Η Οσία Κασσιανή η Υμνογράφος, έργο του Γκαμπριέλ Τόμα Τσίτουκ (Ρουμανία).
Kassia, Cassia, Kassiane, or Kassiani by Gabriel Toma Chituc of Romania
Η Παρεξηγημένη Αγία, η υμνογράφος και μελωδός
Βίος, έργο και θεολογικό μεγαλείο της Οσίας Κασσιανής, της σπουδαίας Βυζαντινής ποιήτριας και μελωδού, δημιουργού του αθάνατου Τροπαρίου της Μεγάλης Τρίτης.
Η Βυζαντινή αγία αρχόντισσα εορτάζει 7 Σεπτεμβρίου
✍️ Εργασία της Σοφίας Ντρέκου
Το Τροπάριο της Αγίας Κασσιανής, μάς διδάσκει βαθύτατη θεολογία. Αλλά και ο διάλογος της Αγίας με τον Θεόφιλο, αέναο καμάρι για τις γυναίκες!
Θεόφιλος: «Εκ γυναικός ερρύη τα φαύλα» (Από τη γυναίκα ήρθαν στον κόσμο τα κακά-εννοώντας, βέβαια, την Εύα).
Οσία Κασσιανή: «Αλλά και δια γυναικός πηγάζει τα κρείττω» (Αλλά και από την γυναίκα πηγάζουν τα καλύτερα-αναφερόμενη, φυσικά, στην Παναγία).
Περίληψη
Η Οσία Κασσιανή, η βυζαντινή αρχόντισσα, υμνογράφος και μελωδός, άφησε ανεξίτηλο το αποτύπωμά της στη χριστιανική παράδοση με το Τροπάριο της Μεγάλης Τρίτης, το οποίο ψάλλεται αιώνες τώρα ως ύμνος μετάνοιας και θείας συγχώρησης. Με σπάνιο ποιητικό χάρισμα και βαθιά θεολογική γνώση, η Κασσιανή κατέστη η μόνη αξιομνημόνευτη ποιήτρια του Βυζαντίου, δημιουργώντας ύμνους που σφράγισαν την υμνογραφία της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Το αφιέρωμα αυτό παρουσιάζει τον βίο, το έργο, τη θεολογική σημασία αλλά και τους μύθους που τη συνόδευσαν, αναδεικνύοντας την αληθινή μορφή της Αγίας που συνέδεσε το όνομά της με την υμνολογική αθανασία.
Πρόλογος
Η Κασσιανή, ή Κασ(σ)ία, ή Εικασία, ή Ικασία (μεταξύ 805 και 810 - πριν το 865) ήταν Βυζαντινή ηγουμένη, ποιήτρια, συνθέτρια, και υμνογράφος στην οποία και αποδίδεται το ψαλλόμενο τη Μεγάλη Τρίτη τροπάριο που αρχίζει με τις λέξεις: «Κύριε η εν πoλλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή...».
Η ζωή και το έργο της καλύπτονται από μια ασάφεια, ξεκινώντας από το όνομά της, το οποίο απαντάται στις πηγές με τις τέσσερις παραπάνω παραλλαγές.
Το πρώτο, Κασσιανή, προέκυψε επειδή ίσως το όνομά της δεν ήταν συνηθισμένο και της δόθηκε όνομα καλογερικό, δηλαδή η θηλυκή μορφή του γνωστού καλογερικού ονόματος Κασσιανός.
Το δεύτερο, Κασ(σ)ία, χρησιμοποιείται από την ίδια στην ακροστιχίδα του μοναδικού σωζόμενου κανόνα της. Τέλος, οι δύο τελευταίες παραλλαγές, Εικασία και Ικασία, προέκυψαν από το λάθος ενός αντιγραφέα που προσέθεσε το γράμμα «Ι».
Πρώτος βυζαντινός χρονογράφος που παρέχει στοιχεία περί της ζωής της Κασσιανής είναι ο Συμεών ο Μάγιστρος τον οποίο και ακολουθούν πολλοί άλλοι, μεταξύ δε αυτών ο Λέων ο Γραμματικός, ο Ιωάννης Ζωναράς κ.ά.
Πρώτος βυζαντινός χρονογράφος που παρέχει στοιχεία περί της ζωής της Κασσιανής είναι ο Συμεών ο Μάγιστρος τον οποίο και ακολουθούν πολλοί άλλοι, μεταξύ δε αυτών ο Λέων ο Γραμματικός, ο Ιωάννης Ζωναράς κ.ά.
Η Κασσιανή είναι μία από τους πρώτους μεσαιωνικούς συνθέτες τα έργα των οποίων σώζονται αλλά και μπορούν να ερμηνευτούν από σύγχρονους ειδικούς και μουσικούς. Περίπου 50 από τους ύμνους της έχουν διασωθεί και 23 από αυτούς περιλαμβάνονται στα λειτουργικά βιβλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Ο ακριβής αριθμός τους είναι εξαιρετικά δυσχερές να προσδιοριστεί καθώς διαφορετικά χειρόγραφα πολλές φορές αποδίδουν τον ίδιο ύμνο σε διαφορετικά πρόσωπα, ενώ συχνά δεν διασώζεται το όνομα του υμνογράφου.
Η Παρεξηγημένη Αγία και το Τροπάριό της
Δυστυχώς μερικοί τα λόγια του Τροπαρίου τα αποδίδουν στην ίδια την Κασσιανή, που δήθεν ήταν αμαρτωλή με περιπετειώδεις και αμαρτωλούς έρωτες με τον Αυτοκράτορα Θεόφιλο. Διάφορoι μυθιστοριογράφοι, ανίκανοι να συλλάβουν το μεγαλείο της και τυφλωμένοι από τη μέθη των παθών τους, προσπάθησαν να παραχαράξουν την αλήθεια και να δημιουργήσουν ένα μύθο, που δυστυχώς στάθηκε ικανός να ξεγελάσει πολλούς. «Την ωραία, αγνή, σοφή παρθένο, τη φιλοσοφούσα και τω Θεώ μόνω ζώσα», όπως γράφει Βυζαντινός χρονογράφος της εποχής της, παρουσίασαν με σκανδαλώδεις περιπέτειες και αμαρτωλή. Σύγχρονοι και νεώτεροι χρονογράφoι, όπως ο Γλυκάς, Πτωχοπρόδρομος, Κωδινός, Γεώργιος Αμαρτωλός, Ζωναράς κ.λπ. που έγραψαν για τη ζωή της Κασσιανής, αναφέρουν ότι ήταν απλώς μια υποψήφια νύφη για τον αυτοκράτορα Θεόφιλο.
Τίποτε δεν υπήρξε περισσότερο μεταξύ Κασσιανής και Θεόφιλου ούτε πριν, ούτε μετά τη στιγμή που το χρυσό μήλο δόθηκε στη συνυποψήφιά της νύφη Θεοδώρα. Έτσι η σπουδαία αυτή μορφή της Οσίας Κασσιανής για πολύ κόσμο είναι παρεξηγημένη και αδικημένη, όπως και η άλλη μεγάλη Αγία Μαρία Μαγδαληνή, που ενώ δεν υπήρξε τίποτε το αμαρτωλό στη ζωή και της μιας και της άλλης από πολλούς (είτε από άγνοια, είτε από κακή προαίρεση), παρουσιάζονται σαν αμαρτωλές - πόρνες γυναίκες με φανταστικές και βλάσφημες ιστορίες.
Για το λόγο αυτό είναι αναγκαίο να γίνει μια σύντομη αναφορά στη ζωή και το έργο της μεγάλης υμνογράφου Κασσιανής.
Από τα λίγα βιογραφικά στοιχεία που αναφέρουν διάφοροι Βυζαντινοί χρονογράφοι, γνωρίζομε ότι η Κασσιανή είχε ευγενική καταγωγή, με πολύ μόρφωση και αρετή.
Την εικόνα της ζωής και της προσωπικότητάς της την συμπληρώνει το λαμπρό συγγραφικό της έργο. Η ποίησή της μαρτυρεί μια γυναίκα σοφή, με αναπτυγμένο καλλιτεχνικό συναίσθημα, με μεγάλη πνευματική δύναμη, με βαθιά θρησκευτικότητα και θεολογική γνώση της Αγίας Γραφής.
Όταν το 830 μ.Χ. στο Τρίκλινο των ανακτόρων κάλεσε ο Θεόφιλος τις ωραιότερες κόρες του Βυζαντίου για να διαλέξει τη πιο καλή για γυναίκα του, δεν άρχιζε για την Κασσιανή μια ζωή ακολασίας όπως παρουσιάζουν μερικοί αλλά μια ζωή αγιότητας που της χάρισε το στεφάνι της αιωνιότητας.
Η ομορφιά και η χάρη της Κασσιανής ξεχώριζε μέσα στις τόσες όμορφες της Πόλης και ο Θεόφιλος την πρόσεξε. Και στην απόφασή του να την κάνει βασίλισσα, ίσως για να δοκιμάσει τη σοφία της, είπε το θρυλικό εκείνο:
Θα πρέπει να πιστέψουμε, ότι η θεία πρόνοια επενέβη για να γίνει αυτοκράτειρα η Θεοδώρα που με την ορθόδοξη πίστη της και το δυναμικό χαρακτήρα της έμελλε να βοηθήσει στο θρίαμβο της Ορθοδοξίας και την τακτοποίηση του θέματος των εικόνων (εικονομαχίες) το 843 μ.Χ. Και η Κασσιανή να φορέσει το μοναχικό σχήμα και μακριά από τους περισπασμούς και τύρβη του κόσμου να αναδειχθεί η μεγάλη υμνωδός και Αγία της Εκκλησίας μας.
Η Κασσιανή αρνήθηκε την ύλη για το πνεύμα, τα πρόσκαιρα για τα αιώνια, τα φθαρτά για τα άφθαρτα εγκατέλειψε το αρχοντικό της, τον κόσμο και τους δικούς της και έγινε μοναχή, και ίδρυσε τη Μονή της Κασσίας ή Εικασίας ή Κασσιανής. Δεν την οδήγησε στο Μοναστήρι η αμαρτωλή της ζωή, γιατί ποτέ της δεν υπήρξε αμαρτωλή.
Η Εκκλησία μας έχει τη δύναμη να παρουσιάσει στο φως της δημοσιότητας αμαρτωλές ψυχές και να τις προβάλλει ακόμη σαν παράδειγμα μετανοίας, όπως συμβαίνει με τη Οσία Μαρία την Αιγυπτία και την Πόρνη του Ευαγγελίου. Δεν θα της ήταν δύσκολο να διακηρύξει ότι και η Κασσιανή υπήρξε μετανοημένη αμαρτωλή, αν πραγματικά ήταν.
Η Κασσιανή δεν νικήθηκε από το ανθρώπινο πάθος και την αδυναμία, διότι η ψυχή της φλεγόταν από θείο έρωτα, που την οδήγησε τελικά στην υπηρεσία του θείου θελήματος και τη μοναδική αφιέρωσή της.
Η Οσία Κασσιανή μέσα στην ησυχία του Μοναστηριού προσεύχεται, μελετά τη Γραφή και τα Πατερικά κείμενα και συγγράφει. Έγραψε ύμνους Εκκλησιαστικούς, τροπάρια, γνωμικά, επιγράμματα σε ιάμβους και «γνώμες» που τα βρίσκουμε με το όνομα Κασσίας, Ικασίας, Εικασίας και Κασσιανής μοναχής.
Στα νέα ελληνικά:
Όταν η αμαρτωλή πρόσφερε το μύρο, τότε ο μαθητής συμφωνούσε με τους παράνομους. Από τη μια μεριά αυτή χαιρόταν που άδειαζε το πολύτιμο μύρο και ο άλλος έσπευδε να πουλήσει τον Ανεκτίμητο. Η ίδια αναγνώριζε τον Κύριο, αυτός απομακρυνόταν από τον Κύριο. Η ίδια ελευθερωνόταν και ο Ιούδας είχε γίνει δούλος του εχθρού.
Με άφθαστη πραγματικά τέχνη και ζωηρές αντιθέσεις περιγράφει λυρικά τους δύο τύπους των ανθρώπων.
Στα νέα ελληνικά:
«Αλίμονο στην αθλιότητα του Ιούδα! Κοίταζε την πόρνη να φιλά τα πόδια και σκεπτόταν με δόλο το φίλημα της προδοσίας. Εκείνη έλυσε τα μαλλιά της και αυτός κατεχόταν από θυμό, φέροντας αντί για το μύρο την βρωμερή κακία. Γιατί ο φθόνος γνωρίζει να προτιμά το συμφέρον».
Και σε άλλο στιχηρό διαβάζομε:
Στα νέα ελληνικά:
Σε όλα τα ιδιόμελα και στιχηρά, που υπερβαίνουν τα 40 διακρίνει κανείς την έξαρση, το βάθος αισθήματος, τη μεγάλη ανεξαρτησία και ευσέβεια χαρακτηριστικά της μεγάλης ποιητικής της πνοής. Αναφέρονται σε Δεσποτικές και Θεομητορικές εορτές, καθώς και σε πρόσωπα Αγίων και Πατέρων της Εκκλησίας μας.
Θεολογικά και Ποιητικά Επιγράμματα
Εκτός από την καθαρά θρησκευτική ποίηση η Κασσιανή ασχολήθηκε και με ποιήματα ποικίλου περιεχομένου. Συνέγραψε ακόμη πολλά γνωμικά και επιγράμματα.
Στους δύο αυτούς στίχους ο λεπτός νους της
Κασσιανής περιέκλεισε ολόκληρη φιλοσοφία.
Και παρακάτω σημειώνει:
Δηλαδή, τον φρόνιμο φίλον να βάζεις στο πλευρό σου, όπως θα ήθελες να έχεις και τον χρυσό. Τον ανόητον όμως να τον αποφεύγεις όπως και το φίδι.
Και αλλού:
Η Κασσιανή, εκτός από το σοφό, επίγραμμα «περί φιλίας» έγραψε και άλλα βαθυστόχαστα επιγράμματα και αναφέρονται στον χαρακτήρα του ανθρώπου, στη γυναίκα, στην ευτυχία, την χάρη, το κάλος, το ήθος, στους τρόπους της αληθινής Ζωής, που οδηγεί με τον κόσμο της αρμονίας στην αληθινή μακαριότητα, γιατί πλημμυρίζει την ζωή αυτή το φως του ουρανού και της αλήθειας.
Επίλογος και η Τιμή της Μνήμης της
Η Κασσιανή δεν τιμήθηκε από τους Βυζαντινούς σαν βασίλισσά τους ούτε στον αυτοκρατορικό Οίκο του Θεοφίλου αναφέρεται το όνομά της. Αν όμως δεν κάθισε σε επίγειο θρόνο και δεν τιμήθηκε, όσο έπρεπε από τους συγχρόνους της, οι γενεές των ευσεβών Χριστιανών δια μέσου των αιώνων υποκλίνονται ευλαβικά μπρος στην άγια ζωή της και κάθε βράδυ της Μ. Τρίτης με μυστηριακή κατάνυξη και ιερή συγκίνηση παρακολουθούν το μελοποιημένο Τροπάριό της και διδάσκονται πως οι χρυσοί θρόνοι είναι μηδαμινοί και οι δόξες του κόσμου αυτού παρέρχονται και δεν πρέπει να τις επιθυμούμε.
Μετά το θάνατό της ετοποθέτησαν το σώμα της σε μαρμάρινη λάρνακα και την έβαλαν σε παρεκκλήσιο, που ήταν αφιερωμένο στο όνομά της. Σώζεται σήμερα η λάρνακα και το βυζαντινό ψηφιδωτό του 9ου αιώνα.
Επίσης στο εκκλησάκι υπάρχει εντοιχισμένη πλάκα με σημείο του σταυρού και χρονολογία 890 μ.Χ. Κατά πληροφορίες, πάλι από την Κάσσο, τα οστά της Οσίας έχουν μεταφερθεί στην Ικαρία.
Το πέρασμα της Οσίας Κασσιανής από την Κρήτη, ίσως συνδέεται με την δική μας Αγία Κασσιανή, την αδελφή των Οσίων Eυτυχιανών, που ασκήτεψε στο Κεφάλι, κοντά στο Μάρτσαλο. Το θέμα αυτό όμως χρειάζεται έρευνα από ειδικούς.
Η μνήμη της Οσίας Κασσιανής τιμάται σε πολλά μέρη της Ελλάδος και ιδιαίτερα στη Κάσσο, την ιδιαίτερη πατρίδα της, γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 7 Σεπτεμβρίου, με ειδική ασματική ακολουθία [μουσικό-ποιητικό έργο που ψάλλεται στην εκκλησία], από την οποία παραθέτομε ένα χαρακτηριστικό τροπάριο (κάθισμα).
Βίντεο: Τροπάριο της Κασσιανής/ Hymn of Kassiani (Nektaria Karantzi - Live in Spain): Δοξαστικό των Αποστίχων του Όρθρου της Μ. Τετάρτης, σε ήχο πλ. Δ'. Μέλος Κων. Πρίγγου. Ψάλλει η Ιεροψάλτρια Νεκταρία Καραντζή. Ζωντανή ηχογράφηση από συναυλία στην Ισπανία, στον Καθεδρικό Ναό «SSan Isidoro el Real” (2016).
Η Νεκταρία Καραντζή (5 Αυγούστου 1978) είναι Ελληνίδα ιεροψάλτρια και τραγουδίστρια παραδοσιακής μουσικής. Κατάγεται από τη Λακωνία. Είναι η πρώτη γυναίκα ψάλτρια στην Ελλάδα, η οποία έχει επίσημη δισκογραφία βυζαντινής μουσικής από τα 14 χρόνια της, ενεργό θητεία στο αναλόγιο εκκλησιών, και έχει αναγνωριστεί διεθνώς ως η «ιδανική υμνωδός του βυζαντινού μέλους και της Αρχέγονης Παράδοσης».
Στο ευωδιασμένο τούτο δείλι
π' αργοπεθαίνει μέσ' στα μύρα
Το ίδιο αν τον μεταφράσουμε ,χάνει την αξία που του δίνει το αρχαίο κείμενο!!!
Η Κασσιανή τον εμπνεύστηκε μέσα σε βαθιά κατάνυξη και χαριτωμένη από το Άγιο Πνεύμα!!!
Το άκουσμα του μας καθηλώνει παρ ότι έχουμε την ευλογία να το ψάλουμε χορωδιακά την Μεγάλη Τρίτη!!!
Η φωνή της Νεκταρίας μοναδική!!!
Σ ευχαριστούμε!!!!
Sophia Drekou: Georgia, συμφωνώ απόλυτα μαζί σου· ο ύμνος της Κασσιανής δεν είναι απλώς μια θεολογική ή μουσική δημιουργία, αλλά μια σύζευξη χαρίσματος και χάριτος. Η ποίηση, η θεολογία και η μουσική δεν χωρίζονται εδώ· ανασαίνουν μαζί.
Και πράγματι, το αρχαίο κείμενο έχει μια δύναμη που δύσκολα αποδίδεται σε μετάφραση, γιατί φέρει μέσα του τον ρυθμό, την εσωτερική μελωδία και την μνήμη της Εκκλησίας. Είναι από εκείνες τις στιγμές που νιώθεις ότι ο άνθρωπος γίνεται όργανο του Αγίου Πνεύματος και ο λόγος μεταμορφώνεται σε προσευχή.
Σε ευχαριστώ πολύ για τη συγκινητική σου μαρτυρία, ειδικά για το ότι το ζεις χορωδιακά τη Μεγάλη Τρίτη· η κοινή ψαλμωδία κάνει ακόμη πιο αισθητή αυτή την εμπειρία του «καθηλώματος».
Η Μαρίζα Κωχ λέει: «Αξιώθηκα να τραγουδήσω σε πολλά από τα μεγαλύτερα θέατρα του κόσμου, αλλά και σε αμέτρητα σχολεία, καφενεία, αγροτικές αποθήκες και των πιο μικρών χωριών της πατρίδας μας. Καμαρώνω το ίδιο και για το ένα και για το άλλο. Με τα τραγούδια μου θέλω να ομολογήσω όσα νιώθω ταξιδεύοντας στην πατρίδα μας. Στα δικά μου μάτια μοιάζει να είναι η πιο πλούσια χώρα του κόσμου σε φυσική ομορφιά, σε χαρακτήρες ανθρώπων, σε ιστορία, σε μουσική, σε τέχνες, σε θρησκευτικό μεγαλείο, σε βάθος ανθρωπίνων συναισθημάτων».
Μαρίζα Κωχ - το Τροπάριο της Κασσιανής
το Τροπάριο Κασσιανής από την ψάλτρια του Σισανίου
Ψάλει ο Γυναικείος Βυζαντινός χορός «Άδουσαι» "Κύριε η εν πολλαίς αμαρτίαις" Δοξαστικόν ιδιόμελον των Αποστίχων του Όρθρου της Μεγάλης Τετάρτης (Μ.Τρίτη εσπέρας), στίχοι της υμνογράφου Αγίας Κασσίας Μοναχής, μέλος Κωνσταντίνου Πρίγγου, ήχος πλ.δ' - Χορός Ψαλτριών "ΑΙ ΑΔΟΥΣΑΙ" υπό την χοραρχία της Δομεστίκαινας δρ. Σέβης Μαζέρα - Μάμαλη. Ι.Ν.Ευαγγελίστριας Ν.Ιωνίας Βόλου (Μ.Τρίτη 23 - 4 - 2019) χοροστατούντος του Μητροπολίτου Δημητριάδος και Αλμυρού κ.κ. Ιγνατίου. Ψάλλουν οι Ψάλτριες: Βασιλική Γούση, Ζωή Ναούμ, Γεωργία Μαζέρα, Φιλίτσα Καραζαφείρη, Γιώτα Πλίτση, Δομνίκη Μαυρίδου, Ελισσάβετ Γεωργούλα, Βούλα Μακεδόνα, Σοφία Χατζησταμούλη, Μαριαλλένα Δούλου, Ματούλα Αλευρά, Αποστολία Μπουρλότου, Μαρία Σκουργιά, Εβελίνα Βαΐου, Μαριέτα Μανολιού, Αρχοντούλα Κυνηγοπούλου, Μαρία Ζίφκου, Ευθυμία Γκοντέλου.
Τὸ τροπάριον τῆς Κασσιανῆς (English translation)
Mariza Koch English translation - Μαρίζα Κωχ
(Κύριε, ἡ ἐν πολλαῖς αμαρτίαις περιπεσοῦσα γυνή)
Τροπάριο της Κασσιανής σε μουσική του Μίκη Θεοδωράκη
Χορωδιακό-Εκκλησιαστικό έργο για τετράφωνη μικτή
χορωδία και ορχήστρα. Σολίστ: Κυριάκος Καλαϊτζίδης.
Μίκης Θεοδωράκης «Το Τροπάριο της Κασσιανής» 1942 - 1952. Έργο του 1942. English Chamber Choir διευθύνει ο Guy Protheroe. Από το cd Μίκης Θεοδωράκης 1942-1952. Η δεκαετία της πρώιμης έντεχνης μουσικής του καλλιτέχνη μουσουργού που κυκλοφόρησε μαζί με το περιοδικό ΟΔΟΣ ΠΑΝΟΣ Νο 160 με αφιέρωμα στον Έλληνα συνθέτη.
Σχετικά Θέματα:
Εισαγωγή
Το βράδυ της Μεγάλης Τρίτης (που ψάλλεται η ακολουθία του Όρθρου της Μεγάλης Τετάρτης), οι ευσεβείς Χριστιανοί ακούνε στους Ναούς με κατάνυξη και ιερή συγκίνηση το τροπάριο της Κασσιανής, που εκφράζει το άφραστο μεγαλείο της Μετάνοιας και της Ταπείνωσης της αμαρτωλής γυναίκας του Ευαγγελίου (δείτε εδώ) «της άλειψης με μύρο τον Κύριο» στο σπίτι του Σίμωνος του Φαρισαίου.
Οι Άγιοι Θεοφόροι πατέρες έχουν ορίσει την Αγία και Μεγάλη Τετάρτη, που είναι η τελευταία ημέρα πριν τα σωτήρια Πάθη να τιμάται μνήμη της πόρνης γυναίκας, που άλειψε τον Κύριο με μύρο, για να τονιστεί η αξία της Μετάνοιας και επιστροφής, για τη σωστή συμμετοχή μας στον εορτασμό των Παθών του Κυρίου μας.
Το δοξαστικό των αποστίχων γνωστό σαν «Τροπάριο της Κασσιανής», το κλασικό μεγαλούργημα, με θεολογικό βάθος, πρωτοτυπία, δύναμη και ποιητική έξαρση, εκφράζει το μυστήριο της μετανοίας, με ταπείνωση και επίγνωση που εξιλεώνει την ψυχή του αμαρτωλού και ανοίγει την πόρτα του Παραδείσου, όπως έγινε στην πόρνη του Ευαγγελίου, στο Ληστή, τον Τελώνη κλπ.
Το βράδυ της Μεγάλης Τρίτης (που ψάλλεται η ακολουθία του Όρθρου της Μεγάλης Τετάρτης), οι ευσεβείς Χριστιανοί ακούνε στους Ναούς με κατάνυξη και ιερή συγκίνηση το τροπάριο της Κασσιανής, που εκφράζει το άφραστο μεγαλείο της Μετάνοιας και της Ταπείνωσης της αμαρτωλής γυναίκας του Ευαγγελίου (δείτε εδώ) «της άλειψης με μύρο τον Κύριο» στο σπίτι του Σίμωνος του Φαρισαίου.
Οι Άγιοι Θεοφόροι πατέρες έχουν ορίσει την Αγία και Μεγάλη Τετάρτη, που είναι η τελευταία ημέρα πριν τα σωτήρια Πάθη να τιμάται μνήμη της πόρνης γυναίκας, που άλειψε τον Κύριο με μύρο, για να τονιστεί η αξία της Μετάνοιας και επιστροφής, για τη σωστή συμμετοχή μας στον εορτασμό των Παθών του Κυρίου μας.
Το δοξαστικό των αποστίχων γνωστό σαν «Τροπάριο της Κασσιανής», το κλασικό μεγαλούργημα, με θεολογικό βάθος, πρωτοτυπία, δύναμη και ποιητική έξαρση, εκφράζει το μυστήριο της μετανοίας, με ταπείνωση και επίγνωση που εξιλεώνει την ψυχή του αμαρτωλού και ανοίγει την πόρτα του Παραδείσου, όπως έγινε στην πόρνη του Ευαγγελίου, στο Ληστή, τον Τελώνη κλπ.
Η Παρεξηγημένη Αγία και το Τροπάριό της
Δυστυχώς μερικοί τα λόγια του Τροπαρίου τα αποδίδουν στην ίδια την Κασσιανή, που δήθεν ήταν αμαρτωλή με περιπετειώδεις και αμαρτωλούς έρωτες με τον Αυτοκράτορα Θεόφιλο. Διάφορoι μυθιστοριογράφοι, ανίκανοι να συλλάβουν το μεγαλείο της και τυφλωμένοι από τη μέθη των παθών τους, προσπάθησαν να παραχαράξουν την αλήθεια και να δημιουργήσουν ένα μύθο, που δυστυχώς στάθηκε ικανός να ξεγελάσει πολλούς. «Την ωραία, αγνή, σοφή παρθένο, τη φιλοσοφούσα και τω Θεώ μόνω ζώσα», όπως γράφει Βυζαντινός χρονογράφος της εποχής της, παρουσίασαν με σκανδαλώδεις περιπέτειες και αμαρτωλή. Σύγχρονοι και νεώτεροι χρονογράφoι, όπως ο Γλυκάς, Πτωχοπρόδρομος, Κωδινός, Γεώργιος Αμαρτωλός, Ζωναράς κ.λπ. που έγραψαν για τη ζωή της Κασσιανής, αναφέρουν ότι ήταν απλώς μια υποψήφια νύφη για τον αυτοκράτορα Θεόφιλο.
Τίποτε δεν υπήρξε περισσότερο μεταξύ Κασσιανής και Θεόφιλου ούτε πριν, ούτε μετά τη στιγμή που το χρυσό μήλο δόθηκε στη συνυποψήφιά της νύφη Θεοδώρα. Έτσι η σπουδαία αυτή μορφή της Οσίας Κασσιανής για πολύ κόσμο είναι παρεξηγημένη και αδικημένη, όπως και η άλλη μεγάλη Αγία Μαρία Μαγδαληνή, που ενώ δεν υπήρξε τίποτε το αμαρτωλό στη ζωή και της μιας και της άλλης από πολλούς (είτε από άγνοια, είτε από κακή προαίρεση), παρουσιάζονται σαν αμαρτωλές - πόρνες γυναίκες με φανταστικές και βλάσφημες ιστορίες.
Για το λόγο αυτό είναι αναγκαίο να γίνει μια σύντομη αναφορά στη ζωή και το έργο της μεγάλης υμνογράφου Κασσιανής.
Ο Βίος της Οσίας Κασσιανής
Η Οσία Κασσιανή, η σπουδαία βυζαντινή υμνογράφος, που το
όνομά της ταυτίστηκε με το αθάνατο Τροπάριο της Μεγάλης Τρίτης.
Την εικόνα της ζωής και της προσωπικότητάς της την συμπληρώνει το λαμπρό συγγραφικό της έργο. Η ποίησή της μαρτυρεί μια γυναίκα σοφή, με αναπτυγμένο καλλιτεχνικό συναίσθημα, με μεγάλη πνευματική δύναμη, με βαθιά θρησκευτικότητα και θεολογική γνώση της Αγίας Γραφής.
Ο Κρουμβάχερ (1856 - 1909), ο πατέρας της Βυζαντινής λογοτεχνίας γράφει:
«Η Κασσιανή υπήρξε η μόνη αξιομνημόνευτη βυζαντινή ποιήτρια, προσωπικότητα ενδιαφέρουσα για το άτομο και τη λογοτεχνική της θέση και συνδύασε τη λαμπρή συναισθηματικότητα, με τη βαθιά θρησκευτικότητα και τη δραστήρια ειλικρίνεια».
Όταν το 830 μ.Χ. στο Τρίκλινο των ανακτόρων κάλεσε ο Θεόφιλος τις ωραιότερες κόρες του Βυζαντίου για να διαλέξει τη πιο καλή για γυναίκα του, δεν άρχιζε για την Κασσιανή μια ζωή ακολασίας όπως παρουσιάζουν μερικοί αλλά μια ζωή αγιότητας που της χάρισε το στεφάνι της αιωνιότητας.
Η ομορφιά και η χάρη της Κασσιανής ξεχώριζε μέσα στις τόσες όμορφες της Πόλης και ο Θεόφιλος την πρόσεξε. Και στην απόφασή του να την κάνει βασίλισσα, ίσως για να δοκιμάσει τη σοφία της, είπε το θρυλικό εκείνο:
- «ὡς ἄρα διά γυναικός ἐρρύῃ τά φαῦλα», δηλ. από τη γυναίκα πηγάζουν τα κακά (εννοώντας την Εύα που έφερε το προπατορικό αμάρτημα).
- Η ενάρετη και σοφή Κασσιανή έχοντας κατά νου το μεγαλείο και Αγιότητα της Παναγίας Θεοτόκου απάντησε: «Ἀλλά καὶ διά γυναικός πηγάζει τά κρείττω ὦ βασιλεῦ».
Θα πρέπει να πιστέψουμε, ότι η θεία πρόνοια επενέβη για να γίνει αυτοκράτειρα η Θεοδώρα που με την ορθόδοξη πίστη της και το δυναμικό χαρακτήρα της έμελλε να βοηθήσει στο θρίαμβο της Ορθοδοξίας και την τακτοποίηση του θέματος των εικόνων (εικονομαχίες) το 843 μ.Χ. Και η Κασσιανή να φορέσει το μοναχικό σχήμα και μακριά από τους περισπασμούς και τύρβη του κόσμου να αναδειχθεί η μεγάλη υμνωδός και Αγία της Εκκλησίας μας.
Η Κασσιανή αρνήθηκε την ύλη για το πνεύμα, τα πρόσκαιρα για τα αιώνια, τα φθαρτά για τα άφθαρτα εγκατέλειψε το αρχοντικό της, τον κόσμο και τους δικούς της και έγινε μοναχή, και ίδρυσε τη Μονή της Κασσίας ή Εικασίας ή Κασσιανής. Δεν την οδήγησε στο Μοναστήρι η αμαρτωλή της ζωή, γιατί ποτέ της δεν υπήρξε αμαρτωλή.
Η Εκκλησία μας έχει τη δύναμη να παρουσιάσει στο φως της δημοσιότητας αμαρτωλές ψυχές και να τις προβάλλει ακόμη σαν παράδειγμα μετανοίας, όπως συμβαίνει με τη Οσία Μαρία την Αιγυπτία και την Πόρνη του Ευαγγελίου. Δεν θα της ήταν δύσκολο να διακηρύξει ότι και η Κασσιανή υπήρξε μετανοημένη αμαρτωλή, αν πραγματικά ήταν.
Η Κασσιανή δεν νικήθηκε από το ανθρώπινο πάθος και την αδυναμία, διότι η ψυχή της φλεγόταν από θείο έρωτα, που την οδήγησε τελικά στην υπηρεσία του θείου θελήματος και τη μοναδική αφιέρωσή της.
Το Συγγραφικό και Υμνογραφικό Έργο της Οσίας Κασσιανής
Η Οσία Κασσιανή μέσα στην ησυχία του Μοναστηριού προσεύχεται, μελετά τη Γραφή και τα Πατερικά κείμενα και συγγράφει. Έγραψε ύμνους Εκκλησιαστικούς, τροπάρια, γνωμικά, επιγράμματα σε ιάμβους και «γνώμες» που τα βρίσκουμε με το όνομα Κασσίας, Ικασίας, Εικασίας και Κασσιανής μοναχής.
Από τα τροπάριά της σώζονται το δοξαστικό του Εσπερινού των Χριστουγέννων «Αὐγούστου μοναρχήσαντος» οι ειρμοί. Οι ειρμοί του κανόνος του Μ. Σαββάτου «Κύματι θαλάσσης» και το γνωστό «Κύριε, ἡ ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις, περιπεσοῦσα γυνή» που είναι ο πιο δημοφιλής ύμνος της.
Τα α' στιχηρά που ψάλλονται το βράδυ της Μ. Τρίτης και αναφέρονται στην αμαρτωλή του Ευαγγελίου είναι επίσης έργο της Κασσιανής:
«Ὅτε ἡ ἁμαρτωλός, προσέφερε τὸ μύρον, τότε ὁ μαθητής, συνεφώνει τοῖς παρανόμοις· ἡ μὲν ἔχαιρε κενοῦσα τὸ πολύτιμον, ὁ δὲ ἔσπευδε πωλῆσαι τὸν ἀτίμητον, αὕτη τὸν Δεσπότην ἐπεγίνωσκεν, οὗτος τοῦ Δεσπότου ἐχωρίζετο, αὕτη ἠλευθεροῦτο, καὶ ὁ Ἰούδας δοῦλος ἐγεγόνει τοῦ ἐχθροῦ...».
Στα νέα ελληνικά:
Όταν η αμαρτωλή πρόσφερε το μύρο, τότε ο μαθητής συμφωνούσε με τους παράνομους. Από τη μια μεριά αυτή χαιρόταν που άδειαζε το πολύτιμο μύρο και ο άλλος έσπευδε να πουλήσει τον Ανεκτίμητο. Η ίδια αναγνώριζε τον Κύριο, αυτός απομακρυνόταν από τον Κύριο. Η ίδια ελευθερωνόταν και ο Ιούδας είχε γίνει δούλος του εχθρού.
Με άφθαστη πραγματικά τέχνη και ζωηρές αντιθέσεις περιγράφει λυρικά τους δύο τύπους των ανθρώπων.
«Ὢ τῆς Ἰούδα ἀθλιότητος! ἐθεώρει τὴν Πόρνην φιλοῦσαν τὰ ἴχνη, καὶ ἐσκέπτετο δόλῳ, τῆς προδοσίας τὸ φίλημα, ἐκείνη τοὺς πλοκάμους διέλυσε, καὶ οὗτος τῷ θυμῷ ἐδεσμεῖτο, φέρων ἀντὶ μύρου, τὴν δυσώδη κακίαν· φθόνος γὰρ οὐκ οἶδε, προτιμᾶν τὸ συμφέρον.».
Στα νέα ελληνικά:
«Αλίμονο στην αθλιότητα του Ιούδα! Κοίταζε την πόρνη να φιλά τα πόδια και σκεπτόταν με δόλο το φίλημα της προδοσίας. Εκείνη έλυσε τα μαλλιά της και αυτός κατεχόταν από θυμό, φέροντας αντί για το μύρο την βρωμερή κακία. Γιατί ο φθόνος γνωρίζει να προτιμά το συμφέρον».
Και σε άλλο στιχηρό διαβάζομε:
«Ἥπλωσεν ἡ Πόρνη, τὰς τρίχας σοι τῷ Δεσπότῃ, ἥπλωσεν Ἰούδας, τὰς χεῖρας τοῖς παρανόμοις· ἡ μέν, λαβεῖν τὴν ἄφεσιν, ὁ δέ, λαβεῖν ἀργύρια.».
Στα νέα ελληνικά:
Άπλωσε η πόρνη τα μαλλιά της σε Σένα, το Δεσπότη, άπλωσε τα χέρια ο Ιούδας στους παρανόμους. Αυτή για να πάρει την άφεση, αυτός για πάρει χρήματα...
Σε όλα τα ιδιόμελα και στιχηρά, που υπερβαίνουν τα 40 διακρίνει κανείς την έξαρση, το βάθος αισθήματος, τη μεγάλη ανεξαρτησία και ευσέβεια χαρακτηριστικά της μεγάλης ποιητικής της πνοής. Αναφέρονται σε Δεσποτικές και Θεομητορικές εορτές, καθώς και σε πρόσωπα Αγίων και Πατέρων της Εκκλησίας μας.
Η Κασσιανή δεν είναι μόνο υμνογράφος, δηλ. δεν έγραψε μόνο τους ύμνους, που ανα φέρονται στο όνομά της, αλλά και τους μελοποίησε, δηλ. είναι και μελωδός [=μουσικοσυνθέτρια].
Θεολογικά και Ποιητικά Επιγράμματα
Εκτός από την καθαρά θρησκευτική ποίηση η Κασσιανή ασχολήθηκε και με ποιήματα ποικίλου περιεχομένου. Συνέγραψε ακόμη πολλά γνωμικά και επιγράμματα.
- Σε 32 μόνον στίχους διαπραγματεύεται θαυμάσια το μεγάλο και σοβαρό θέμα της φιλίας.
«Ει θέλεις πάντως και φιλείν και φιλείσθαι, των ψιθυριστών και φθονερών απέχου.»
Στους δύο αυτούς στίχους ο λεπτός νους της
Κασσιανής περιέκλεισε ολόκληρη φιλοσοφία.
Και παρακάτω σημειώνει:
«Φρόνιμον φίλον, ως χρυσόν, κόλπω βάλλε τον δι' αύγε μωρόν φεύγε καθάπερ όφιν».
Δηλαδή, τον φρόνιμο φίλον να βάζεις στο πλευρό σου, όπως θα ήθελες να έχεις και τον χρυσό. Τον ανόητον όμως να τον αποφεύγεις όπως και το φίδι.
Και αλλού:
«Φραγμόν πέφυκεν η τῶν φίλων ἀγάπη»
που σημαίνει, ότι η αγάπη των φίλων δημιουργεί
φραγμό προστατευτικό για τον καθένα απ' αυτούς.
Η αρετή της αγάπης, το πραγματικό γνώρισμα των οπαδών του Ναζωραίου, που πρέπει να θερμαίνει τις καρδιές των ανθρώπων, δεν πρέπει να τους απομακρύνει από την σύνεση, μας συμβουλεύει η μεγάλη υμνωδός.
Η αρετή της αγάπης, το πραγματικό γνώρισμα των οπαδών του Ναζωραίου, που πρέπει να θερμαίνει τις καρδιές των ανθρώπων, δεν πρέπει να τους απομακρύνει από την σύνεση, μας συμβουλεύει η μεγάλη υμνωδός.
- «Πάντας δι' αγάπα, μη θάρρει δε τοις πάσιν».
Η Κασσιανή, εκτός από το σοφό, επίγραμμα «περί φιλίας» έγραψε και άλλα βαθυστόχαστα επιγράμματα και αναφέρονται στον χαρακτήρα του ανθρώπου, στη γυναίκα, στην ευτυχία, την χάρη, το κάλος, το ήθος, στους τρόπους της αληθινής Ζωής, που οδηγεί με τον κόσμο της αρμονίας στην αληθινή μακαριότητα, γιατί πλημμυρίζει την ζωή αυτή το φως του ουρανού και της αλήθειας.
Η Οσία Κασσιανή, η υμνογράφος, καθώς γράφει το Τροπάριό της
φιλοτεχνημένη από την Julia Bridget Hayes (Ιουλία Χέιζ)
Η Κασσιανή δεν τιμήθηκε από τους Βυζαντινούς σαν βασίλισσά τους ούτε στον αυτοκρατορικό Οίκο του Θεοφίλου αναφέρεται το όνομά της. Αν όμως δεν κάθισε σε επίγειο θρόνο και δεν τιμήθηκε, όσο έπρεπε από τους συγχρόνους της, οι γενεές των ευσεβών Χριστιανών δια μέσου των αιώνων υποκλίνονται ευλαβικά μπρος στην άγια ζωή της και κάθε βράδυ της Μ. Τρίτης με μυστηριακή κατάνυξη και ιερή συγκίνηση παρακολουθούν το μελοποιημένο Τροπάριό της και διδάσκονται πως οι χρυσοί θρόνοι είναι μηδαμινοί και οι δόξες του κόσμου αυτού παρέρχονται και δεν πρέπει να τις επιθυμούμε.
Σημ: η Εκκλησία την τίμησε ιδιαίτερα, όπως και έπρεπε, όχι μόνο αναγνωρίζοντας την αγιότητά της και καθιερώνοντας τον εορτασμό της μνήμης της, αλλά και εντάσσοντας τα έργα της στη λειτουργική ζωή, δηλ. ψάλλοντάς τα μέσα στους ναούς και μάλιστα σε πολύ επίσημες ημέρες].
Κατά πληροφορίες από την Κάσσο ή Κασσιανή επειδή την ενοχλούσε στο Μοναστήρι της ο Θεόφιλος, αναχώρησε στην Ιταλία και στη συνεχεία με μια άλλη Μοναχή την Ευδοκία, πήγε στην Κρήτη και κατέληξε στην Κάσο, όπου και εκοιμήθη στην 7η Σεπτεμβρίου.
Μετά το θάνατό της ετοποθέτησαν το σώμα της σε μαρμάρινη λάρνακα και την έβαλαν σε παρεκκλήσιο, που ήταν αφιερωμένο στο όνομά της. Σώζεται σήμερα η λάρνακα και το βυζαντινό ψηφιδωτό του 9ου αιώνα.
Επίσης στο εκκλησάκι υπάρχει εντοιχισμένη πλάκα με σημείο του σταυρού και χρονολογία 890 μ.Χ. Κατά πληροφορίες, πάλι από την Κάσσο, τα οστά της Οσίας έχουν μεταφερθεί στην Ικαρία.
Το πέρασμα της Οσίας Κασσιανής από την Κρήτη, ίσως συνδέεται με την δική μας Αγία Κασσιανή, την αδελφή των Οσίων Eυτυχιανών, που ασκήτεψε στο Κεφάλι, κοντά στο Μάρτσαλο. Το θέμα αυτό όμως χρειάζεται έρευνα από ειδικούς.
Σημ.: Δε νομίζω πως η αγία Κασσιανή η Υμνογράφος μπορεί να είναι η ίδια με την ομώνυμη αγία της Κρήτης, έστω κι αν πέρασε κι από εκεί. Όμως είναι πιθανόν η αγία Υμνογράφος, όταν μόναζε στην Κρήτη, να έγινε φίλη ή γερόντισσα (πνευματική δασκάλα) της οικογένειας της Κρητικιάς αγίας Κασσιανής και από σεβασμό και θαυμασμό στην αγιότητά της να πήρε το όνομά της η Κρητικιά αγία.
Η μνήμη της Οσίας Κασσιανής τιμάται σε πολλά μέρη της Ελλάδος και ιδιαίτερα στη Κάσσο, την ιδιαίτερη πατρίδα της, γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 7 Σεπτεμβρίου, με ειδική ασματική ακολουθία [μουσικό-ποιητικό έργο που ψάλλεται στην εκκλησία], από την οποία παραθέτομε ένα χαρακτηριστικό τροπάριο (κάθισμα).
«Τον βίον ευσεβώς, διανύσασα Μήτερ, δοχείον καθαρόν, Συ του Πνεύματος ώφθης, φωτίζουσα τους πίστει σοι, προσιόντας θεόπνευστε, όθεν αίτησαι τον Σον δεσπότην φωτίσαι, τας ψυχάς ημών, των ανυμνούντων σε πόθω Κασσιανή πανθαύμαστε».
Το Αριστουργηματικό Τροπάριο της Κασσιανής
(ολόκληρο το υμνογραφικό κείμενο, στη
βυζαντινή μορφή και στη νεοελληνική απόδοση)
Κύριε, ἡ ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις περιπεσοῦσα γυνή,
τὴν σὴν αἰσθομένη θεότητα, μυροφόρου ἀναλαβοῦσα τάξιν,
ὀδυρομένη, μύρα σοι, πρὸ τοῦ ἐνταφιασμοῦ κομίζει.
Οἴμοι! λέγουσα, ὅτι νύξ μοι ὑπάρχει, οἶστρος ἀκολασίας,
ζοφώδης τε καὶ ἀσέληνος ἔρως τῆς ἁμαρτίας.
Δέξαι μου τὰς πηγὰς τῶν δακρύων,
ὁ νεφέλαις διεξάγων τῆς θαλάσσης τὸ ὕδωρ
κάμφθητί μοι πρὸς τοὺς στεναγμοὺς τῆς καρδίας,
ὁ κλίνας τοὺς οὐρανοὺς τῇ ἀφάτῳ σου κενώσει.
Καταφιλήσω τοὺς ἀχράντους σου πόδας,
ἀποσμήξω τούτους δὲ πάλιν τοῖς τῆς κεφαλῆς μου βοστρύχοις
ὧν ἐν τῷ παραδείσῳ Εὔα τὸ δειλινόν,
κρότον τοῖς ὠσὶν ἠχηθεῖσα, τῷ φόβῳ ἐκρύβη.
Ἁμαρτιῶν μου τὰ πλήθη καὶ κριμάτων σου ἀβύσσους
τίς ἐξιχνιάσει, ψυχοσῶστα Σωτήρ μου;
Μή με τὴν σὴν δούλην παρίδῃς, ὁ ἀμέτρητον ἔχων τὸ ἔλεος.
Το αριστούργημα της Οσίας Κασσιανής μέσα από το βλέμμα του Φώτη Κόντογλου, που με το έργο του ανέδειξε την ορθόδοξη υμνογραφική παράδοση.
Τα Λειτουργικά Κείμενα της Μεγάλης Τετάρτης
Δείτε και κατεβάστε τα Λειτουργικά Κείμενα της ημέρας:
Μεγάλη Τετάρτη - Της αλειψάσης τον Κύριον μύρω
Γυνή, βαλοῦσα σώματι Χριστοῦ μύρον,
Τὴν Νικοδήμου προὔλαβε σμυρναλόην.
Εορτάζει 4 ημέρες πριν το Άγιο Πάσχα.
Η Οσία Κασσιανή και το Τροπάριό της στη μνήμη της Εκκλησίας
Η Οσία Κασσιανή παραμένει ως μία από τις σπουδαιότερες μορφές της βυζαντινής υμνογραφίας, συνδυάζοντας το μεγαλείο της ποίησης με τη θεολογική σοφία. Ο βίος της, το συγγραφικό και μουσικό έργο της, αλλά κυρίως το Τροπάριο της Μεγάλης Τρίτης, διδάσκουν αιώνες τώρα μετάνοια, ταπείνωση και ελπίδα σωτηρίας. Σήμερα, η μορφή της αναδεικνύεται όχι μόνο ως πρότυπο Αγίας γυναίκας αλλά και ως αθάνατη δημιουργός που ένωσε την πίστη με την τέχνη, αφήνοντας παρακαταθήκη ανεκτίμητη για την Ορθόδοξη Εκκλησία και τον παγκόσμιο πολιτισμό.
Η Οσία Κασσιανή, ποιήτρια του θείου λόγου
Στη σιωπή του Βυζαντίου, η Κασσιανή έγραψε μελανά γράμματα που έγιναν φως, ύμνους που γίνονται ακόμη και σήμερα προσευχή στα χείλη των πιστών. Το Τροπάριο της Μεγάλης Τρίτης δεν είναι μόνο μουσική και λόγος, αλλά μυσταγωγία· είναι η φωνή μιας γυναίκας που ύμνησε τη μετάνοια και αποκάλυψε το μεγαλείο της θείας αγάπης. Όπως οι βυζαντινές τοιχογραφίες που μιλούν μέσα από τα χρώματα και τη σιωπή, έτσι και η Κασσιανή συνεχίζει να ψάλλει με την ποίησή της στα άδυτα της ψυχής μας. Η παρουσία της παραμένει ζωντανή, θυμίζοντας ότι η αληθινή υμνογραφία δεν είναι μόνο τέχνη αλλά προσευχή, και ότι η ποίηση όταν ενώνεται με τη θεολογία γίνεται αιωνιότητα.
✍️ Σοφία Ντρέκου
Ολόκληρη η ακολουθία της Οσίας Κασσιανής της
Υμνογράφου και Μελωδού σε PDF Διαβάζετε εδώ.
Το Αριστουργηματικό Τροπάριο της Κασσιανής
(ολόκληρο το υμνογραφικό κείμενο, στη
βυζαντινή μορφή και στη νεοελληνική απόδοση)
Τροπάριο της Αγίας Κασσιανής
Πρωτότυπο υμνογραφικό κείμενο
Κύριε, ἡ ἐν πολλαῖς ἁμαρτίαις περιπεσοῦσα γυνή,
τὴν σὴν αἰσθομένη θεότητα, μυροφόρου ἀναλαβοῦσα τάξιν,
ὀδυρομένη, μύρα σοι, πρὸ τοῦ ἐνταφιασμοῦ κομίζει.
Οἴμοι! λέγουσα, ὅτι νύξ μοι ὑπάρχει, οἶστρος ἀκολασίας,
ζοφώδης τε καὶ ἀσέληνος ἔρως τῆς ἁμαρτίας.
Δέξαι μου τὰς πηγὰς τῶν δακρύων,
ὁ νεφέλαις διεξάγων τῆς θαλάσσης τὸ ὕδωρ
κάμφθητί μοι πρὸς τοὺς στεναγμοὺς τῆς καρδίας,
ὁ κλίνας τοὺς οὐρανοὺς τῇ ἀφάτῳ σου κενώσει.
Καταφιλήσω τοὺς ἀχράντους σου πόδας,
ἀποσμήξω τούτους δὲ πάλιν τοῖς τῆς κεφαλῆς μου βοστρύχοις
ὧν ἐν τῷ παραδείσῳ Εὔα τὸ δειλινόν,
κρότον τοῖς ὠσὶν ἠχηθεῖσα, τῷ φόβῳ ἐκρύβη.
Ἁμαρτιῶν μου τὰ πλήθη καὶ κριμάτων σου ἀβύσσους
τίς ἐξιχνιάσει, ψυχοσῶστα Σωτήρ μου;
Μή με τὴν σὴν δούλην παρίδῃς, ὁ ἀμέτρητον ἔχων τὸ ἔλεος.
Το αριστούργημα της Οσίας Κασσιανής μέσα από το βλέμμα του Φώτη Κόντογλου, που με το έργο του ανέδειξε την ορθόδοξη υμνογραφική παράδοση.
Το Τροπάριο της Αγίας Κασσιανής σε ανάλυση και
μετάφραση Φώτη Κόντογλου, το βλέπετε εδώ
Τροπάριο της Αγίας Κασσιανής
στη Δημοτική σε απόδοση Κωστή Παλαμά
«Κύριε, Η γυναίκα που έπεσε, σε τόσες αμαρτίες, σαν άκουσε,
σαν ένοιωσε τη θεϊκή σου Χάρη σαν μυροφόρας ένδυμα,
στα κλάματα πνιγμένη μύρα προ του θανάτου Σου,
εντάφια σου φέρνει, και ωιμέ, στενάζει, κλαίει και θρηνεί
πολλή με δέρνει νύχτα ασέληνη και σκοτεινή
έρως της αμαρτίας νύχτα που φλέγει και κεντά πόθους ακολασίας.
Δέξου Χριστέ, τα δάκρυα τα πύρινα που χύνω Συ,
που στα σύννεφα τραβάς της θάλασσας το κύμα.
Γύρισε την συμπόνια Σου, στους στεναγμούς μου,
Συ πώγυρες τους ουρανούς στην θεία γέννησή Σου.
Τα πόδια σου τα άγια, άφησε να φιλήσω
και να σκουπίσω άφησε με τα ξανθά μαλλιά μου
Τα πόδια, που σαν άκουσε τον κρότο τους
η Εύα το δειλινό μεσ' στην Εδέμ κρύφθηκε από φόβο
Τις τόσες αμαρτίες μου και τη βαθιά Σου κρίση
ποιος να μετρήσει ημπορεί Χριστέ μου, ψυχοσώστη
Μη με αφήνεις έρημη και ταπεινή σου δούλη Σου,
όπου έχεις, ως Θεός άπειρη καλοσύνη».
όπου έχεις, ως Θεός άπειρη καλοσύνη».
Δείτε και κατεβάστε τα Λειτουργικά Κείμενα της ημέρας:
Μεγάλη Τετάρτη - Της αλειψάσης τον Κύριον μύρω
Γυνή, βαλοῦσα σώματι Χριστοῦ μύρον,
Τὴν Νικοδήμου προὔλαβε σμυρναλόην.
Εορτάζει 4 ημέρες πριν το Άγιο Πάσχα.
Λειτουργικά Μεγάλη Τετάρτη: Ακολουθία, όρθρος, ωρών, εσπερινού, προηγιασμένης, αποδείπνου, εδώ. Το Μυστήριο του ιερού Ευχελαίου εδώ.
Κατά την Μεγάλη Τετάρτη επιτελούμε ανάμνηση του γεγονότος της αλείψεως του Κυρίου με μύρο από μια πόρνη γυναίκα. Επίσης φέρεται στη μνήμη μας, η σύγκλιση του Συνεδρίου των Ιουδαίων, του ανωτάτου δηλαδή Δικαστηρίου τους, προς λήψη καταδικαστικής αποφάσεως του Κυρίου, καθώς και τα σχέδια του Ιούδα για προδοσία του Διδασκάλου του.
Δύο μέρες πριν το Πάσχα, καθώς ο Κύριος ανέβαινε προς τα Ιεροσόλυμα, κι ενώ βρισκόταν στο σπίτι στου λεπρού Σίμωνα, τον πλησίασε μια πόρνη γυναίκα κι άλειψε το κεφάλι Του με πολύτιμο μύρο. Η τιμή του ήταν γύρω στα τριακόσια δηνάρια, πολύτιμο άρωμα και γι' αυτό οι μαθητές την επέκριναν και περισσότερο απ' όλους ο Ιούδας. Γνώριζαν οι μαθητές καλά πόσο μεγάλο ζήλο έδειχνε πάντοτε ο Χριστός για την ελεημοσύνη προς τους φτωχούς. Ο Χριστός όμως την υπερασπίσθηκε, για να μην αποτραπεί απ' το καλό της σκοπό. Ανέφερε μάλιστα και τον ενταφιασμό Του, προσπαθώντας να αποτρέψει τον Ιούδα από τη προδοσία, αλλά μάταια. Τότε απέδωσε στη γυναίκα την μεγάλη τιμή να διακηρύσσεται το ενάρετο έργο της σε ολόκληρο την οικουμένη.
Ο Ιερός Χρυσόστομος υποστηρίζει ότι δύο ήταν οι γυναίκες που άλειψαν με μύρο τον Κύριο. Οι τρεις πρώτοι Ευαγγελιστές αναφέρουν μια και την ίδια γυναίκα, που πήρε την ονομασία πόρνη. Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης όμως κάνει λόγο για άλλη γυναίκα, αξιοθαύμαστη και σεμνή, τη Μαρία την αδελφή του Λαζάρου, που άλειψε τα άχραντα πόδια Του σκουπίζοντας τα με τις τρίχες των μαλλιών της.
Δύο μέρες πριν το Πάσχα, καθώς ο Κύριος ανέβαινε προς τα Ιεροσόλυμα, κι ενώ βρισκόταν στο σπίτι στου λεπρού Σίμωνα, τον πλησίασε μια πόρνη γυναίκα κι άλειψε το κεφάλι Του με πολύτιμο μύρο. Η τιμή του ήταν γύρω στα τριακόσια δηνάρια, πολύτιμο άρωμα και γι' αυτό οι μαθητές την επέκριναν και περισσότερο απ' όλους ο Ιούδας. Γνώριζαν οι μαθητές καλά πόσο μεγάλο ζήλο έδειχνε πάντοτε ο Χριστός για την ελεημοσύνη προς τους φτωχούς. Ο Χριστός όμως την υπερασπίσθηκε, για να μην αποτραπεί απ' το καλό της σκοπό. Ανέφερε μάλιστα και τον ενταφιασμό Του, προσπαθώντας να αποτρέψει τον Ιούδα από τη προδοσία, αλλά μάταια. Τότε απέδωσε στη γυναίκα την μεγάλη τιμή να διακηρύσσεται το ενάρετο έργο της σε ολόκληρο την οικουμένη.
Ο Ιερός Χρυσόστομος υποστηρίζει ότι δύο ήταν οι γυναίκες που άλειψαν με μύρο τον Κύριο. Οι τρεις πρώτοι Ευαγγελιστές αναφέρουν μια και την ίδια γυναίκα, που πήρε την ονομασία πόρνη. Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης όμως κάνει λόγο για άλλη γυναίκα, αξιοθαύμαστη και σεμνή, τη Μαρία την αδελφή του Λαζάρου, που άλειψε τα άχραντα πόδια Του σκουπίζοντας τα με τις τρίχες των μαλλιών της.
Η Οσία Κασσιανή και το Τροπάριό της στη μνήμη της Εκκλησίας
Η Οσία Κασσιανή παραμένει ως μία από τις σπουδαιότερες μορφές της βυζαντινής υμνογραφίας, συνδυάζοντας το μεγαλείο της ποίησης με τη θεολογική σοφία. Ο βίος της, το συγγραφικό και μουσικό έργο της, αλλά κυρίως το Τροπάριο της Μεγάλης Τρίτης, διδάσκουν αιώνες τώρα μετάνοια, ταπείνωση και ελπίδα σωτηρίας. Σήμερα, η μορφή της αναδεικνύεται όχι μόνο ως πρότυπο Αγίας γυναίκας αλλά και ως αθάνατη δημιουργός που ένωσε την πίστη με την τέχνη, αφήνοντας παρακαταθήκη ανεκτίμητη για την Ορθόδοξη Εκκλησία και τον παγκόσμιο πολιτισμό.
Η Οσία Κασσιανή, ποιήτρια του θείου λόγου
Στη σιωπή του Βυζαντίου, η Κασσιανή έγραψε μελανά γράμματα που έγιναν φως, ύμνους που γίνονται ακόμη και σήμερα προσευχή στα χείλη των πιστών. Το Τροπάριο της Μεγάλης Τρίτης δεν είναι μόνο μουσική και λόγος, αλλά μυσταγωγία· είναι η φωνή μιας γυναίκας που ύμνησε τη μετάνοια και αποκάλυψε το μεγαλείο της θείας αγάπης. Όπως οι βυζαντινές τοιχογραφίες που μιλούν μέσα από τα χρώματα και τη σιωπή, έτσι και η Κασσιανή συνεχίζει να ψάλλει με την ποίησή της στα άδυτα της ψυχής μας. Η παρουσία της παραμένει ζωντανή, θυμίζοντας ότι η αληθινή υμνογραφία δεν είναι μόνο τέχνη αλλά προσευχή, και ότι η ποίηση όταν ενώνεται με τη θεολογία γίνεται αιωνιότητα.
✍️ Σοφία Ντρέκου
Βίντεο - Αφιέρωμα στο Τροπάριο της Κασσιανής
(βίντεο, ψαλμωδίες και μουσικές αποδόσεις)
Nektaria Karantzi 3 Απριλίου 2018: Η εφημερίδα ΤΑ ΝΈΑ σε αφιέρωμα για το Τροπάριο της Κασσιανής. Αν όμως αναζητάτε μια πιο αναλυτική και θεολογική ανάγνωση του προσώπου της Υμνογράφου Αγίας Κασσιανής, παραπέμπω στο αφιέρωμα της φίλης Σοφίας Ντρέκου στην Αέναη Επανάσταση
Βίντεο: Τροπάριο της Κασσιανής/ Hymn of Kassiani (Nektaria Karantzi - Live in Spain): Δοξαστικό των Αποστίχων του Όρθρου της Μ. Τετάρτης, σε ήχο πλ. Δ'. Μέλος Κων. Πρίγγου. Ψάλλει η Ιεροψάλτρια Νεκταρία Καραντζή. Ζωντανή ηχογράφηση από συναυλία στην Ισπανία, στον Καθεδρικό Ναό «SSan Isidoro el Real” (2016).
Η Νεκταρία Καραντζή (5 Αυγούστου 1978) είναι Ελληνίδα ιεροψάλτρια και τραγουδίστρια παραδοσιακής μουσικής. Κατάγεται από τη Λακωνία. Είναι η πρώτη γυναίκα ψάλτρια στην Ελλάδα, η οποία έχει επίσημη δισκογραφία βυζαντινής μουσικής από τα 14 χρόνια της, ενεργό θητεία στο αναλόγιο εκκλησιών, και έχει αναγνωριστεί διεθνώς ως η «ιδανική υμνωδός του βυζαντινού μέλους και της Αρχέγονης Παράδοσης».
Ποίημα αφιερωμένο στη μεγάλη ποιήτρια
Στο ευωδιασμένο τούτο δείλι
π' αργοπεθαίνει μέσ' στα μύρα
θέλω ν' αφήσω την ψυχή μου
κάποιο τραγούδι να σου πει.
Μα ως νάρθει ο στίχος μου στα χείλη
λιώνει και χάνεται και σβήνει.
Κι ούτε τον ήχο πιάνει η λύρα
κι ούτε τα λόγια το καντήλι
πώς να σου ψάλω όπως το θέλω
πλάστn δικέ μου και του κόσμου.
Μέσα μου ανέκφραστοι είναι οι πόθοι
κι έπρεπε νάχω άρπες αγγέλων
ήχο να κάνω και σκοπό μου
ό,τι για σε η ψυχή μου
νοιώθει ό,τι και αν πω θάναι φτωχό,
γιατί το πιο καλό δοξαστικό
από την ΚΑΣΣΙΑΝΗ ειπώθει.
Πληροφορίες από:
• Φωτεινή Βλαχοπούλου, Βιβλιογραφικό δοκίμιο για την Κασ(σ)ία-Κασ(σ)ιανή. Ο θρύλος γύρω από τη βυζαντινή ποιήτρια και η ιστορικότητά του, Bυζαντινός Δόμος, τομ. 1(1987), σελ.140
α) «Κασσιανή, n Bυζαντινή αρχόντισσα και ποιήτρια», Χριστιανική Ένωση Kαβάλας, Kαβάλα 1989 β) Τριώδιο - Αρχιμανδρίτη π. Παρθένιου (Ηγουμένου Ι. Μ. Οδηγήτριας)
γ) Μέγας Συναξαριστής Τριωδίου τόμος ΙΓ' Ματθαίου Λαγγή.
• Απόσπασμα από το αφιέρωμα «Τροπάριο της Κασσιανής σε μετάφραση Φωτίου Κόντογλου» www.sophia-ntrekou.gr
• Το οπτικοακουστικό υλικό (Βίντεο) www.YouTube, εταιρεία της Google.
• Φωτεινή Βλαχοπούλου, Βιβλιογραφικό δοκίμιο για την Κασ(σ)ία-Κασ(σ)ιανή. Ο θρύλος γύρω από τη βυζαντινή ποιήτρια και η ιστορικότητά του, Bυζαντινός Δόμος, τομ. 1(1987), σελ.140
α) «Κασσιανή, n Bυζαντινή αρχόντισσα και ποιήτρια», Χριστιανική Ένωση Kαβάλας, Kαβάλα 1989 β) Τριώδιο - Αρχιμανδρίτη π. Παρθένιου (Ηγουμένου Ι. Μ. Οδηγήτριας)
γ) Μέγας Συναξαριστής Τριωδίου τόμος ΙΓ' Ματθαίου Λαγγή.
• Απόσπασμα από το αφιέρωμα «Τροπάριο της Κασσιανής σε μετάφραση Φωτίου Κόντογλου» www.sophia-ntrekou.gr
• Το οπτικοακουστικό υλικό (Βίντεο) www.YouTube, εταιρεία της Google.
Πηγή: Αέναη επΑνάσταση
Οι Αναγνώστες και Αναγνώστριες σχολιάζουν στο Facebook
Αέναη επΑνάσταση - Sophia Ntrekou: Γιατί συγκινεί το Τροπάριο της Οσίας Κασσιανής;
Απάντηση Van Gel Span: Αέναη επΑνάσταση - Sophia Ntrekou, Ίσως γιατί αποτυπώνει την ένταση ενός γήινου έρωτα, όπως συντέθηκε ομού και από τους 2 ανθρώπους που τον βιώσαν, αλλά καταλήγει και καλύπτει με το μικρότερης έντασης μα απίστευτου γλυκύτητας και βάθους θείου έρωτα, που πότιζε όχι μόνο τις 2 ερωτευμένες ψυχές μα και ολόκληρο τον βυζαντινό κόσμο που εκπροσωπούσαν. Και θέλει μεγάλη δύναμη να ανεβείς από τον ανθρώπινο στον θείο έρωτα. Είναι κάτι που βιώνεται έντονα στην απώλεια προσφιλέστατου προσώπου, όταν υπάρχει η σιγουριά ότι έχει ενωθεί με το θείο. Μένει μόνο η γλυκόπικρη προσμονή της ένωσης και από τα ερωτευμένα υποκείμενα.
Απάντηση Αέναη επΑνάσταση - Sophia Ntrekou: Van Gel Span, ωραία το έθεσες… Το Τροπάριο της Κασσιανής συγκινεί γιατί όντως αγγίζει τον βαθύτερο καημό του ανθρώπου: τον έρωτα που μεταστοιχειώνεται σε μετάνοια και αγάπη θεϊκή. Ο λόγος της υμνογράφου είναι σμίλευμα ανάμεσα στο ανθρώπινο πάθος και στην άφατη Χάρη, και γι’ αυτό παραμένει αιώνιο μνημείο ψυχής και προσευχής.
Sophia Drekou: Τι σας αγγίζει περισσότερο σε αυτόν τον ύμνο; Η θεολογία του, η ποίηση ή η μουσική παράδοση που τον συνοδεύει;
Georgia Xatzaki: Αυτός ο ύμνος Σοφία μου είναι από τους ωραιότερους ύμνους της εκκλησίας μας σε σύνολο με την θεολογία μας και την μουσική του ερμηνεία!!!!!!!!!!!
Αν τον ξεχωρίσεις από τα άλλα δυο δεν θα είναι το ίδιο!!!
Αέναη επΑνάσταση - Sophia Ntrekou: Γιατί συγκινεί το Τροπάριο της Οσίας Κασσιανής;
Απάντηση Van Gel Span: Αέναη επΑνάσταση - Sophia Ntrekou, Ίσως γιατί αποτυπώνει την ένταση ενός γήινου έρωτα, όπως συντέθηκε ομού και από τους 2 ανθρώπους που τον βιώσαν, αλλά καταλήγει και καλύπτει με το μικρότερης έντασης μα απίστευτου γλυκύτητας και βάθους θείου έρωτα, που πότιζε όχι μόνο τις 2 ερωτευμένες ψυχές μα και ολόκληρο τον βυζαντινό κόσμο που εκπροσωπούσαν. Και θέλει μεγάλη δύναμη να ανεβείς από τον ανθρώπινο στον θείο έρωτα. Είναι κάτι που βιώνεται έντονα στην απώλεια προσφιλέστατου προσώπου, όταν υπάρχει η σιγουριά ότι έχει ενωθεί με το θείο. Μένει μόνο η γλυκόπικρη προσμονή της ένωσης και από τα ερωτευμένα υποκείμενα.
Απάντηση Αέναη επΑνάσταση - Sophia Ntrekou: Van Gel Span, ωραία το έθεσες… Το Τροπάριο της Κασσιανής συγκινεί γιατί όντως αγγίζει τον βαθύτερο καημό του ανθρώπου: τον έρωτα που μεταστοιχειώνεται σε μετάνοια και αγάπη θεϊκή. Ο λόγος της υμνογράφου είναι σμίλευμα ανάμεσα στο ανθρώπινο πάθος και στην άφατη Χάρη, και γι’ αυτό παραμένει αιώνιο μνημείο ψυχής και προσευχής.
Sophia Drekou: Τι σας αγγίζει περισσότερο σε αυτόν τον ύμνο; Η θεολογία του, η ποίηση ή η μουσική παράδοση που τον συνοδεύει;
Georgia Xatzaki: Αυτός ο ύμνος Σοφία μου είναι από τους ωραιότερους ύμνους της εκκλησίας μας σε σύνολο με την θεολογία μας και την μουσική του ερμηνεία!!!!!!!!!!!
Αν τον ξεχωρίσεις από τα άλλα δυο δεν θα είναι το ίδιο!!!
Το ίδιο αν τον μεταφράσουμε ,χάνει την αξία που του δίνει το αρχαίο κείμενο!!!
Η Κασσιανή τον εμπνεύστηκε μέσα σε βαθιά κατάνυξη και χαριτωμένη από το Άγιο Πνεύμα!!!
Το άκουσμα του μας καθηλώνει παρ ότι έχουμε την ευλογία να το ψάλουμε χορωδιακά την Μεγάλη Τρίτη!!!
Η φωνή της Νεκταρίας μοναδική!!!
Σ ευχαριστούμε!!!!
Sophia Drekou: Georgia, συμφωνώ απόλυτα μαζί σου· ο ύμνος της Κασσιανής δεν είναι απλώς μια θεολογική ή μουσική δημιουργία, αλλά μια σύζευξη χαρίσματος και χάριτος. Η ποίηση, η θεολογία και η μουσική δεν χωρίζονται εδώ· ανασαίνουν μαζί.
Και πράγματι, το αρχαίο κείμενο έχει μια δύναμη που δύσκολα αποδίδεται σε μετάφραση, γιατί φέρει μέσα του τον ρυθμό, την εσωτερική μελωδία και την μνήμη της Εκκλησίας. Είναι από εκείνες τις στιγμές που νιώθεις ότι ο άνθρωπος γίνεται όργανο του Αγίου Πνεύματος και ο λόγος μεταμορφώνεται σε προσευχή.
Σε ευχαριστώ πολύ για τη συγκινητική σου μαρτυρία, ειδικά για το ότι το ζεις χορωδιακά τη Μεγάλη Τρίτη· η κοινή ψαλμωδία κάνει ακόμη πιο αισθητή αυτή την εμπειρία του «καθηλώματος».
Βιντεο / αφιέρωμα στο αριστουργηματικό Τροπάριο
Μ. Τρίτη στον ναό της Παναγούλας Μπανάτου στην
Ζάκυνθο μεταφρασμένο Το Τροπάριο της Αγίας.
Η Μαρίζα Κωχ λέει: «Αξιώθηκα να τραγουδήσω σε πολλά από τα μεγαλύτερα θέατρα του κόσμου, αλλά και σε αμέτρητα σχολεία, καφενεία, αγροτικές αποθήκες και των πιο μικρών χωριών της πατρίδας μας. Καμαρώνω το ίδιο και για το ένα και για το άλλο. Με τα τραγούδια μου θέλω να ομολογήσω όσα νιώθω ταξιδεύοντας στην πατρίδα μας. Στα δικά μου μάτια μοιάζει να είναι η πιο πλούσια χώρα του κόσμου σε φυσική ομορφιά, σε χαρακτήρες ανθρώπων, σε ιστορία, σε μουσική, σε τέχνες, σε θρησκευτικό μεγαλείο, σε βάθος ανθρωπίνων συναισθημάτων».
Μαρίζα Κωχ - το Τροπάριο της Κασσιανής
το Τροπάριο Κασσιανής από την ψάλτρια του Σισανίου
Ψάλει ο Γυναικείος Βυζαντινός χορός «Άδουσαι» "Κύριε η εν πολλαίς αμαρτίαις" Δοξαστικόν ιδιόμελον των Αποστίχων του Όρθρου της Μεγάλης Τετάρτης (Μ.Τρίτη εσπέρας), στίχοι της υμνογράφου Αγίας Κασσίας Μοναχής, μέλος Κωνσταντίνου Πρίγγου, ήχος πλ.δ' - Χορός Ψαλτριών "ΑΙ ΑΔΟΥΣΑΙ" υπό την χοραρχία της Δομεστίκαινας δρ. Σέβης Μαζέρα - Μάμαλη. Ι.Ν.Ευαγγελίστριας Ν.Ιωνίας Βόλου (Μ.Τρίτη 23 - 4 - 2019) χοροστατούντος του Μητροπολίτου Δημητριάδος και Αλμυρού κ.κ. Ιγνατίου. Ψάλλουν οι Ψάλτριες: Βασιλική Γούση, Ζωή Ναούμ, Γεωργία Μαζέρα, Φιλίτσα Καραζαφείρη, Γιώτα Πλίτση, Δομνίκη Μαυρίδου, Ελισσάβετ Γεωργούλα, Βούλα Μακεδόνα, Σοφία Χατζησταμούλη, Μαριαλλένα Δούλου, Ματούλα Αλευρά, Αποστολία Μπουρλότου, Μαρία Σκουργιά, Εβελίνα Βαΐου, Μαριέτα Μανολιού, Αρχοντούλα Κυνηγοπούλου, Μαρία Ζίφκου, Ευθυμία Γκοντέλου.
Τὸ τροπάριον τῆς Κασσιανῆς (English translation)
Mariza Koch English translation - Μαρίζα Κωχ
(Κύριε, ἡ ἐν πολλαῖς αμαρτίαις περιπεσοῦσα γυνή)
Χορωδιακό-Εκκλησιαστικό έργο για τετράφωνη μικτή
χορωδία και ορχήστρα. Σολίστ: Κυριάκος Καλαϊτζίδης.
Μίκης Θεοδωράκης «Το Τροπάριο της Κασσιανής» 1942 - 1952. Έργο του 1942. English Chamber Choir διευθύνει ο Guy Protheroe. Από το cd Μίκης Θεοδωράκης 1942-1952. Η δεκαετία της πρώιμης έντεχνης μουσικής του καλλιτέχνη μουσουργού που κυκλοφόρησε μαζί με το περιοδικό ΟΔΟΣ ΠΑΝΟΣ Νο 160 με αφιέρωμα στον Έλληνα συνθέτη.
Σχετικά Θέματα:
2 σχόλια:
Εξαιρετική ανάρτηση. ..... άγγιξε την ψυχή μου!
Σ' ευχαριστώ Σοφία!
Σ'ευχαριστώ Βούλα... Καλή Ανάσταση!
Δημοσίευση σχολίου