εντός του ανθρώπου. Βίκτωρ Ουγκό (1802-1885)
ενώ για τους μη συνετούς η ηδονή». Πλάτωνας (347 π.Χ.)
Στη φροϋδική θεωρία, συνειδητό είναι το ξεκάθαρο, γνωστό στο άτομο κομμάτι της ύπαρξής του, σε αντίθεση με το ασυνείδητο. Στο τελευταίο κυριαρχεί το «
υπερεγώ», δηλαδή το όργανο των αναστολών και απαγορεύσεων που πειθαρχούν τα ένστικτα και τις τυφλές παρορμήσεις.
Τόσο σε ατομικό όσο και κοινωνικό επίπεδο, η εξέλιξη του ανθρώπου χαρακτηρίζεται από υψηλού βαθμού οργάνωση της συνειδητότητας σε σχέση με τα ζώα.
Γνωρίζουμε τις συνέπειες της άλογης ζωώδους συμπεριφοράς μας και επομένως έχουμε την ευθύνη.
Στον άνθρωπο υπάρχουν ατομικές περίοδοι παράδοσης της ψυχής στα πάθη, τις ενστικτώδεις και τυφλές ενορμήσεις.
Στην κοινωνία, αντίστοιχα, υπάρχουν ιστορικά τέτοιες περίοδοι σκοταδισμού, απανθρωπιάς, χάους και επικράτησης της σκληρότητας και παλινδρόμησης σε πρωτογονισμό και σε μορφές «εκλεπτυσμένου» κανιβαλισμού.
Το όργανο που στον άνθρωπο κρατά την ισορροπία και τον πειθαρχεί σε μία μη επιθετική και αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, είναι το «εγώ».
Στην κοινωνία ανάλογη δράση ασκούν οι αρχές, οι αξίες, οι κοινωνικοί θεσμοί και ο φόβος της κοινωνικής απόρριψης.
Το «
εγώ» αναπτύσσεται με την παίδευση του ανθρώπου, τη γονική και σχολική καθοδήγηση και την εδραίωση του συναισθήματος ευθύνης σε μας από εκείνους που είναι κοντινοί μας.
Σε ευρύτερο πλαίσιο, εκείνο που επιβάλλει την τάξη και οδηγεί στη δημιουργική κοινωνική ζωή, είναι συχνά λογικό αποτέλεσμα της καλλιέργειας του ανθρώπου, αλλά και της μεθοδευμένης από την Πολιτεία συλλογικής καθοδήγησης.
Στην εποχή μας, δυστυχώς, διανύουμε περίοδο εκφυλισμού, τόσο στην ατομική, όσο και στη συλλογική ζωή.
Τα παιδιά μεγαλώνουν μέσα στην άνεση, την υπερπροστασία, τον καταναλωτισμό. Απ’ την άλλη, με την πόλωση που υπάρχει, ζουν μέσα στην απόρριψη, τη σκληρότητα και την έλλειψη αγάπης. Και τα δύο προηγούμενα είναι ό,τι χειρότερο για την ανάπτυξη του «εγώ» και τη συγκρότηση της ψυχικής ισορροπίας και υγείας.
Οι δυτικές κοινωνίες αναπτύσσονται με τις αξίες της χλιδής, του ευδαιμονισμού και της αναζήτησης ισχύος. Από την άλλη, όπως συμβαίνει στον τρίτο κόσμο, οι άνθρωποι ζουν μέσα στη στέρηση, την εξαθλίωση και εκμετάλλευση των ισχυρών της Γης. Χάθηκε η αρμονία και το μέτρο στην ανθρωπότητα. Και
η πλατωνική ρήση «το μέτρο, η ισορροπία και η αρμονία παράγουν ηθική» είναι τώρα πλέον του αναγκαίου επίκαιρη.
Όμως οι πολιτισμοί ανθίζουν πάνω στα ερείπια των σκοταδιστικών περιόδων. Η οδύνη, το τίμημα της καταστροφής, είναι βαριά.
