Εργασία Σοφία Ντρέκου, Αρθρογράφος
(Sophia Drekou, BSc in Psychology)
Βιβλίο: Το οιδιπόδειο σύμπλεγμα στην τραγωδία
Αν ο λόγος της ψυχανάλυσης σκοπό έχει να δείξει τις κρυφές πτυχές του νοήματος, τότε αυτό το βιβλίο του André Green αποτελεί ένα από τα καλύτερα δείγματα του είδους. Με αφετηρία τη μελέτη του Οιδιπόδειου στην τραγωδία παρουσιάζει διεξοδικά και πρωτότυπα τη δυναμική των συνδέσεών του με το ναρκισσισμό, τον ευνουχισμό, το μαζοχισμό και τη διαστροφή.
Ενσαρκώνοντας αυτές τις θεωρητικές και κλινικές απόψεις με ήρωες και καταστάσεις από την αρχαία τραγωδία (Ορέστεια, Βάκχες) και την κλασσική (Οθέλλος, Ιφιγένεια) αναλύει τις μεταλλάξεις της γραφής και της δομής των τραγικών θεμάτων (θυσία, φόνος, πάθος, ζήλεια, δικαιοσύνη, ταυτότητα) σε σημαντικότατες στιγμές του πολιτισμού (αρχαίοι τραγωδοί, Σαίξπηρ, Ρακίνας).
Η συσχέτιση των εσωτερικών φαντασιώσεων με τις συμβολικές εγγραφές στην εικόνα και στη λέξη του ιδιωτικού και του κοινού λόγου επιχειρείται με την ανάλυση του μοντέλου της θεατρικής παράστασης.
Ο ψυχαναλυτικός, ο δραματολογικός και ο φιλοσοφικός στοχασμός συνθέτουν ένα κείμενο που αρχικά γραμμένο στα γαλλικά και μεταφρασμένο στα αγγλικά και στα πορτογαλικά, θεωρείται διεθνώς ως βασική αναφορά για τη θεώρηση των σχέσεων ψυχανάλυσης και θεάτρου.
Ίκαρου, που επιμελείται ο Αθανάσιος Αλεξανδρίδης.Το αριστούργημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας
Παράσταση «Οιδίπους Τύραννος» 1970 Αρχείο Εθνικού Θεάτρου
Ας τον έχει Θεός ουράνια καλά τον Σίγκμουντ Φρόυντ (1856-1939), που χάρη σε αυτόν ο Οιδίπους έγινε μια από τις πιο γνωστές μορφές της ελληνικής μυθολογίας. Ποιος δεν έχει ακούσει για το περίφημο οιδιπόδειο σύμπλεγμα, όπου τα μικρά αγόρια αγαπούν υπερβολικά τις μητέρες τους και νιώθουν ζήλια για τον πατέρα τους; Ωστόσο η ιστορία του ανθρώπου με τα «πρησμένα πόδια» (αυτή είναι η σημασία του ονόματός του) είναι αναμφίβολα λιγότερο σχηματική.
Η τραγωδία «Οιδίπους Τύραννος» είναι έργο του Σοφοκλή. Η χρονολογία συγγραφής του έργου θεωρείται άγνωστη. Εικάζεται ότι παρουσιάστηκε τελικά για πρώτη φορά το 428 π.Χ. Πολλοί κριτικοί, συμπεριλαμβανομένου και του Αριστοτέλους, θεωρούν τον Οιδίποδα Τύραννο ως την κορυφαία τραγωδία που έχει γραφεί ποτέ. Βασίζεται στον Θηβαϊκό δραματικό κύκλο ή κύκλο των Λαβδακιδών. Κεντρική ιδέα είναι η θέση πως ο άνθρωπος δεν μπορεί ποτέ να ξεφύγει από το πεπρωμένο του.
