

Κατήργησε την Συνθήκη των Σεβρών που δεν είχε γίνει αποδεκτή από την νέα κυβέρνηση της Τουρκίας που διαδέχθηκε τον Σουλτάνο της Κωνσταντινούπολης. Μετά την εκδίωξη από την Μικρά Ασία του Ελληνικού στρατού από τον Τουρκικό υπό την ηγεσία του Μουσταφά Κεμάλ, εμφανίστηκε η ανάγκη για αναπροσαρμογή της συνθήκης των Σεβρών. 

Στις 20 Οκτωβρίου 1922 ξεκίνησε το συνέδριο που διακόπηκε μετά από έντονες διαμάχες στις 4 Φεβρουαρίου 1923 για να ξαναρχίσει στις 23 Απριλίου. Το τελικό κείμενο υπογράφηκε στις 24 Ιουλίου μετά από 7,5 μήνες διαβουλεύσεων.

Η Τουρκία ανέκτησε την Ανατολική Θράκη, την Ίμβρο και Τένεδο, μια λωρίδα γης κατά μήκος των συνόρων με την Συρία, την περιοχή της Σμύρνης και της Διεθνοποιημένης Ζώνης των Στενών, η οποία όμως θα έμενε αποστρατικοποιημένη και αντικείμενο νέας διεθνούς διάσκεψης. 

Παραχώρησε τα Δωδεκάνησα στην Ιταλία, όπως προέβλεπε και η συνθήκη των Σεβρών, αλλά χωρίς πρόβλεψη για δυνατότητα αυτοδιάθεσης. Ανέκτησε πλήρη κυριαρχικά δικαιώματα σε όλη της την επικράτεια και απέκτησε δικαιώματα στρατιωτικών εγκαταστάσεων σε όλη την επικράτειά της εκτός της ζώνης των στενών.

Ένα σημείο διαφωνίας ήταν η καταβολή πολεμικών αποζημιώσεων από την Ελλάδα, κάτι για το οποίο η τελευταία δήλωνε αδυναμία. Τελικά η Τουρκία δέχθηκε να της αποδοθεί το τρίγωνο του Κάραγατς στη Θράκη αντί αποζημιώσεων. 

Τα νησιά Ίμβρος και Τένεδος παραχωρήθηκαν στην Τουρκία με τον όρο ότι θα διοικούνταν με ευνοϊκούς όρους για τους Έλληνες [το 1926 η τουρκική κυβέρνηση ακύρωσε με νόμο αυτή τη διάταξη]. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης έχασε την ιδιότητα του Εθνάρχη και το Πατριαρχείο τέθηκε υπό ειδικό διεθνές νομικό καθεστώς.

φώτο: Λωζάνη 24 Ιουλίου 1923

Σε αντάλλαγμα, η Τουρκία παραιτήθηκε από όλες τις διεκδικήσεις για τις παλιές περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εκτός των συνόρων της και εγγυήθηκε τα δικαιώματα των μειονοτήτων στην Τουρκία. Με ξεχωριστή συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας αποφασίστηκε η υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών από τις δύο χώρες και η αποστρατικοποίηση («μη εγκατάσταση ναυτικής βάσεως») κάποιων νησιών του Αιγαίου (Λήμνος, Σαμοθράκη, Σάμος, Χίος, Λέσβος, Ικαρία). [Αργότερα με τη Συνθήκη του Μοντρέ, στην οποία η Ελλάδα ήταν συμβαλλόμενο μέρος, η Τουρκία ξαναπέκτησε το δικαίωμα στρατικοποίησης των στενών, της Ίμβρου, Τενέδου, και αντίστοιχα η Ελλάδα της Λήμνου και Σαμοθράκης.]

Η ανταλλαγή μειονοτήτων που πραγματοποιήθηκε προκάλεσε μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμών. Μετακινήθηκαν από τη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη στην Ελλάδα 1.650.000 Οθωμανοί υπήκοοι, χριστιανικού θρησκεύματος και από την Ελλάδα στην Τουρκία 670.000 Έλληνες υπήκοοι, μουσουλμανικού θρησκεύματος. Η θρησκεία και όχι η εθνικότητα αποτέλεσε το βασικό κριτήριο για την ανταλλαγή

Σύμφωνα με το άρθρο 2β της συνθήκης χρησιμοποιήθηκε ο όρος Μουσουλμάνοι και όχι Τούρκοι. Αυτό οφείλεται στο ότι κατά την οθωμανική αυτοκρατορία η θρησκεία μετρούσε πολύ περισσότερο από ότι η εθνικότητα και από την άλλη πλευρά η Τουρκία ήθελε όλοι οι μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης να παραμείνουν. Στα Βαλκάνια χρησιμοποιείται ο όρος Τούρκος αρκετές φορές ως συνώνυμο με τον μουσουλμάνο επειδή στο σύστημα των Οθωμανικών μιλέτ (ήταν κύριο στοιχείο στην διοίκηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας) όλοι οι μουσουλμάνοι ανήκαν σε μια ενιαία κοινότητα.

ΔΕΙΤΕΓιατί οι άθεοι θέλουν ένα τζαμί; Η οπισθοδρομική Τουρκία και η πιστοποιημένη ανικανότητα - Άνοιξε το τζαμί στην Αθήνα

Μεταξύ των ανταλλάξιμων περιελαμβάνονταν επίσης οι Έλληνες του Πόντου, αλλά και τουρκόφωνοι Έλληνες, όπως τουρκόφωνοι Πόντιοι και Καραμανλήδες, καθώς και ελληνόφωνοι μουσουλμάνοι, όπως Τουρκοκρητικοί και Βαλαάδες της Δυτικής Μακεδονίας.