Η δυνατότητά μας να αναστρέψουμε το σημερινό κλίμα, έχει αφεθεί στη
θυσία και στην αυταπάρνηση λίγων ανθρώπων. Αυτοί είναι ο σπόρος της ελπίδας, η κιβωτός και ο εγγυητής για την άνοιξη του ανθρωποκεντρικού πολιτισμού, που ασφαλώς θα ξανάρθει.[1]
Ατομική και κοινωνική συνείδηση
Γιώργος Κωμαΐτης - ψυχίατρος
Βλέπεις, ακούς, ξέρεις, έχεις δει, έχεις ζήσει
τη βρομιά παντού (ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΜΑΪΤΗΣ)
Πώς να μιλήσεις; Και τι να πρωτοπείς; Αν θες ο λόγος σου να μην είναι φωνή αλλά ουσία, αν θες να παραπονεθείς, να καταγγείλεις ή να εκφράσεις δυσαρέσκεια, θυμό, απελπισία ή ακόμα κι αν στο μυαλό σου γεννιούνται γόνιμες προτάσεις, μπλοκάρει η θέλησή σου και συντρίβεται πάνω στο γρανιτένιο τοίχο της κοινωνικής, πολιτικής και ηθικής σκληρότητας και αδιαλλαξίας.
Όταν ολομόναχος ψελλίζεις «δεν μπορώ πια», αυτός ο ψίθυρος δε φτάνει πουθενά. Κι αν γίνει κραυγή ένα πολύμορφο οργανωμένο σύστημα κοινωνικής ηχομόνωσης, θα υψωθεί και θα πνίξει το ουρλιαχτό της απελπισίας σου. Τόσο φανερή η αλήθεια, αλλά και τόσο απλησίαστη.
Ξέρεις πως σε κλέβουν, πως οι γύπες κομματιάζουν τη σάρκα της ανθρωπότητας.
Ξέρεις για τις μίζες, για τη διαφθορά, για την απληστία. Γνωρίζεις για τα μεγάλα φαγοπότια, τις νομιμοποιημένες συμμορίες.
Αντιλαμβάνεσαι την ψευτιά, την ολοφάνερη κοροϊδία. Είσαι σίγουρος για την τεράστια αδικία που χωρίζει τους ανθρώπους σε ισχυρούς και αδύναμους. Βλέπεις παντού το απλωμένο χέρι του βουλιμικού δημόσιου υπαλλήλου, το λαίμαργο βλέμμα τού «φακελάκια».
Αντικρίζεις καθημερινά την απαξίωση του έντιμου ανθρώπου, διανύεις τουριστικά τα περιθώρια μιας ζωής όπου στοιβαγμένα είναι τα «απόβλητά» της, παιδιά ενός κατώτερου Θεού.
Γνωρίζεις ότι καθημερινά τα ψευδοπόδια του περιθωρίου εφορμούν στην «καθώς πρέπει» κοινωνία για να κλέψουν, να πιάσουν ομήρους, να πουλήσουν προστασία, να σκοτώσουν αδίστακτα. Νιώθεις την απαξίωση της ζωής, το φιλοσοφικό νόημα της κακίας και του μίσους από την έλλειψη αγάπης και αβασάνιστα καταφεύγεις στη δικαιολογία της τρέλας. Σα να μην έχει αυτή η τρέλα την κοινωνική της αιτία. Κι αν ακόμα ενοχοποιήσεις το «σάλεμα του νου» και πεις το δολοφόνο «σχιζοφρενή», ξεχνάς πως η αρρώστια κτίζεται από τα χαρακτηριολογικά στοιχεία της προσωπικότητας.
Ο κακός άνθρωπος θα γίνει κακός σχιζοφρενής με σίγουρα αμυντικές, παρανοϊκές, δολοφονικές τάσεις και ο καλός άνθρωπος θα γίνει καλός σχιζοφρενής, θα αναπτύξει «μεσσιανικό» παραλήρημα, θα θελήσει να σώσει τον κόσμο.
Βλέπεις, ακούς, ξέρεις, έχεις δει, έχεις ζήσει τη βρομιά παντού, στο σπίτι, στη γειτονιά, στην πόλη, στο χώρο εργασίας σου. Όμως σιωπάς ή ψελλίζεις. Και σιγά-σιγά το πέπλο της δειλής σιωπής καταβαίνει και σκεπάζει σα σάβανο τη ζωή σου.