Σε πολλά αρχαία κείμενα θα εκφραστεί ο φόβος της άγνοιας σε συνδυασμό με την αυταπάτη της ελευθερίας του ατόμου. Ο Οιδίποδας θα αποτελέσει χαρακτηριστικό παράδειγμα ανθρώπου που ζούσε στην άγνοια. Όλη η ζωή του είναι εγκλωβισμένη στην άγνοια που θα αποτελέσει και τη ρίζα του κακού: τραγικός γάμος και απόκτηση παιδιών με την μητέρα του και πατροκτονία. Ο ήρωας θα προσηλωθεί στην μορφή και στην ύλη και θα οδηγηθεί στις δικές του αυταπάτες. Επιπρόσθετα θα διαπιστωθεί σύγκρουση θεϊκού και ανθρώπινου νόμου όπως και στην Αντιγόνη. Η εξουσία θα χαθεί μόλις μάθει την αλήθεια...
Σε όλο το έργο υπερδύναμη θα αποτελέσει η παντοδυναμία του θείου,
η οποία με θανάσιμη βεβαιότητα θα τσακίσει την ανθρώπινη ευτυχία.
Ο
Σοφοκλής (
496 π.Χ.- 406 π.Χ.) (
Αρχαία Ελληνικά: Σοφοκλῆς ὁ Σοφίλλου ὁ ἐκ Κολωνοῦ) ήταν αρχαίος Έλληνας τραγωδός της κλασικής εποχής από την Αθήνα. Μαζί με τον Αισχύλο και τον Ευριπίδη, αποτελούν τους μόνους τραγικούς ποιητές των οποίων έχουν σωθεί ολοκληρωμένα έργα.
Ο δεύτερος από τους τρεις μέγιστους τραγικού του Ε' αιώνος, και ένας από τους επιφανέστερους που είδε ο κόσμος. Υιός του Σόφιλλου, γεννήθηκε στον αττικό δήμο του Κολωνού στα 496 π.Χ., μέσα σε πλούσια οικογένεια.
Μορφώθηκε άρτια και από παιδί πρώτευε στους αγώνες της μουσικής και της γυμναστικής. Κατά τα επινίκια, μετά τη ναυμαχία της Σαλαμίνος, ο Σοφοκλής, κρατώντας λύρα, παιάνιζε μπροστά στην πομπή. Είχε διδαχθεί τόσο καλά μουσική, ώστε τα χορικά των τραγωδών του τα συνέθετε ο ίδιος.
Την τραγωδία τη διδάχθηκε από τον Αισχύλο, για να νικήσει το δάσκαλό του, με την πρώτη του εμφάνιση σαν δραματικός ποιητής στον αγώνα του 468, με την τετραλογία του «Τριπτόλεμος», και με κριτές τον Κίμωνα και τους συστράτηγούς του.
Επί δέκα έτη, οι δύο αυτοί μεγάλοι τραγικοί, κυριαρχούσαν στο θέατρο. Ο Σοφοκλής ενδιαφέρθηκε για τα πολιτικά πράγματα και τιμήθηκε από τους Αθηναίους, και μάλιστα, ύστερα από την παρουσίαση της «Αντιγόνης», τον εξέλεξαν στρατηγό στον κατά των Σαμίων πόλεμο (441 - 439). Ο Περικλής τον έστειλε στη Λέσβο και στη Χίο, όπου γνώρισε τον ποιητή Ίωνα. Την εποχή αυτή έγινε φίλος με τον Ηρόδοτο, του οποίου το ιστορικό έργο φαίνεται μελέτησε.
Στα 443/2 τιμήθηκε και με άλλα αξιώματα, ακόμα και ιερατικά. Ίδρυσε το ιερό του Μηνυτού Ηρακλέους και έγραψε και μελοποίησε παιάνα στον Ασκληπιό. Όντας φίλος του αθηναϊκού λαού και φιλελεύθερος, ουδέποτε προσήλθε σε Αυλή τυράννου ή βασιλιά όπως ο Αισχύλος, ο Ευριπίδης, ο Αγάθων κ.α.