Μαζί με τους Έλληνες, πέρασε στην Ελλάδα και αριθμός Αρμενίων και Συροχαλδαίων. Εξαιρέθηκαν από την ανταλλαγή οι Ρωμιοί κάτοικοι της νομαρχίας της Κωνσταντινούπολης (οι 125.000 μόνιμοι κάτοικοι της Κωνσταντινούπολης, των Πριγκηπονήσων και των περιχώρων, οι οποίοι ήταν εγκατεστημένοι πριν από τις 30 Οκτωβρίου του 1918) και οι κάτοικοι της Ίμβρου και της Τενέδου (6.000 κάτοικοι), ενώ στην Ελλάδα παρέμειναν 110.000 Μουσουλμάνοι της Δυτικής Θράκης.

Επιπλέον, βάσει του άρθρου 23, η Τουρκία απεμπόλησε πλήρως τα κυριαρχικά της δικαιώματα επί της Κύπρου.

Ελληνοτουρκική Σύμβαση της Λωζάνης

Στις 24 Ιουλίου 1923 υπογράφηκε η Συνθήκη της Λωζάνης. Έξι μήνες πριν, στις 30 Ιανουαρίου 1923, είχε υπογραφεί η ελληνοτουρκική σύμβαση, η οποία ρύθμιζε την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Προβλεπόταν η υποχρεωτική ανταλλαγή μεταξύ των Ελληνορθόδοξων κατοίκων από την Τουρκία και των Μουσουλμάνων κατοίκων από την Ελλάδα. 

Αυτή η Σύμβαση θα ίσχυε τόσο για αυτούς που παρέμεναν στις εστίες τους, όσο και για εκείνους που είχαν ήδη καταφύγει στην ομόθρησκη χώρα. Μάλιστα, η ανταλλαγή ίσχυσε αναδρομικά για όλες τις μετακινήσεις που έγιναν από τη μέρα που κηρύχθηκε ο Α' Βαλκανικός πόλεμος (18 Οκτωβρίου 1912). 

Από την ανταλλαγή αυτή εξαιρέθηκαν οι Έλληνες ορθόδοξοι από την Κωνσταντινούπολη, την Ίμβρο και την Τένεδο, καθώς και οι Μουσουλμάνοι από την Δυτική Θράκη. Το θέμα της ανταλλαγής ετέθη από τον Νορβηγό Φρίντγιοφ Νάνσεν, 'Υπατο Αρμοστή της Κοινωνίας των Εθνών για τους πρόσφυγες στην Εγγύς Ανατολή.

Σύμβαση Ανταλλαγής

Οι ανταλλάξιμοι, σύμφωνα με τη σύμβαση ανταλλαγής:
  • θα απέβαλαν την παλιά ιθαγένεια και θα αποκτούσαν την ιθαγένεια της χώρας στην οποία εγκαθίσταντο
  • είχαν δικαίωμα να μεταφέρουν την κινητή τους περιουσία
  • είχαν δικαίωμα να πάρουν από το κράτος στο οποίο μετανάστευαν ως αποζημίωση περιουσία ίσης αξίας με την ακίνητη περιουσία που εγκατέλειπαν φεύγοντας
  • θα διευκολύνονταν στην μετακίνησή τους από τη Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής.
Η συμφωνία αυτή για ανταλλαγή πληθυσμών διέφερε από τις προηγούμενες. Καθιέρωνε για πρώτη φορά τη μαζική μετακίνηση πληθυσμών κι είχε υποχρεωτικό χαρακτήρα, ενώ οι μέχρι τότε συμφωνίες προέβλεπαν εθελοντική μετανάστευση κατοίκων κάποιων επίμαχων περιοχών.

Περί ανταλλαγής πληθυσμών: Τοποστρατηγική και γεωπολιτική προσέγγιση της Μικρασιατικής Καταστροφής - Ν. Λυγερός

Όταν έγινε γνωστή η υπογραφή της Σύμβασης και οι όροι της, οι πρόσφυγες που βρίσκονταν στην Ελλάδα αντέδρασαν έντονα. Σε όλες τις πόλεις της Ελλάδας συγκρότησαν συλλαλητήρια, διατρανώνοντας την απόφασή τους να εμποδίσουν την εφαρμογή της. Η πραγματικότητα όμως, όπως είχε διαμορφωθεί μετά την έξοδο χιλιάδων Ελλήνων από τις πατρογονικές τους εστίες και την άρνηση από πλευράς Τουρκίας να δεχθεί την επιστροφή τους, ανάγκασε την ελληνική αντιπροσωπεία να συμφωνήσει. 

Εξάλλου, η υπογραφή της Σύμβασης υποβοηθούσε τις βλέψεις των ηγετών των δυο χωρών (Βενιζέλος, Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ) για την διασφάλιση και αναγνώριση των συνόρων τους, την επίτευξη ομοιογένειας και την απρόσκοπτη ενασχόληση με την εσωτερική μεταρρύθμιση και ανάπτυξη. Σύμφωνη με αυτή την Σύμβαση ήταν και η Κοινωνία των Εθνών.

Με βάση το άρθρο 11 της Σύμβασης της Λωζάνης ιδρύθηκε η Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής με έδρα την Κωνσταντινούπολη. Την αποτελούσαν έντεκα μέλη (4 Έλληνες, 4 Τούρκοι και 3 μέλη-πολίτες ουδέτερων κατά τον Α' Παγκόσμιος Πόλεμος κρατών) με αρμοδιότητα τον καθορισμό του τρόπου μετανάστευσης των πληθυσμών και της εκτίμησης της ακίνητης περιουσίας των ανταλλαξίμων.

Συνέντευξη του Τούρκου ακαδημαϊκού και ιστορικού
Τανέρ Ακσάμ, στην διαδικτυακή εφημερίδα Ahval.

«Ο Τούρκος όπου βρει δένδρο θα το κόψει». 

Ποιος είναι ο κορυφαίος τούρκος Τανέρ Ακσάμ
Ακαδημαϊκός που κατήγγειλε την μετατροπή της 
Αγίας Σοφίας σε τζαμί. Διώκεται επί 45 χρόνια


«Εμείς οι Τούρκοι δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε μια νέα πολιτισμική αξία. Μπορούμε μόνο να την κατακτήσουμε, να την χαλάσουμε, να την γκρεμίσουμε και να την καταστρέψουμε. Ο Τούρκος όπου βρει δένδρο θα το κόψει».

Ο Τάνερ Ακτσάμ (Taner Akçam) έχει κυνηγηθεί, φυλακιστεί και διωχθεί για τις απόψεις του. Δε δέχθηκε ποτέ να φιμωθεί για να τα «έχει καλά» με την κυβέρνηση, ούτε φοβήθηκε να συμμετάσχει σε ριζοσπαστικές πορείες και αγώνες θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή του. Τον Ιούλιο του 2020, με αφορμή την απόφαση να μετατραπεί η Αγία Σοφία σε τζαμί, ο Τούρκος ακαδημαϊκός δημοσίευσε ένα ανατρεπτικό άρθρο στην διαδικτυακή εφημερίδα Ahval.

Taner Akçam: «Τους ιερούς χώρους δεν τους
αγγίζεις όχι μόνο με το χέρι αλλά ούτε με τη σκέψη
»

Στην πραγματικότητα το μόνο πράγμα που έπρεπε να πει κανείς για το θέμα της Αγίας Σοφίας είναι «ανάρμοστο» και «ντροπή». Σκέπτομαι, όμως, ότι οι συνομιλητές μου δεν διαθέτουν την πολιτιστική λεπτότητα να αντιληφθούν το νόημα αυτών των λέξεων. Για αυτό θα μιλήσω ανοιχτά για το θέμα και με τον τρόπο που θα τον καταλάβουν. Αυτό που έγινε στην Αγία Σοφία είναι ένα ξεκάθαρο δείγμα βαρβαρότητας. Αποτελεί την διακήρυξη των Τούρκων ότι είναι απολίτιστοι και καταστροφικοί.

Γιατί; Επειδή με αυτό που έκαναν δήλωσαν σε όλο τον κόσμο ότι «όσο κι αν ζούμε στον 21ο αιώνα διατηρούμε τη νοοτροπία του κατακτητή του 1453. Εμείς ακόμα και στον 21ο αιώνα δεν έχουμε την αγωνία να προστατεύσουμε μια παγκόσμια κληρονομιά της ανθρωπότητας.

Δεν έχουμε αποθέματα πολιτισμού για να πάμε πάρα πέρα την πολιτιστική κληρονομιά που μας κληροδότησαν. Δεν έχουμε να προσθέσουμε ούτε ένα λιθαράκι στην παγκόσμια κληρονομιά.

Εμείς δεν μπορούμε να δημιουργήσουμε μια νέα πολιτισμική αξία. Μπορούμε μόνο να την κατακτήσουμε, να την χαλάσουμε, να την γκρεμίσουμε και να την καταστρέψουμε.

Αυτό συνέβη με ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία της παγκόσμιας κληρονομιάς , την Αγία Σοφία, που μετατρέψαμε σε τζαμί και την κατακτήσαμε ξανά, όπως το 1453, αλλά στον 21ο αιώνα. Αυτό που έγινε είναι μια πολιτισμική καταστροφή.

Μήπως ο Ερντογάν και ο Μπαχτσελί θα καταλάβουν τώρα τα αίτια της εξαιρετικά αρνητικής εικόνας που επικρατεί στον κόσμο έναντι των Τούρκων; Ο Ρώσος διανοούμενος του 19ου αιώνα Nikolay Denilevski έκανε μια διάκριση μεταξύ των κοινωνιών που δημιουργούν πολιτισμό κι εκείνων που τον καταστρέφουν. Απαριθμεί με χρονολογική σειρά αυτούς που δημιούργησαν δέκα είδη πολιτισμών, Αιγύπτιοι, Κινέζοι, Ασσύριοι, Βαβυλώνιοι, Φοίνικες, Κελντανί, Ινδοί, Πέρσες, Έλληνες, Ρωμαίοι, Άραβες, Ευρωπαίοι και συνεχίζει:

Παράλληλα με αυτούς τους θετικούς πολιτισμούς υπήρξαν παράγοντες, όπως οι Ούννοι, οι Μογγόλοι και οι Τούρκοι που έλαμψαν κατά διαστήματα και μετά έσβησαν και χάθηκαν. Όλοι αυτοί εκπλήρωσαν το καταστροφικό τους καθήκον, συνέβαλαν στο θάνατο θνησιγενών πολιτισμών και αφού διασκόρπισαν τα απομεινάρια τους επιστρέφουν στην ασημαντότητά τους και χάνονται. Αυτούς μπορούμε να τους χαρακτηρίσουμε αρνητικούς παράγοντες της Ιστορίας.

Έχουν λεχθεί πάρα πολλά πράγματα σε βάρος των Τούρκων στη Δύση. Όχι μόνο οι διανοούμενοι αλλά και απλοί άνθρωποι εκφράστηκαν για την καταστροφική τάση πολιτισμών των Τούρκων. Οι Τούρκοι ποδοπατούν σε κάθε βήμα που κάνουν στην Βαλκανική Χερσόνησο τα έργα πολιτισμού χιλιάδων χρόνων. Ο Τούρκος όπου βρει δένδρο θα το κόψει. Οι Τούρκοι εξαφάνισαν παντού πολιτισμούς και δεν προστάτευσαν ποτέ αυτά που βρέθηκαν στην ιδιοκτησία τους. Δεν είναι με κανένα τρόπο πολιτισμένος λαός και δεν κατάφερε να σταθεί αντάξια στο επίπεδο πολιτισμού των εδαφών που κατέκτησε. Δεν καρπίζει τίποτα στο έδαφος που πάτησε το πόδι Οθωμανού. Ξεράθηκαν και δεν φυτρώνουν ούτε χορτάρια εκεί που πάτησαν Οθωμανοί.

Οι Οθωμανοί δεν έκαναν τίποτα άλλο από το να καίνε , να ρημάζουν, να καταστρέφουν τα μέρη που κατέκτησαν.

Σε ορισμένες πηγές μάλιστα αναφέρεται ότι η καταστροφική μανία και η αναλγησία των Τούρκων δεν στρέφεται μόνο έναντι των ξένων. Οι Τούρκοι αξιωματούχοι πνίγουν και σκοτώνουν βάρβαρα τους δικούς τους ανθρώπους όταν αισθανθούν την παραμικρή υποψία. Εάν τώρα επαναληφθούν όλα αυτά θα μπορέσει ο Ερντογάν και ο Μπαχτσελί να πουν όχι δεν είναι έτσι; Κοιτάξτε σε τι χάλια οδήγησαν τη χώρα. Καταπιέζεται, βασανίζεται και φυλακίζεται κάθε άνθρωπος που ασκεί την παραμικρή κριτική έναντι της εξουσίας. Αυτά που καταστρέφουν δεν είναι μόνο άνθρωποι. Τόσο η πολιτιστική κληρονομιά όσο και το φυσικό περιβάλλον εισπράττουν αρκούντως το μερίδιό τους. Αυτό που κάνουν είναι μια φοβερή, απεριόριστη χρήση δύναμης, η οποία δεν είναι τίποτα άλλο παρά η αδηφαγία της καταστροφικής μανίας του φανατισμού.

Στην πραγματικότητα ο Ερντογάν και ο Μπαχτσελί εκπροσωπούν την παραδοσιακή βαρβαρότητα και τάση καταστροφής που έχει βαθιές ρίζες σε αυτό τον τόπο. Σήμερα η Μικρά Ασία είναι γεμάτη με κατεστραμμένες εκκλησίες και ιερούς τόπους που χρησιμοποιούνται είτε ως στάβλοι είτε ως αποθήκες.

Το δίδυμο Ερντογάν-Μπαχτσελί (μπορείτε να προσθέσετε και τον Περιντσέκ) είναι οι εκπρόσωποι της καταστροφικής παράδοσης που έκαψε, γκρέμισε την Μικρά Ασία και δεν περιορίστηκε μόνο στον εκτοπισμό και τον αφανισμό ανθρώπων αλλά επεκτάθηκε και στην πολιτιστική κληρονομιά.

Η τουρκική μανία καταστροφής και εξόντωσης βρίσκονται στην εξουσία ως συνασπισμός Ερντογάν-Μπαχτσελί. Για αυτό τον λόγο η αντίσταση σε αυτούς πρέπει να εκληφθεί ως αγώνας πολιτισμού για κάθε Τούρκο. Έχει ιδιαίτερη η σημασία η κράτηση στις φυλακές του Οσμάν Καβάλα, ιδρυτή του Ιδρύματος Πολιτισμού της Ανατολίας, που θέλει να διασώσει την πολιτισμική κληρονομιά αυτού του τόπου.

Το θέμα συζήτησης είναι η δοκιμασία των Τούρκων με τον Πολιτισμό. Στο τέλος θα κερδίσει ο Πολιτισμός.

Οι Βυζαντινοί κλείστηκαν στην Αγία Σοφία, τις τελευταίες μέρες της αυτοκρατορίας, και περίμεναν να τους σώσει ο θεός. Το ίδιο κάνει τώρα και ο Ερντογάν, καταφεύγει στην Αγία Σοφία για να σωθεί. Οι φτωχοί άνθρωποι που δεν μπορούν να ταΐσουν τα παιδιά τους τι θα κάνουν; Θα πάνε στον ναό να προσευχηθούν για να λύσουν τα προβλήματά τους που οφείλονται στην κακοδιαχείριση του σουλτάνου;

Πέρα από τους λεονταρισμούς και τα φτηνά πολιτικά τεχνάσματα καλά θα κάνει ο σουλτάνος να διαβάσει τι έλεγε ο Κικέρων που έζησε π.Χ.

Τους ιερούς χώρους δεν τους αγγίζεις όχι μόνο με το χέρι αλλά ούτε με τη σκέψη.

Taner Akçam
Καθηγητής Ιστορίας (Ph.D.)
21/8/2020

Ποιος είναι ο κορυφαίος τούρκος Ακαδημαϊκός που
κατήγγειλε την μετατροπή της Αγ. Σοφίας σε τζαμί.

23 Μαρτίου 2022, στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο
Αθηνών (ΕΚΠΑ), πραγματοποιήθηκε πρόγραμμα διαλέξεων με
τίτλο «Η Ανατομία της Γενοκτονίας στην Οθωμανική Αυτοκρατορία το
1878-1924» από τον Τούρκο επιστήμονα Taner Akçam. (from here)

Τρεις συλλήψεις και μία κινηματογραφική απόδραση

Ο Τάνερ Ακσάμ γεννήθηκε το 1953 σε ένα μικρό χωριό κοντά στο Αρνταχάν, στην τουρκική ενδοχώρα. Παρόλα αυτά, όπως έχει δηλώσει ο ίδιος, είχε την τύχη να μεγαλώσει μέσα σε μία «πολύ κοσμική οικογένεια».

Μόλις αποφοίτησε από το σχολείο, εγκαταστάθηκε στην Άγκυρα για να σπουδάσει οικονομικά. Ως φοιτητής στην τουρκική πρωτεύουσα, ήρθε για πρώτη φορά σε άμεση επαφή με ριζοσπαστικά κινήματα και συνομηλίκους ομοϊδεάτες του. Η αριστερή ιδεολογία και ο ακτιβισμός του κίνησαν κατευθείαν το ενδιαφέρον.

Οι διώξεις και η απόδραση από την φυλακή

Το 1974, ο 21χρονος Ακσάμ συνελήφθη ενώ συμμετείχε σε μαθητική πορεία ενάντια στην τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Ένα χρόνο αργότερα, συνελήφθη ξανά, μοιράζοντας φυλλάδια και αφίσες για το κυπριακό. Παρέμεινε στο κρατητήριο για δύο μέρες κι έπειτα αφέθηκε ελεύθερος.

Δε στάθηκε όμως το ίδιο τυχερός και την επόμενη χρονιά. Αν και γνώριζε καλά το ρίσκο που έπαιρνε, ο νεαρός φοιτητής ξεκίνησε να δημοσιεύει άρθρα στην εφημερίδα «Επαναστατική Νεολαία», όπου κατήγγειλε την θεσμική καταπίεση των Κούρδων.

Έτσι, το 1976, και ενώ είχε μόλις αποφοιτήσει από το πανεπιστήμιο, οι τουρκικές αρχές τον συνέλαβαν με την κατηγορία του τρομοκράτη. Αυτή τη φορά το δικαστήριο τον καταδίκασε σε 9 χρόνια φυλάκιση.

Ο Ακσάμ παρέμεινε στη φυλακή για περίπου ένα χρόνο. Καθ’όλο το διάστημα του εγκλεισμού, ο ίδιος και οι συγκρατούμενοί του δούλευαν ακούραστα για την ανάκτηση της ελευθερίας τους. Όχι μέσω της νομικής οδού, αλλά σκάβοντας ένα τούνελ κάτω από το έδαφος.

«Σκάψαμε ένα τούνελ με κουτάλια που παίρναμε από τα γεύματα και με το πόδι μίας παλιάς σόμπας σιδήρου. Είχαμε φτιάξει ένα σύστημα όπου μερικοί από εμάς θα σκάβανε και δύο θα φύλαγαν τσίλιες. Κάθε φορά που πλησίαζε κάποιος φρουρός, κάναμε σήμα αναβοσβήνοντας μία λάμπα. Τότε, αυτοί που έσκαβαν κρύβονταν μέσα στο τούνελ. Δουλεύαμε για έξι με εφτά μήνες. Όταν φτάσαμε το τούνελ στο δεύτερο κτίριο, είδαμε ότι υπήρχε ένα παράθυρο που έβλεπε στον κεντρικό δρόμο, έξω από τη φυλακή. Καταφέραμε να φτάσουμε στο παράθυρο, να περάσουμε ανάμεσα από τα κάγκελα και να τρέξουμε για την ελευθερία μας».

Η κινηματογραφική απόδραση του Ακσάμ και των συγκρατούμενών του στέφθηκε με επιτυχία στις 12 Μαρτίου του 1977.

Ο αγώνας για την αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων

Ο Τανέρ Ακσάμ κατάφερε να περάσει στη Συρία και από εκεί να μεταβεί στη Δυτική Γερμανία όπου του δόθηκε πολιτικό άσυλο.

Τα επόμενα χρόνια συνέχισε τις σπουδές του και δεν άργησε να ξεχωρίσει στην ακαδημαϊκή κοινότητα για το πρωτοποριακό ερευνητικό του έργο. Το 1995, η διατριβή του με τίτλο «Ο τουρκικός εθνικισμός και η γενοκτονία των Αρμενίων: Το παρασκήνιο των στρατιωτικών δικαστηρίων στην Κωνσταντινούπολη μεταξύ 1919 και 1922» του χάρισε τον τίτλο του διδάκτορα, τον έθεσε όμως και πάλι στο στόχαστρο της τουρκικής κυβέρνησης.

Το 2007, με αφορμή ένα άρθρο του στην τουρκο-αρμένικη εφημερίδα Agos, η Τουρκία εξέδωσε επίσημα ένταλμα έρευνας εις βάρος του. Στο κείμενό του, ο Ακσάμ κατέκρινε την δίωξη του εκδότη της εφημερίδας, ο οποίος είχε χρησιμοποιήσει τον όρο «γενοκτονία», υποπίπτοντας, βάσει του άρθρου 301 του τουρκικού ποινικού κώδικα, στο ποινικό αδίκημα της «προσβολής του τουρκισμού».

Άλλωστε, βάσει του ίδιου άρθρου διωκόταν και ο Ακσάμ, ως τρομοκράτης και βασικός «κήρυκας» της θεσμοθέτησης του όρου «Γενοκτονία των Αρμενίων».

Φοβούμενος ένα διεθνές ένταλμα σύλληψης, το 2011 κατέθεσε μήνυση στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κατά της Τουρκίας. Τον Οκτώβριο του ίδιου έτους, η ετυμηγορία βγήκε υπέρ του. Πλέον, με την επίσημη απόφαση του ευρωπαϊκού θεσμού, μπορούσε να χρησιμοποιεί τον όρο «γενοκτονία» χωρίς νομικές συνέπειες. Η δικαστική νίκη του Ακσάμ θεωρήθηκε ως ύψιστος θρίαμβος της ελευθερίας του λόγου και της προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Ο Τανέρ Ακσάμ υπήρξε ένας από τους πρώτους τούρκους διανοούμενους που αναγνώρισαν και άνοιξαν δημόσιο διάλογο για την γενοκτονία των Αρμενίων. Μάλιστα, μέχρι σήμερα είναι ο μοναδικός που κατέχει ακαδημαϊκή έδρα αφιερωμένη αποκλειστικά στη διδασκαλία και την ιστορική έρευνα του ζητήματος.

Βιβλιογραφία:
• Φύλλο εφημερίδας 'Έθνος' της 8 Νοεμβρίου 1922, σελ. 4: "Η χθεσινή έναρξις της διασκέψεως της Λωζάννης"
• Συνθήκη της Λωζάνης, τμήμα VI, άρθρο 1
• «Turks». The Encyclopedia of Islam. 10. Brill, σσ. 699.
• Renée Hirschon (editor) (2003). Studies in forced migration, Vol. 12 / Crossing the Aegean: an appraisal of the 1923 compulsory population exchange between Greece and Turkey. Berghahn Books. σελ. 98.
• Βλάσης Αγτζίδης. «Οι εξισλαμισμένοι Έλληνες στη σημερινή Τουρκία». Hellenic Resources Network. Ανακτήθηκε στις 5 Μαΐου 2011.
• Συνθήκη της Λωζάνης, τμήμα VI, άρθρο 2
• Καρεκλάς, Ιάκωβος (2014). Διεθνές Δίκαιο: Με έμφαση στο Δίκαιο του Πολέμου. Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη. σελ. 152. el.wikipedia.org
• Θέματα Αρχαιολογίας (www.themata-archaiologias.gr)
• Ποιος είναι ο κορυφαίος τούρκος Ακαδημαϊκός mixanitouxronou.gr
• Türkün uygarlıkla sınavı - Ahval

Πηγή: Αέναη επΑνάσταση | Sophia-Ntrekou.gr

Δείτε: Επιστολή του Ελευθερίου Βενιζέλου για βραβείο Νόμπελ Ειρήνης στον Μουσταφά Κεμάλ - Οι πράξεις και το λάθος του Ελευθερίου Βενιζέλου της απόφασης το 1934 (Ν. Λυγερός)

Η Συνθήκη της Λωζάνης. Το πλήρες κείμενο και η όλη συμφωνία 
περί ανταλλαγής Ελληνικών και Τουρκικών πληθυσμών.



- ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΗΣ

(Διατάξεις αναφορικά με την Ελληνική Μειονότητα Κωνσταντινούπολης, Ίμβρου και Τενέδου VS Μουσουλμανικής Μειονότητας στη Δυτική Θράκη - Ελλάδα)

Πρόλογος - Πολιτικοί Όροι - Δημοσιονομικοί Όροι - Οικονομικοί Όροι - Συγκοινωνιακοί και Υγειονομικοί Όροι - Διάφορες διατάξεις

- ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

Για το καθεστώς των Στενών των Δαρδανελίων - Για την μεθόριο της Θράκης - Για την εγκατάσταση και δικαστικής δικαιοδοσίας - Ανταλλαγή Ελληνικών και Τουρκικών πληθυσμών - Εμπορικό τμήμα

ΟΛΗ Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΗΣ

- Ελληνικά (Συνθήκη Λωζάνης *Όλο το κείμενο)
- Τουρκικά (Lozan Anlaşması * Tam metin)

Υπογράφηκε στη Λωζάνη της Ελβετίας στις 24 Ιουλίου 1923 από την Ελλάδα, την Τουρκία και τις άλλες χώρες που πολέμησαν στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και την Μικρασιατική εκστρατεία (1919-1922) και συμμετείχαν στην Συνθήκη των Σεβρών συμπεριλαμβανομένης και της ΕΣΣΔ (που δεν συμμετείχε στην προηγούμενη συνθήκη).

Κατήργησε την Συνθήκη των Σεβρών που δεν είχε γίνει αποδεκτή από την νέα κυβέρνηση της Τουρκίας που διαδέχθηκε τον Σουλτάνο της Κωνσταντινούπολης. Μετά την εκδίωξη από την Μικρά Ασία του Ελληνικού στρατού από τον Τουρκικό υπό την ηγεσία του Κεμάλ Ατατούρκ, εμφανίστηκε η ανάγκη για αναπροσαρμογή της συνθήκης των Σεβρών.

Στις 20 Οκτωβρίου 1922 ξεκίνησε το συνέδριο που διακόπηκε μετά από έντονες διαμάχες στις 4 Φεβρουαρίου 1923 για να ξαναρχίσει στις 23 Απριλίου. Το τελικό κείμενο υπογράφηκε στις 24 Ιουλίου μετά από 7,5 μήνες διαβουλεύσεων.

Η Τουρκία ανέκτησε την Ανατολική Θράκη, κάποια νησιά του Αιγαίου, μια λωρίδα γης κατά μήκος των συνόρων με την Συρία, την περιοχή της Σμύρνης και της Διεθνοποιημένης Ζώνης των Στενών η οποία όμως θα έμενε αποστρατικοποιημένη και αντικείμενο νέας διεθνούς διάσκεψης.

Παραχώρησε τα Δωδεκάνησα στην Ιταλία, όπως προέβλεπε και η συνθήκη των Σεβρών, αλλά χωρίς πρόβλεψη για δυνατότητα αυτοδιάθεσης. Ανέκτησε πλήρη κυριαρχικά δικαιώματα σε όλη της την επικράτεια και απέκτησε δικαιώματα στρατιωτικών εγκαταστάσεων σε όλη την επικράτειά της εκτός της ζώνης των στενών.

Η Ελλάδα υποχρεώθηκε να πληρώσει σε είδος (ελλείψει χρημάτων) τις πολεμικές επανορθώσεις. Η αποπληρωμή έγινε με επέκταση των τουρκικών εδαφών της Ανατολικής Θράκης πέρα από τα όρια της συμφωνίας. Τα νησιά Ίμβρος και Τένεδος παραχωρήθηκαν στην Τουρκία με τον όρο ότι θα διοικούνταν με ευνοϊκούς όρους για τους Έλληνες. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης έχασε την ιδιότητα του Εθνάρχη και το Πατριαρχείο τέθηκε υπό ειδικό διεθνές νομικό καθεστώς.

Σε αντάλλαγμα, η Τουρκία παραιτήθηκε από όλες τις διεκδικήσεις για της παλιές περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εκτός των συνόρων της και εγγυήθηκε τα δικαιώματα των μειονοτήτων στην Τουρκία. Με ξεχωριστή συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας αποφασίστηκε η υποχρεωτική ανταλλαγή μειονοτήτων από τις δύο χώρες και η αποστρατικοποίηση κάποιων νησιών του Αιγαίου.

Πρακτικά λόγω της Συνθήκης της Λωζάνης υπάρχει σήμερα η Ελληνική Μειονότητα στη Τουρκία (Κων/πολη, Πριγκηπονήσια, Ίμβρο και Τένεδο) καθώς και η Μοσουλμανική/Τουρκική μειονότητα στη Δ.Θράκη της Ελλάδας.

 

Η Ρωσία δεν υπέγραψε τη Συνθήκη Λωζάνης
Ν. Λυγερός January 9, 2017 Post Category: Articles

Μετά την επανάσταση του 1917, η Ρωσία άλλαξε ριζικά και ριζοσπαστικά, διότι επέλεξε να μην είναι πια τσαρική και να γίνει σοβιετική. Για αυτόν τον λόγο αποφάσισε να εγκαταλείψει τους Συμμάχους στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και τους άφησε ανυπεράσπιστους, βοηθώντας με αυτόν τον τρόπο τη γερμανική επίθεση. 

Ακολουθώντας αυτήν την παράλογη πορεία, η Σοβιετική Ένωση υπέγραψε με τη σουλτανική Τουρκία τη Συνθήκη Κάρς το 1921 που παραχωρούσε αρμενικά εδάφη στην Τουρκία. Έτσι έπραξε σαν να ξέχασε την ιστορία της Ρωσίας και ειδικά τη Συνθήκη Βερολίνου του 1878. Βέβαια δεν υπέγραψε προηγουμένως τη Συνθήκη Σεβρών, γιατί είχε πολλά στοιχεία ιμπεριαλισμού, αλλά έκανε το ίδιο και για τη Συνθήκη της Λωζάνης. 

Με άλλα λόγια, η τωρινή Ρωσία μετά τη βάρβαρη παρέμβαση και παρένθεση της Σοβιετικής Ένωσης, δεν είναι δεσμευμένη με κανένα τρόπο από αυτή τη Συνθήκη. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι δεν έχει ανάγκη να δικαιολογηθεί για να πάρει πλέον αποφάσεις ενάντια στην Τουρκία που δεν τηρεί αυτή τη Συνθήκη. Με αυτόν τον τρόπο είναι πια ευάλωτη σε στρατηγικό επίπεδο και δεν μπορεί βέβαια να ποντάρει πάνω της η Τουρκία ακόμα κι αν έχει αλλάξει καθεστώς. 

Με άλλα λόγια το γεγονός ότι η Συνθήκη Σεβρών αναβιώνεται όλο και περισσότερο ενάντια στην ύπαρξη της συνθήκης της Λωζάνης, δεν αποτελεί για τη Ρωσία ούτε εμπόδιο, ούτε πρόβλημα. Αντιθέτως της δίνει την ευκαιρία να αξιοποιήσει τα νέα δεδομένα που αφορούν άμεσα στο κουρδικό και στο αρμενικό.

Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ για την Αγιά Σοφιά

Συγκλονισμένη από την απόφαση του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν να μετατρέψει την Αγία Σοφία σε τζαμί [10 Ιουλίου 2020] εμφανίστηκε στην ΕΡΤ η Ελένη Γλύκατζη – Αρβελέρ, η οποία μάλιστα είπε χαρακτηριστικά: «Σήμερα έγινε η πραγματική άλωση της Πόλης». «Αν ακούσω ότι τα ψηφιδωτά έχουν δακρύσει δεν θα εκπλαγώ, ούτε για ποιο λόγο χτυπούν οι καμπάνες», είπε για να προσθέσει «χτυπούν για τη χριστιανοσύνη».

Η διακεκριμένη ιστορικός εξέφρασε την άποψη ότι η εξέλιξη αυτή καταδεικνύει τη βαρβαρότητα του γειτονικού μας λαού. Επικαλέστηκε δε μαρτυρία Τούρκου δημοσιογράφου, ο οποίος υπογράμμισε ότι οι επέτειοι μνήμης για την άλωση της Πόλης καταδεικνύουν ότι όλα αυτά δεν ανήκουν στον τουρκικό λαό και πρέπει κάποια στιγμή να επιστραφούν.

«Όταν ένας λαός έχει ανάγκη από τέτοιους συμβολισμούς για να διατηρήσει τη συνοχή του, απέχει πολύ από τα ευρωπαϊκά δεδομένα», κατέληξε η κυρία Αρβελέρ.
Δείτε: Οικουμενική Ελληνική Γλώσσα: Όταν ξέρεις ελληνικά, ξέρεις την ιστορία του τόπου - Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ (βίντεο)

48067Η Αγία Σοφία του Θεού
Ν. Λυγερός: January 21, 2020

Η Αγία Σοφία του Θεού
είναι φτιαγμένη εσωτερικά
για να μην υπάρχει
το εμπόδιο της κολόνας
για τον πιστό.
Έτσι ο στόχος της
δεν ήταν να είναι ψηλή
αλλά ανοιχτή για όλους
για να είναι προσβάσιμη
σε όλους η πίστη και 
γι΄ αυτό έχουμε ακόμα
μέσα μας το πνεύμα
του Βυζαντίου.



Βίντεο: Υπάρχουν και αυτές οι φωνές στην Τουρκία. Φωνές λογικής και σεβασμού στη θρησκευτική ελευθερία και διαφορετικότητα των λαών, αλλά και στον ιδιαίτερο πολιτισμό των διαφόρων θρησκειών, αναγκαίες προϋποθέσεις για την ειρηνική συνύπαρξη και συνεργασία.
Όταν μάλιστα τέτοιες δημόσιες και θαρραλέες παρεμβάσεις προέρχονται από μουσουλμάνους, έχουν μια ιδιαίτερη βαρύτητα.

Το βίντεο είναι απόσπασμα από την πρωινή ενημερωτική εκπομπή του ΣΚΑΪ "Σήμερα" της Πέμπτης 9 Ιουλίου 2020, με τον ανταποκριτή στην Τουρκία Μανώλη Κωστίδη να μεταφέρει την είδηση που αξίζει το σεβασμό και την προσοχή μας.













Βίντεο/διαλέξεις:

Ο Νίκος Λυγερός είναι μαθηματικός, 
στρατηγικός αναλυτής και γεννήθηκε...

Διάλεξη: Στρατηγική ανάλυση της Συνθήκης της Λωζάνης
March 14, 2014 Category: Talks / Videos / Ν. Λυγερός

Διάλεξη του Νίκου Λυγερού με θέμα: «Στρατηγική 
ανάλυση της Συνθήκης της Λωζάνης». Δημοτική Βιβλιοθήκη 
Ορεστιάδας. Παρασκευή 14 Μαρτίου 2014, ώρα 20:30. 
"Κωνσταντινούπολη και Συνθήκη Σεβρών". 
Πνευματικό Κέντρο Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης, 
Πλατεία Αγίου Μηνά, Ηράκλειο. 
Κυριακή 15 Οκτωβρίου 2017, ώρα: 19.00


Η Συνθήκη της Λωζάνης ήταν συνθήκη ειρήνης που έθεσε τα όρια της σύγχρονης Τουρκίας. Υπογράφηκε τη Λωζάνη της Ελβετίας στις 24 Ιουλίου 1923 από την Ελλάδα, την Τουρκία και τις άλλες χώρες που πολέμησαν στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και την Μικρασιατική εκστρατεία (1919-1922) και συμμετείχαν στην Συνθήκη των Σεβρών συμπεριλαμβανομένης και της ΕΣΣΔ (που δεν συμμετείχε στην προηγούμενη συνθήκη). Η υπογραφείσα συνθήκη ήταν το αποτέλεσμα της σχετικής διάσκεψης που ξεκίνησε στις 7 Νοεμβρίου 1922 μεταξύ των προαναφερομένων μελών.


Διάλεξη του Νίκου Λυγερού με θέμα:
"Οι εξαιρέσεις της Συνθήκης της
Λωζάνης και η Συνθήκη Σεβρών
".
Τεχνικό επιμελητήριο Ηρακλείου,
Κορωναίου 9. Παρασκευή 17 Ιουν 2016



Περισσότερα: ΕλληνισμόςΜικρά Ασία-Σμύρνη

Σχετικά Θέματα:
Σμύρνη: Μπήκαν στην Πόλη οι Οχτροί (βίντεο ντοκουμέντο) 
Οι πράξεις και το λάθος του Ελευθερίου Βενιζέλου - Ν. Λυγερός 
Είμαστε όλοι Κωνσταντινουπολίτες - Ν. Λυγερός
Δείτε την απαγορευμένη ταινία 1922 του Νίκου Κούνδουρου (1978) για την καταστροφή της Σμύρνης με ελληνικούς υπότιτλους
Η Δημοπρασία των Ψυχών (ταινία για την Αρμενική Γενοκτονία)
Γενοκτονία των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από το Τουρκικό Κράτος
Ο Ναός της Αγίας Φωτεινής «έξω της θύρας των Βλαχερνών» στη Σμύρνη (εικόνες)
Η Σφαγή των Ελλήνων στην ΚωνσταντινούΠολη το 1918, οργανώθηκε από τους Γερμανούς
Η ιστορία της Ελένης της Ρωμιάς που έμεινε το '22 στην Τουρκία έγινε βιβλίο και ταινία
Λιβίσι: Μικρασιατικό χωριό φάντασμα που ερήμωσε μετά τον διωγμό και οι Τούρκοι δεν το κατοίκησαν ποτέ γιατί φοβήθηκαν την κατάρα των Ελλήνων
Περί ανταλλαγής πληθυσμών: Τοποστρατηγική και γεωπολιτική προσέγγιση της Μικρασιατικής Καταστροφής - Ν. Λυγερός


Δεν υπάρχουν σχόλια: