Ο Ερωτικός λόγος του Γιώργου Σεφέρη στο ραγισμένο ηλιόγερμα λιγόστεψε κι εχάθη (αφιέρωμα videos)



Τὸ ραγισμένο ἡλιόγερμα λιγόστεψε κι ἐχάθη
κι ἔμοιαζε πλάνη νὰ ζητᾶς τὰ δῶρα τ᾿ οὐρανοῦ.
Χαμήλωναν τὰ μάτια σου. Τοῦ φεγγαριοῦ τ᾿ ἀγκάθι
βλάστησε καὶ φοβήθηκες τοὺς ἴσκιους τοῦ βουνοῦ.

Μὲς στὸν καθρέφτη ἡ ἀγάπη μας, πῶς πάει καὶ λιγοστεύει
μέσα στὸν ὕπνο τὰ ὄνειρα, σκολειὸ τῆς λησμονιᾶς
μέσα στὰ βάθη τοῦ καιροῦ, πῶς ἡ καρδιὰ στενεύει
καὶ χάνεται στὸ λίκνισμα μιᾶς ξένης ἀγκαλιᾶς...

Απόσπασμα: Ἐρωτικὸς Λόγος - Γιῶργος Σεφέρης




ΕΡΩΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ

Ἔστι δὲ φῦλον ἐν ἀνθρώποισι ματαιότατον,
ὅστις αἰσχύνων ἐπιχώρια παπταίνει τὰ πόρσω,
μεταμώνια θηρεύων ἀκράντοις ἐλπίσιν.

Μτφ.: Κι είναι η πιο κούφια φύτρα ανθρώπινη
εκείνοι που τα ντόπια τους καταφρονώντας
στρέφουν τα μάτια τους στα μακρινά
τον άνεμο με ελπίδες μάταιες κυνηγώντας

Πίνδαρος 438 π.Χ., Άργος. Μετάφραση Γρυπάρης


Α'

Ρόδο τῆς μοίρας, γύρευες νὰ βρεῖς νὰ μᾶς πληγώσεις
μὰ ἔσκυβες σὰν τὸ μυστικὸ ποὺ πάει νὰ λυτρωθεῖ
κι ἦταν ὡραῖο τὸ πρόσταγμα ποὺ δέχτηκες νὰ δώσεις
κι ἦταν τὸ χαμογέλιο σου σὰν ἕτοιμο σπαθί.

Τοῦ κύκλου σου τὸ ἀνέβασμα ζωντάνευε τὴ χτίση
ἀπὸ τ᾿ ἀγκάθι σου ἔφευγε τὸ δρόμου ὁ στοχασμὸς
ἡ ὁρμή μας γλυκοχάραζε γυμνὴ νὰ σ᾿ ἀποχτήσει
ὁ κόσμος ἦταν εὔκολος. Ἕνας ἁπλὸς παλμός.

Β'

Τὰ μυστικὰ τῆς θάλασσας ξεχνιοῦνται στ᾿ ἀκρογιάλια
ἡ σκοτεινάγρα τοῦ βυθοῦ ξεχνιέται στὸν ἀφρό.
Λάμπουνε ξάφνου πορφυρὰ τῆς μνήμης τὰ κοράλλια...
Ὦ μὴν ταράξεις... πρόσεξε ν᾿ ἀκούσεις τ᾿ ἀλαφρὸ

ξεκίνημά της... τ᾿ ἄγγιξες τὸ δέντρο μὲ τὰ μῆλα
τὸ χέρι ἁπλώθη κι ἡ κλωστὴ δείχνει καὶ σὲ ὁδηγεῖ...
Ὦ σκοτεινὸ ἀνατρίχιασμα στὴ ρίζα καὶ στὰ φύλλα
νἄ ῾σουν ἐσὺ ποὺ θἄ ῾φερνες τὴν ξεχασμένη αὐγή!

Στὸν κάμπο τοῦ ἀποχωρισμοῦ νὰ ξανανθίζουν κρίνα
μέρες ν᾿ ἀνοίγουνται ὥριμες, οἱ ἀγκάλες τ᾿ οὐρανοῦ,
νὰ φέγγουν στὸ ἀντηλάρισμα τὰ μάτια μόνο ἐκεῖνα
ἁγνὴ ἡ ψυχὴ νὰ γράφεται σὰν τὸ τραγούδι αὐλοῦ...