Στον ιδιωτικό του βίο ο Σοφοκλής ήταν φιλόφρων, χαριτωμένος και φίλος του έρωτος. Από τη γυναίκα του Ανεμοστάτη απέκτησε υιό, τον Ιοφώντα, ο οποίος ως λέγεται, κατέφυγε στο δικαστήριο για να ζητήσει να τεθεί ο πατέρας του υπό απαγόρευση, «ως μη έχων σώας τας φρένας». Πέθανε σε ηλικία 90 ετών το φθινόπωρο του 406.
Λίγο πρωτύτερα είχε πεθάνει ο Ευριπίδης, τον οποίο ο Σοφοκλής πένθησε, φορώντας ιμάτιο φαιό και αφήνοντας τους ηθοποιούς και το χορό αστεφάνωτους στις παραστάσεις του. Ετάφη στον πατρικό τάφο, που ήταν στο δρόμο προς τη Δεκέλεια και πάνω στο μνήμα του τοποθετήθηκε μια σειρήνα. Αποτείνοντας φόρο τιμής, ο δήμος, με ψήφισμά του, όρισε να προσφέρεται κάθε χρόνο θυσία προς την αρετή του ανδρός.
Μέγας ανδριάς του ποιητή στήθηκε στο θέατρο του Διονύσου, με πρόταση του ρήτορα Λυκούργου, αντίγραφο δε αυτού είναι ο μαρμάρινος ανδριάντας που βρίσκεται στο Μουσείο Λατερανού, στη Ρώμη. Κατά τον γραμματικό Αριστοφάνη του Βυζάντιο, ο Σοφοκλής έγραψε 123 δράματα, ακόμα δε και ελεγείες και παιάνες. Και στους δραματικούς αγώνες κέρδισε περισσότερες νίκες και από τον Αισχύλο και από τον Ευριπίδη.
Σύμφωνα με αρχαίες μαρτυρίες, φαίνεται ότι συνέγραψε περίπου 123 έργα από τα οποία παραδίδονται ολοκληρωμένες μόνο επτά τραγωδίες.
Έργα: Φιλοκτήτης, Αντιγόνη, Ηλέκτρα, Τραχίνιαι,
Αίας, Οιδίπους Τύραννος, Οιδίπους επί Κολωνώ
Στο Βίντεο ο συγγραφέας και κριτικός θεάτρου Κώστας Γεωργουσόπουλος, μάς αφηγείται το ιστορικο-κοινωνικό πλαίσιο για τον Οιδίποδα Τύραννο του Σοφοκλή το εμβληματικότερο, ίσως, δράμα της αρχαίας γραμματείας που ανήκει στο Θηβαϊκό κύκλο και σύμφωνα με τις πηγές διδάχθηκε για πρώτη φορά το 425 π.Χ. εν μέσω του Πελοποννησιακού πολέμου και του λοιμού που είχε αποδεκατίσει το λαό της Αθήνας.
Μας αποκωδικοποιεί τον μύθο του, την υπόθεση του έργου και αναλύει με τρόπο απλό και μεστό τις μοναδικές και πανανθρώπινες διαστάσεις του ήρωα και των συμπρωταγωνιστών του τονίζοντας ότι στο επίκεντρο της προβληματικής του έργου τίθεται το άτομο σε σχέση με την προσωπική του ελευθερία, την εξουσία, την κοινωνία και τη θεϊκή βούληση.
Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο εικαστικό
εργαστήρι της ARTe τον Ιούνιο του 2019.
Ο Κώστας Γεωργουσόπουλος γεννήθηκε στη Λαμία το 1937. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (Τμήμα Ιστορίας - Αρχαιολογίας) και θέατρο στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών. Το 2008 του απενεμήθη το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του. Επίσης, το 2006 το Πανεπιστήμιο Αθηνών, μετά από πρωτοβουλία του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών, τον αναγόρευσε επίτιμο διδάκτορά του. Από το 1990 διδάσκει ως επιστημονικός συνεργάτης στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, και από το 2013 είναι διευθυντής της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου.
Ας δούμε και το έργο σε συγκλονιστικές ιστορικές παραστάσεις.
Ο
Μάνος Κατράκης μιλά για τον Οιδίποδα Τύραννο το
1981 στην ΕΡΤ. Συνέντευξη του Μάνου Κατράκη και της Αλέκας Κατσέλη το 1981 για την παράσταση στην Ιαπωνία το
1974 Η ταινία περιλαμβάνει και την παράσταση στην Ιαπωνία.
Κατράκης, Κατσέλη σε μία εκπληκτική παράσταση του Εθνικού Θεάτρου που έκανε παγκόσμια περιοδεία και είχε παντού αποθεωτική υποδοχή. Η μαγνητοσκόπησή της έγινε το
1974 στην Ιαπωνία.
Παίζουν:
Μάνος Κατράκης, Αλέκα Κατσέλη. Σκηνοθέτης: Τάκης Μουζενίδης. Σκηνικά - Κοστούμια: Διονύσης Φωτόπουλος. Χορογραφία: Μαρία Χορς. Μουσική: Στέφανος Βασιλειάδης. Ποιητής: Σοφοκλής. Χορός: Θηβαίοι γέροντες. Πρόσωπα: Οιδίποδας, Τειρεσίας, Κρέων, Ιοκάστη, Άγγελος, Δούλος, Εξάγγελος. Χώρος: Έξω από το παλάτι.
: Οιδίπους τύραννος (1965) Εθνικό Θέατρο:
Κεντρική Σκηνή. Ηχητικό αρχείο με φωτογραφίες εποχής
Είδος: Αρχαίο δράμα | Τραγωδία. Έτος: - 430 / - 425π.Χ.
Συγγραφέας: Σοφοκλής. Απόδοση: Φώτος Πολίτης
Θεατρική περίοδος: Θερινή 1965 (25/07/1965 - 25/07/1965)
Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, Δήμος Ασκληπιείου, Ελλάδα.
ΣυντελεστέςΟιδίπους τύραννος - Σκηνοθεσία: Αλέξης Μινωτής
Σκηνογραφία: Κλεόβουλος Κλώνης
Ενδυματολόγος: Αντώνης Φωκάς
Συνθέτης: Κατίνα Παξινού
Μουσική διεύθυνση: Ανδρέας Παρίδης
Χορογράφος: Μαρία Μ. Χορς
Βοηθός σκηνοθέτης: Λάμπρος Κωστόπουλος
Διανομή: Οιδίπους: Αλέξης Μινωτής
Ιερέας: Γκίκας Μπινιάρης
Κρέοντας: Θάνος Κωτσόπουλος
Τειρεσίας: Γιάννης Αποστολίδης
Ιοκάστη:
Κατίνα ΠαξινούΑγγελιαφόρος: Παντελής Ζερβός
Θεράπων: Λαΐου Λυκούργος Καλλέργης
Εξάγγελος: Στέλιος Βόκοβιτς
Βίντεο: Σοφοκλής, Οιδίπους Τύραννος
Βασίλειος Βερτουδάκης,
τηλεμάθημαΟ κ. Βασίλειος Π. Βερτουδάκης είναι επίκουρος
Καθηγητής της Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας.
Γεννήθηκε στην Ρόδο το 1965. Πήρε το Κρατικό
Λογοτεχνικό Βραβείο Απόδοσης έργου της
αρχαίας ελληνικής γραμματείας στα νέα ελληνικά.
Εθνικό Θέατρο: Κεντρική Σκηνή
Οιδίπους:
Γρηγόρης ΒαλτινόςΙερεύς: Μάνος Σταλάκης
Κρέων: Στέφανος Κυριακίδης
Τειρεσίας: Κώστας Γαλανάκης
Ιοκάστη: Τζένη Γαϊτανοπούλου
Άγγελος: Γιάννης Ροζάκης
Θεράπων: Ιάκωβος Ψαρράς
Αρχαίων δράμα - ΟΙΔΙΠΟΥΣ ΤΥΡΑΝΝΟΣ
του Σοφοκλή (ΕΡΤ2 16/1/18) ΜΑΘΗΜΑ
Οι τόποι των Μύθων 10 - Οιδίποδας, ο τραγικός ήρωαςΣτο συγκεκριμένο επεισόδιο της σειράς «ΟΙΔΙΠΟΔΑΣ, Ο ΤΡΑΓΙΚΟΣ ΗΡΩΑΣ» γίνεται αναφορά στους Μύθους του Θηβαϊκού κύκλου και στον Οίκο του ΚΑΔΜΟΥ, περνώντας από το Μύθο στην Τραγωδία.
Η κάθε μία από τις τραγωδίες που γράφτηκαν, κινούνται σε διαφορετικό συγγραφικό στυλ και έχουν διαφορετικό σημείο ενδιαφέροντας. Στο έργο, το "Οιδίπους Τύραννος" κεντρική θέση έχει η έννοια της "ύβρεως", που στην πραγματικότητα είναι η αλαζονική συμπεριφορά κάποιου έξω από τα όρια της ευπρέπειας. Η ύβρις για τους Αρχαίους Έλληνες ήταν κατακριτέα και πιστευόταν ακράδαντα πως η ύπαρξη της επέφερε τελικά καταστρεπτικές συνέπειες για όποιον την υιοθετούσε ως συμπεριφορά. Οι σύγχρονοι Έλληνες περιγράφουμε τέτοιες συμπεριφορές με τη φράση "Όσο μεγαλύτερη η άνοδος, τόσο χειρότερη η πτώση".
Αντί της περιγραφής των ιστορικών γεγονότων και του μύθου που περιβάλλει την ιστορία του Οιδίποδα, τη σημερινή θεατρική παράσταση προλογίζει ο γνωστός στο κοινό μας ΕΛΛΗΝΑΣ στην ψυχή και το πνεύμα Pedro Olalla με το 30λεπτο ντοκιμαντέρ του "Οιδίποδας, ο τραγικός ήρωας" που περιλαμβάνεται στη σειρά "Οι τόποι των μύθων" της ΕΡΤ (Αρχείο Τηλεοπτικού Προγράμματος):
ert.gr Οιδίπους Τύραννος · Κατίνα Παξίνου · Αλέξης Μινωτής
· Σοφοκλής: Αποσπάσματα Τραγωδιών (Σοφοκλή -
Οιδίπους Τύραννος; Ηλέκτρα, Αισχύλου – Πέρσαι,
Ευριπίδου – Εκάβη) (Το θέατρο στο ραδιόφωνο)
(1961) Αρχείο του Εθνικού Θεάτρου -
ΠαραστάσειςΟιδίπους Τύραννος, Σοφοκλή. Ραδιοφωνικό θέατρο
Η φωνή του
Βύρωνα Πάλλη ερμηνεύει τον Οιδίποδα
κι ένα άρθρο σχετικό με το έργο
politismikidiadromi
%20%CE%A3%CE%BF%CF%86%CE%BF%CE%BA%CE%BB%E1%BF%86%CF%82%20%E1%BD%81%20%CE%A3%CE%BF%CF%86%CE%AF%CE%BB%CE%BB%CE%BF%CF%85%20%E1%BD%81%20%E1%BC%90%CE%BA%20%CE%9A%CE%BF%CE%BB%CF%89%CE%BD%CE%BF%E1%BF%A6.jpg "Sophocles Ο Σοφοκλής (496 π.Χ.- 406 π.Χ.) Σοφοκλῆς ὁ Σοφίλλου ὁ ἐκ Κολωνοῦ")