Γιατί φοβάσαι. Επειδή «όσες αλήθειες αν θα πεις, τόσες φορές θα σταυρωθείς». Γιατί αν ζητήσεις βοήθεια μαρτυρίας από κείνους που ξέρουν μαζί με σένα τη βρομιά, θα «την κάνουν με ελαφρά πηδηματάκια». Και θ’ ακούσεις το κλασσικό «μη με ανακατεύεις εμένα σ’ αυτά». Είσαι μόνος και αδύναμος να πεις την αλήθεια. Οργανωμένα συμφέροντα, χίλιες δολιότητες σκοπιμότητας και νόμιμες παρανομίες καρτερούν γύρω σου. Από κατήγορος γίνεσαι ξαφνικά συκοφάντης, κατηγορούμενος, κακόπιστος, μειώνεσαι, ταπεινώνεσαι, απαξιώνεσαι από κείνους που ξέρουν να θωρακίζουν την παρανομία τους με την ισχύ, το λόγο και το χρήμα. Ο άγραφος νόμος της σιωπής.
Αν μιλήσεις θα εξοντωθείς. Και εύσχημα θα σε «γδάρουν» με ατέλειωτες τυποποιημένες αναζητήσεις διευκρινίσεων, πώς και γιατί και «απόδειξέ το».
Απόδειξέ το, λοιπόν, ταλαίπωρε ιδεαλιστή. Αν μπορείς, φέρε τα «στοιχεία», αλλιώς είσαι χαμένος.
Ένας βόθρος που μυρίζει διάχυτα και συ πρέπει να αποδείξεις πως είναι όντως βόθρος, ώσπου η κοινωνία να αποδείξει ότι πρόκειται για θερμοκήπιο με τριανταφυλλιές.”
Γιώργος Κωμαίτης
08/05/2009
Ο Γιώργος Κωµαΐτης (1945-2014), ήταν Νευρολόγος-Ψυχίατρος, µε πλούσιο συγγραφικό, ερευνητικό και ιατρικό έργο.
ο « ιατροφιλόσοφος » Γιώργος Κωμαΐτης - Ψυχίατρος
Τελευταίο «αντίο» σε έναν πρωτοπόρο
Τρίτη 24 Ιούνιος 2014
Το τελευταίο «αντίο» είπαν χτες το μεσημέρι φίλοι, συγγενείς και αυτοδιοικητικοί παράγοντες στο Γιώργο Κωμαΐτη, στην εκκλησία της Παναγίας στ’ Ακλειδιού, όπου τελέστηκε η κηδεία του γνωστού ψυχιάτρου και πρώην διευθυντή της Ψυχιατρικής Κλινικής του Νοσοκομείου Μυτιλήνης.
Λίγα χρόνια αφού συνταξιοδοτήθηκε, ο Γ. Κωμαΐτης νικήθηκε στη μάχη με το διαβήτη και τη βαριά αγγειοπάθεια που του είχε αυτός προκαλέσει. Έφυγε από τη ζωή στα 69 του χρόνια, αφήνοντας πίσω του πλούσιο έργο, συγγραφικό και ιατρικό, αλλά και μία ποιητική συλλογή που δεν πρόλαβε να εκδώσει ποτέ.
Αρκετοί ήταν εκείνοι που σχολίασαν στο «Ε», με το οποίο συνεργαζόταν επί χρόνια μέσα από τη στήλη του «Ψυχοτομές», ότι «πήγε να βρει τον καλύτερό του φίλο», το ζωγράφο Γιώργο Πέρρο.
Τυπικός στη δουλειά του και ο καλύτερος στο είδος του, αναφέρουν στην εφημερίδα μας οι συνεργάτες του στο Νοσοκομείο Μυτιλήνης.
«Ο Γιώργος ήταν ο καλύτερος ψυχίατρος. Ήταν υπέρ της διαλεκτικής ψυχιατρικής και κατά των φαρμάκων, πράγμα που υπερασπιζόταν και σε άρθρα του. Φυσικά τα άρθρα του είχαν πάντα κοινωνικό περιεχόμενο και μήνυμα.
Ήταν ένας “ιατροφιλόσοφος”, ο οποίος προχωρούσε τη σκέψη του πέρα από το επιφανειακό και εξέταζε τη δομή της κοινωνίας και φυσικά είχε πολύ χιούμορ», περιγράφει ο Μάκης Αξιώτης.
«Έσωσε πολύ κόσμο»
Οξύνους και σχολαστικός από την κορυφή ως τα νύχια. «Είχε σώσει πάρα πολύ κόσμο. Κι αυτό γιατί εξέταζε διεξοδικά τους ασθενείς και δεν έμενε μόνο στα ψυχικά προβλήματα, αλλά και στα σωματικά, με αποτέλεσμα να διαβλέπει άμεσα πολλές νόσους.
Επίσης δεν έκανε ποτέ διακρίσεις, όλοι οι ασθενείς ήταν για εκείνον ίσοι και ασχολούνταν όση ώρα περισσότερη μπορούσε μαζί τους», αναφέρει στο «Ε» το υγειονομικό προσωπικό.
«Ήταν ένας εξαίρετος επιστήμονας, με ήθος και με ευρύτερα κοινωνικά ενδιαφέροντα, τεράστια κοινωνική προσφορά, αλλά και με διάθεση προσφοράς στα κοινά και αυτοδιοικητικά και δημοτικά πράγματα», δήλωσε στο «Ε» ο δήμαρχος Λέσβου, Δημήτρης Βουνάτσος, με τον οποίο διατηρούσαν φιλικές σχέσεις και ο Γ. Κωμαΐτης τον είχε στηρίξει με την υποψηφιότητά του το 2010.
Ο Γιώργος Κωμαΐτης ίδρυσε το Ψυχιατρικό Τμήμα στο Νοσοκομείο Μυτιλήνης προ 20ετίας, διετέλεσε διευθυντής της Ψυχιατρικής Κλινικής, πρόεδρος του Τομέα Ψυχικής Υγείας Βορείου Αιγαίου, στέλεχος της Εταιρείας Προστασίας Ανηλίκων και μέλος του διοικητικού συμβουλίου της «Πνοής».
Επίσης διετέλεσε αναπληρωτής διευθυντής Ιατρικής Υπηρεσίας, συμβάλλοντας, όπως λένε οι συνάδελφοί του, τα μέγιστα για τη δημιουργία θέσης νευροχειρουργού. Έμεινε ως το τέλος με τη δεύτερη σύζυγό του. Ο γιος του Σπύρος ολοκληρώνει την ειδικότητά του (νευροχειρουργός) στον «Ευαγγελισμό», ενώ ο γιος του Άκης είναι συντηρητής ιατρικών μηχανημάτων. emprosnet.gr.
«Ψυχοτομές»
Τραγική ειρωνεία, το τελευταίο του άρθρο στη στήλη του «Ψυχοτομές», στις 11 Απριλίου 2014: «Πριν από το θεό, είναι ο γιατρός. Στις συνειδήσεις των ασθενών, αυτή είναι η ιεραρχία των παρακλήσεων. Του «θεέ μου, σώσε με», προηγείται το «γιατρέ μου, σώσε με».
Ο γιατρός είναι κοντά, χειροπιαστός, επικοινωνεί μαζί μας και μας ανοίγει δρόμους στις δύσκολες στιγμές της αρρώστιας».
Γιώργος Κωμαΐτης - Ψυχίατρος
«ποιῶν μεταδιδόναι … ὠφελεῖν»
Ο νόμος επιτελεί οικονομική λειτουργία, αφού κατοχυρώνει την αρχή καταμερισμού της εργασίας. Τα οφέλη και τα αγαθά που αποκομίζει κάποιος από την εργασία του στοχεύουν όχι μόνο στην ικανοποίηση των δικών του αναγκών αλλά και στις ανάγκες των συμπολιτών του. Έτσι, μεταξύ των πολιτών καλλιεργούνται σχέσεις συνεργασίας και αναπτύσσεται η κοινωνική αλληλεγγύη και επομένως και η κοινωνική συνείδηση.
«καὶ αὐτός ἐμποιῶν … ἐπὶ τὸν σύνδεσμον τῆς πόλεως»
Ο νόμος λειτουργεί παιδαγωγικά (διαπλάθει χαρακτήρα) και πολιτικά (στοχεύει στη συνοχή και την ομοιογένεια της πόλης). Θέτει όρια και περιορισμούς στη συμπεριφορά των πολιτών αλλά και των φιλοσόφων-βασιλέων, και τους διαπαιδαγωγεί έτσι, ώστε να μην παρεκτρέπονται και διαταράσσουν τη συνοχή της πόλης.
ΠΛΑΤΩΝΟΣ «ΠΟΛΙΤΕΙΑ»
Μην πας ποτέ ενάντια στη συνείδησή σου,
αν ακόμα και αυτό το απαιτεί το κράτος.
Άλμπερτ Αϊνστάιν (1879-1955)