Ἡ νύχτα νἄ ῾ταν ποὺ ἔκλεισε τὰ μάτια; Μένει ἀθάλη,
σὰν ἀπὸ δοξαριοῦ νευρὰ μένει πνιχτὸ βουητό,
μιὰ στάχτη κι ἕνας ἴλιγγος στὸ μαῦρο γυρογιάλι
κι ἕνα πυκνὸ φτερούγισμα στὴν εἰκασία κλειστό.

Ρόδο τοῦ ἀνέμου, γνώριζες μὰ ἀνέγνωρους μᾶς πῆρες
τὴν ὥρα ποὺ θεμέλιωνε γιοφύρια ὁ λογισμὸς
νὰ πλέξουνε τὰ δάχτυλα καὶ νὰ διαβοῦν δυὸ μοῖρες
καὶ νὰ χυθοῦν στὸ χαμηλὸ κι ἀναπαμένο φῶς.

Γ'

Ὦ σκοτεινὸ ἀνατρίχιασμα στὴ ρίζα καὶ στὰ φύλλα!
Πρόβαλε ἀνάστημα ἄγρυπνο στὸ πλῆθος τῆς σιωπῆς
σήκωσε τὸ κεφάλι σου ἀπὸ τὰ χέρια τὰ καμπύλα
τὸ θέλημά σου νὰ γενεῖ καὶ νὰ μοῦ ξαναπεῖς

τὰ λόγια ποὺ ἄγγιζαν καὶ σμίγαν τὸ αἷμα σὰν ἀγκάλη
κι ἂς γείρει ὁ πόθος σου βαθὺς σὰν ἴσκιος καρυδιᾶς
καὶ νὰ μᾶς πλημμυράει μὲ τῶν μαλλιῶν σου τὴ σπατάλη
ἀπὸ τὸ χνούδι τοῦ φιλιοῦ στὰ φύλλα τῆς καρδιᾶς.

Χαμήλωναν τὰ μάτια σου κι εἶχες τὸ χαμογέλιο
ποὺ ἀνιστοροῦσαν ταπεινὰ ζωγράφοι ἀλλοτινοί.
Λησμονημένο ἀνάγνωσμα σ᾿ ἕνα παλιὸ εὐαγγέλιο
τὸ μίλημά σου ἀνάσαινε κι ἡ ἀνάλαφρη φωνή:

«Εἶναι τὸ πέρασμα τοῦ χρόνου σιγαλὸ κι ἀπόκοσμο
κι ὁ πόνος ἀπαλὰ μὲς στὴν ψυχή μου λάμνει
χαράζει ἡ αὐγὴ τὸν οὐρανό, τ᾿ ὄνειρο μένει ἀπόντιστο
κι εἶναι σὰν νὰ διαβαίνουν μυρωμένοι θάμνοι.

Μὲ τοῦ ματιοῦ τ᾿ ἀλάφιασμα, μὲ τοῦ κορμιοῦ τὸ ρόδισμα
ξυπνοῦν καὶ κατεβαίνουν σμάρι περιστέρια
μὲ περιπλέκει χαμηλὸ τὸ κυκλωτὸ φτερούγισμα
ἀνθρώπινο ἄγγιγμα στὸ κόρφο μου τ᾿ ἀστέρια.

Τὴν ἀκοή μου ὡς νὰ ῾σμιξε κοχύλι βουίζει ὁ ἀντίδικος
μακρινὸς κι ἀξεδιάλυτος τοῦ κόσμου ὁ θρῆνος
μὰ εἶναι στιγμὲς καὶ σβήνουνται καὶ βασιλεύει δίκλωνος
ὁ λογισμὸς τοῦ πόθου μου, μόνος ἐκεῖνος.

Λὲς κι εἶχα ἀναστηθεῖ γυμνή σε μία παρμένη θύμηση
σὰν ἦρθες γνώριμος καὶ ξένος, ἀκριβέ μου
νὰ μοῦ χαρίσεις γέρνοντας τὴν ἀπέραντη λύτρωση
ποὺ γύρευα ἀπὸ τὰ γοργὰ σεῖστρα τοῦ ἀνέμου...»

Τὸ ραγισμένο ἡλιόγερμα λιγόστεψε κι ἐχάθη
κι ἔμοιαζε πλάνη νὰ ζητᾶς τὰ δῶρα τ᾿ οὐρανοῦ.
Χαμήλωναν τὰ μάτια σου. Τοῦ φεγγαριοῦ τ᾿ ἀγκάθι
βλάστησε καὶ φοβήθηκες τοὺς ἴσκιους τοῦ βουνοῦ.

... Μὲς στὸν καθρέφτη ἡ ἀγάπη μας, πῶς πάει καὶ λιγοστεύει
μέσα στὸν ὕπνο τὰ ὄνειρα, σκολειὸ τῆς λησμονιᾶς
μέσα στὰ βάθη τοῦ καιροῦ, πῶς ἡ καρδιὰ στενεύει
καὶ χάνεται στὸ λίκνισμα μιᾶς ξένης ἀγκαλιᾶς...

Δ'

Δυὸ φίδια ὡραῖα κι ἀλαργινά, τοῦ χωρισμοῦ πλοκάμια
σέρνουνται καὶ γυρεύουνται στὴ νύχτα τῶν δεντρῶν,
γιὰ μίαν ἀγάπη μυστικὴ σ᾿ ἀνεύρετα θολάμια
ἀκοίμητα γυρεύουνται δὲν πίνουν καὶ δὲν τρῶν.

Μὲ γύρους καὶ λυγίσματα κι ἡ ἀχόρταγή τους γνώμη
κλώθει, πληθαίνει, στρίβει, ἁπλώνει κρίκους στὸ κορμὶ
ποὺ κυβερνοῦν ἀμίλητοι τοῦ ἔναστρου θόλου οἱ νόμοι
καὶ τοῦ ἀναδεύουν τὴν πυρὴ κι ἀσίγαστη ἀφορμή.

Τὸ δάσος στέκει ριγηλὸ τῆς νύχτας ἀντιστύλι
κι εἶναι ἡ σιγὴ τάσι ἀργυρὸ ὅπου πέφτουν οἱ στιγμὲς
ἀντίχτυποι ξεχωρισμένοι, ὁλόκληροι, μιὰ σμίλη
προσεχτικὴ ποὺ δέχουνται πελεκητὲς γραμμές...

Αὐγάζει ξάφνου τὸ ἄγαλμα. Μὰ τὰ κορμιὰ ἔχουν σβήσει
στὴ θάλασσα στὸν ἄνεμο στὸν ἥλιο στὴ βροχή.
Ἔτσι γεννιοῦνται οἱ ὀμορφιὲς ποὺ μᾶς χαρίζει ἡ φύση
μὰ ποιὸς ξέρει ἂν πέθανε στὸν κόσμο μία ψυχή.

Στὴ φαντασία θὰ γύριζαν τὰ χωρισμένα φίδια
(Τὸ δάσος λάμπει μὲ πουλιὰ βλαστοὺς καὶ ροδαμούς)
μένουν ἀκόμη τὰ σγουρὰ γυρέματά τους, ἴδια
τοῦ κύκλου τὰ γυρίσματα ποὺ φέρνουν τοὺς καημούς.

Ε'

Ποῦ πῆγε ἡ μέρα ἡ δίκοπη ποὺ εἶχε τὰ πάντα ἀλλάξει;
Δὲ θὰ βρεθεῖ ἕνας ποταμὸς νἆ᾿ ναι γιὰ μᾶς πλωτός;
Δὲ θὰ βρεθεῖ ἕνας οὐρανὸς τὴ δρόσο νὰ σταλάξει
γιὰ τὴν ψυχὴ ποὺ νάρκωσε κι ἀνάθρεψε ὁ λωτός;

Στὴν πέτρα τῆς ὑπομονῆς προσμένουμε τὸ θάμα
ποὺ ἀνοίγει τὰ ἐπουράνια κι εἶν᾿ ὅλα βολετὰ
προσμένουμε τὸν ἄγγελο σὰν τὸ πανάρχαιο δράμα
τὴν ὥρα ποὺ τοῦ δειλινοῦ χάνουνται τ᾿ ἀνοιχτὰ

τριαντάφυλλα... Ρόδο ἄλικο τοῦ ἀνέμου καὶ τῆς μοίρας,
μόνο στὴ μνήμη ἀπέμεινες, ἕνας βαρὺς ρυθμὸς
ρόδο τῆς νύχτας πέρασες, τρικύμισμα πορφύρας
τρίκυμισμα τῆς θάλασσας... Ὁ κόσμος εἶναι ἁπλός.

Αθήνα, Οχτώβρης 1929 ‒ Δεκέμβρης 1930

από τη συλλογή Στροφή, 1931 (ενότητα Ερωτικός Λόγος)
από το βιβλίο Σεφέρης  Ποιήματα, Εκδ. Ίκαρος, 1989

ΕΡΩΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ Α' - Β' - Γ' - Δ' - Ε'
Ἀθήνα, Ὀχτώβρης ῾29 - Δεκέμβρης ῾30


 ΠερισσότεραΓιώργος Σεφέρης



Ο Γ. Σεφέρης και η Ζακλίν Ιούλιος 1924

Ο Ερωτικός Λόγος του Σεφέρη εμπνέει το
συμφωνικό έργο του Δημήτρη Παπαδημητρίου

«... Ο 'Λόγος', ως κείμενο, πάει καλά. Ως λογική, όμως; Πόσο αντέχει ο Λόγος απέναντι στην έννοια ερωτικός; Και άλλο τόσο, το αντίθετο. Είναι ένας πόλεμος διαρκής. Ύστερα υπάρχει και ο Λόγος στην έννοια της αρμονίας, κι αυτό αίτημα σε μια σχέση. Αλλά και ο λόγος ως 'η αιτία'...».

Ο «Ερωτικός Λόγος» του Γιώργου Σεφέρη γίνεται σημείο αναφοράς στο συμφωνικό έργο του Δημήτρη Παπαδημητρίου, αποκαλύπτοντας έναν ποιητικό μουσικό κόσμο μέσα από τη δημιουργική φαντασία του.

Σημείωμα του συνθέτη Δημήτρη Παπαδημητρίου

Ο «Ερωτικός Λόγος» του Γιώργου Σεφέρη με στοιχειώνει από την πρώιμη εφηβεία μου. Βέβαια, τότε νόμιζα πως αντιλαμβανόμουν απόλυτα όσα σήμερα θεωρώ απολύτως δισυπόστατα και αινιγματικά...

Παράδειγμα, ο ίδιος ο τίτλος. Ο «Λόγος», ως κείμενο, πάει καλά. Ως λογική, όμως; Πόσο αντέχει ο Λόγος απέναντι στην έννοια ερωτικός; Και άλλο τόσο, το αντίθετο. Είναι ένας πόλεμος διαρκής. Ύστερα υπάρχει και ο Λόγος στην έννοια της αρμονίας, κι αυτό αίτημα σε μια σχέση. Αλλά και ο λόγος ως «η αιτία».

Το μεγάλο πνεύμα του Σεφέρη, νέο ακόμα όταν έγραφε αυτό το έμμετρο και ομοιοκατάληκτο ποίημα, έδινε στον έρωτα το... αιώνιο ποιητικό βραβείο της ματαιότητας και της θνησιγένειας, έναντι όμως μιας διαρκούς αναγέννησης δεμένης στο άρμα της ενστικτώδους επιθυμίας που αναζητά πάντα αυτό που δεν έχει. Σκληρή αντινομία για μένα, τον ρομαντικό έφηβο. Τοπίο γνωστό για όλους μας τώρα.

Έζησα στη σκιά του Ρόδου της Μοίρας πολλά χρόνια. Μελοποίησα αρκετά ποιήματα του Σεφέρη, όχι όμως τον «Ερωτικό Λόγο»! Το νεανικό αυτό ποίημα με ενθουσιάζει τόσο που δεν τόλμησα μέχρι τώρα να επιχειρήσω να το αιχμαλωτίσω, ντράπηκα να πιάσω στα δάχτυλά μου το σώμα του.

Ώσπου είδα μουσική να τρέχει ακατάστατη σαν υπόγειος χείμαρρος από κάτω από το ποίημα. Μια άλλη μουσική, υποσυνείδητα αντιστικτική και πολυδιάστατη. Με έκανε να υποψιαστώ τα μουσικά ακούσματα του Γιώργου Σεφέρη -απίστευτα βαθύς φιλόμουσος- και να υποθέσω τη χρήση μουσικής σαν καμβά στο έργο του.

Έτσι, ένα μουσικό επίστρωμα στο σιωπηλό, υπόγειο μουσικό του χείμαρρο άρχισε να μορφοποιείται. Το περίεργο ταξίδι άρχισε γράφοντας ένα μουσικό έργο δεμένο στη μορφολογία και το περιεχόμενο του ποιήματος «Ερωτικός Λόγος», σαν τρίτη επίστρωση επάνω από το ποίημα που είναι πάνω από την υπόγεια εκκωφαντική, σιωπηρή μουσική του που άκουσα από παιδί.

Κάτι σαν τα παλίμψηστα στην αρχαιολογία, όπου με ακτίνες ανακαλύπτουμε τρία και τέσσερα κείμενα από κάτω από την τελευταία γραφή, και γι’ αυτό ονομάζω αυτή τη συνθετική διαδικασία «Μουσικό παλίμψηστο».


























FaceBook Διάλογοι: 

Καλό βράδυ υδάτινε κόσμε μου... ♪★♫

Ioannidou Maria: Πολύ ρομαντικό Σοφία να'σαι καλά!· 28 Μαΐου 2015
Your Funeral My Trial. {Nick Cave} νομίζω το συμπληρώνει καλύτερα!!

Σοφία Ντρέκου: Μαρία μου βρίσκω για άλλη μια φορά τα ακούσματά μας να ομοιάζουν πολύ. Συμφωνώ μαζί σου... Nick Cave - Your Funeral My Trial https://youtu.be/ocVV6pN-8Js · 28 Μαΐου 2015

ιφιγένεια γεωργιάδου: Σοφία, η λησμονιά προετοιμάζει την νέα μνήμη.· 5 χρόνια

Σοφία Ντρέκου: Αυτό που έχει σημασία ιφιγένεια, είναι τι κάνουμε προς το τέλος που μοιάζει με αίσθηση θανάτου. Μετά την αίσθηση αυτού του θανάτου, αρχίζει η μνήμη, η νέα μνήμη.

Τ' ακούς;; Κι όταν αποφασίσουμε να συνεχίσουμε, αρχίζει η μη λήθη και τότε μπαίνουμε στην αλήθεια. Όποια και να είναι η δυσκολία που περνάμε, αυτό που έχει σημασία είναι η συνέχεια.

Αυτό που ξέρω πάντως, είναι ότι, αφού η αγάπη είναι Φως, δεν είμαι στο σκοτάδι. Αλλά ακόμα κι αν είμαι μέσα στο σκοτάδι, αφού ο Θεός έστειλε την αληθινή αγάπη και πιστεύω στο Φως, μπορώ να ανάψω ένα κερί μέσα στο σκοτάδι, χωρίς να φοβηθώ να ξεπεράσω τα εμπόδια της πίεσης που με πνίγει, για να βρω την ανάσα μου και να αναστηθώ από τον ήλιο της δικαιοσύνης, που θα αναδυθεί μέσα από τα έγκατα της πέτρινης θάλασσας.· 28 Μαΐ 2015

ιφιγένεια γεωργιάδου: Σοφία, η επόμενη ημέρα θείο δώρο...λυτρωτικό για του νού το νεφέλωμα.... · 28 Μαΐου 2015

Mazlimi Maria: Καλημέρα όμορφες κυρίες μου ,με τα μάτια ανοιχτά στο Φως πάντα ...και όταν ο πόνος είναι βαθύς, η λησμονιά είναι λυτρωτική :) <3 · 28 Μαΐ 2015

Mazlimi Maria: Αυτό που ξέρω πάντως, είναι ότι, αφού η αγάπη είναι Φως, δεν είμαι στο σκοτάδι. Αλλά ακόμα κι αν είμαι μέσα στο σκοτάδι, αφού ο Θεός έστειλε την αληθινή αγάπη και πιστεύω στο Φως, μπορώ να ανάψω ένα κερί μέσα στο σκοτάδι, χωρίς να φοβηθώ να ξεπεράσω τα εμπόδια της πίεσης που με πνίγει, Kαι πάλι βρισκόμαστε στα ίδια μονοπάτια !!!! · 28 Μαΐ 2015

Mazlimi Maria: Σας το αφιερώνω <3 Dalida - Le Bonheur [1960] · 28 Μαΐ 2015

ιφιγένεια γεωργιάδου: Mazlimi Maria πανέμορφο σε ευχαριστώ...bonjour Paris...· 28 Μαΐου 2015

Mazlimi Maria: Καλημέρα Ιφιγένεια ..οι πρώτες ηλιαχτίδες προσπαθούν να ζεστάνουν la capitale <3 · 28 Μαΐου 2015

Σοφία Ντρέκου: Maria σ' ευχαριστούμε «Η ευτυχία» Dalida - Hassapico Nostalgique / Le Bonheur - M. Hadjidakis. Πρόκειται για ένα από τα μουσικά θέματα του Μάνου Χατζιδάκι που ακούγονταν στην ταινία του J. Dassin, «Ποτέ την Κυριακή». Μετά την μεγάλη παγκόσμια επιτυχία και το Oscar μουσικής που κέρδισε ο συνθέτης, η Dalida ηχογράφησε σε μικρό δισκάκι το Les enfants du Piree με flip side το Hassapico Nostalgique και υπότιτλο Le Bonheur. Τη συνοδεύει ο Raymond Lefevre και η ορχήστρα του.

Θα ήθελες να μου προσφέρεις τον κόσμο 
μέσ' στα μπράτσα σου για να με κάνεις ευτυχισμένη.
(Θα ήθελες) να κατακτήσεις μυθικές περιουσίες,
αλλά δεν τα έχω ανάγκη όλα αυτά!

Η ευτυχία είναι το λουλούδι στο αυτί μου,
είναι το τραγούδι ενός πουλιού νωρίς το πρωί,
είναι η καρδιά μου που επινοεί θαύματα,
ακόμη και όταν εσύ δεν μου λες τίποτα.

Η ευτυχία είναι το στόμα σου πάνω στο δικό,
είναι η άμμος που κυλάει ανάμεσα στα χέρια μου,
είναι ο φόβος μου, όταν περιμένω να ξανάρθεις,
και είναι η χαρά μου όταν ξανάρχεσαι.

Μες στη ζωή, αυτή την ευτυχία που μου δίνεις,
την περίμενα από καιρό.
Και ξέρω ήδη ότι τίποτα και κανένας
δεν θα μπορέσει να μου δώσει τόσα.

Η ευτυχία είναι η μέρα που με ξυπνάει,
είναι ο ουρανός που τον βλέπω πάνω από τα δέντρα.
Ευτυχία είναι να αφήνω κατά μέρος τα όνειρα του χθες
εις αντάλλαγμα του τι εσύ μου φέρνεις σήμερα.

Η ευτυχία είναι η ηχώ ενός ρεφραίν,
είναι η τύχη που έχω να ζω κοντά σου.
Η ευτυχία είναι απλά το ότι σ' αγαπώ
και ότι και συ μ' αγαπάς όσο και γω!
https://youtu.be/gLMCQVRtLFw 28 Μαΐ 2015

Mazlimi Maria: Ακριβώς !!!! Εισαι καταπληκτική και τόσο άμεση (εγώ δυστυχώς δεν προλαβαίνω να τα γράψω αλλά χαίρομαι που συμπληρώνεις πάντα τις πράξεις μου. Πολλά φιλιά, καλό μεσημέρι :-)· 28 Μαΐου 2015


Δεν υπάρχουν σχόλια: